Macron endişeli: Avrupa ölümcül bir tehlike altında

ADEM SENEMAN | HABER İNCELEME

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Sorbonne Üniversitesi’nde yaptığı çarpıcı konuşma, Avrupa’nın geleceği hakkında derin endişeleri gündeme taşıdı. 24 Nisan’da gerçekleşen bu önemli konuşma, Avrupa’nın iç ve dış tehditlerle karşı karşıya olduğu bir dönemde yapıldı. Yedi yıl önce yapılan Sorbonne konuşmasının aksine bu sefer daha etkili ve tansiyonu yüksek bir konuşma oldu.

Konuşma hem Avrupa’da hem de dünyada oldukça ilgi çekti. The Economist bu açıklamadan 9 gün sonra Macron’la uzun bir röportaj yaptı ve “Europa in Mortal Danger” (Avrupa ölümcül bir tehlike altında) başlığıyla kapağına taşıdı.

Konuşmanın ana teması, Avrupa’nın dış tehditlere karşı güvenlik politikalarında değişiklik yapma gerekliliği üzerineydi. Macron, Rusya’nın agresif politikalarının ve Ukrayna’daki gerginliğin Avrupa’nın güvenliğini tehlikeye attığını belirterek, Avrupa’nın kendi güvenliğini sağlamak için yeni politikalara ihtiyacı olduğunu dile getirdi.

Son zamanlarda Pasifik’ten Avrupa’ya kadar uzanan büyük bir coğrafyada savaş sesleriyle birlikte derinden bir silahlanma yarışı başladı. Bunu tetikleyen en büyük etken ise 2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması oldu. Rusya-Ukrayna savaşının düğümlenmesi ise Avrupa’da güvenlik endişelerini artırdı.

Başta Fransa olmak üzere Polonya, Romanya hatta Türkiye silah üretim ve ithalatını artırdı. Polonya ve Türkiye 1990 yılında NATO ve Varşova Paktı ülkeleri arasında Paris’te imzalanan ve tarafların farklı askeri sahalarda bulunduracakları aktif silah ve malzeme sayısını kısıtlayan Avrupa Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması’ndan çekildi.

Bu girizgahta verilen bilgiler Macron’un konuşmasını daha iyi anlamamızı sağlayacak.

Fransa cumhurbaşkanı, açıklamalarında güvenlik politikalarından tarıma, ticari rekabetten kültürel savaşa kadar Avrupa Birliği devletlerinin yaşadığı sorunlara değindi ve bunları nasıl çözecekleri konusunda değerlendirmelerde bulundu.

“Bağımsızlık ve rekabet için yeni politikalara ihtiyaç var”

Tabii ki konuşmanın en çarpıcı yeri başlıkta olduğu gibi Avrupa’nın dünyada artan rekabete ayak uydurmazsa öleceğini ifade etmesiydi. Macron da bu ifadeyi 2. Dünya savaşından sonra şair Paul Valéry’e atıf yaparak kullandı. “Artık medeniyetlerimizin ölümlü olduğunu biliyoruz. Bugün Avrupa’mızın ölümlü olduğu konusunda net olmalıyız. Ölebilir. Ölüp ölmemesi tamamen bizim seçimlerimize bağlıdır ve bu seçimler hemen şimdi yapılmalıdır.”

Uzun süredir Avrupa’nın Çin ve ABD karşısında hırstan yoksun ve pasif politikalarla rekabette geri kaldığını söyleyen Macron, Avrupa’nın bağımsız kalabilmesi için rekabet edebilecek yeni politikalara ihtiyacını olduğunu söyledi.

Kendisini Avrupa’nın güvenlik lideri olarak gören Fransa, Avrupa’nın NATO ve ABD’nin çatısı altında güvenliği sağlanmasından uzun süredir rahatsız. Daha önce NATO’nun beyin ölümü gerçekleştiğini söyleyerek Avrupa ordusu kurulmasını istemişti.

Sorbonne konuşmasının en önemli kısmı ise  güvenlik alanında yapılacak politik değişimlerdi. Macron, Rusya ve İran gibi ülkelerin agresif politikalarının Avrupa’nın güvenliğini tehlikeye attığını söyledi. Avrupa’nın kendine has güvenlik politikaları geliştirerek ABD ve Güney Kore gibi ülkelerden silah alımlarını eleştirdi. Macron’un savunma bütçesini iki katına çıkarmak istediğini net olarak ifade etti. Hırvatistan ve Yunanistan gibi ülkelerle ortak silah projeleri (Rafele savaş uçak satışları ve ortak üretimi)  gerçekleştirdiklerini örnek verdi.

Ayrıca nükleer silah sahibi Rusya’nın ve kısa bir zaman sonra nükleer silah sahibi olacak İran’ın agresif politikaları Fransa’yı oldukça rahatsız ediyor. Konuşmada tam vurgulanmasa da Macron’un uzun menzilli füzeler ve Avrupa çapında bir hava savunma sistemi kurmak istediği satır aralarında okunuyor.

Macron, Avrupa’nın Rusya-Ukrayna savaşındaki dağınık politikalarından da oldukça rahatsız. Almanya’nın Ukrayna’ya verdiği gönülsüz desteğin aksine Fransa’nın Ukrayna’ya desteğinin “sınırsız” olacağını söyledi. Bununla birlikte Avrupa Birliği ülkelerinin sıkıntılı bölgelere 5.000 asker göndererek hızlı reaksiyon göstermesi gerektiğini belirtti. Konuşmada altı çizilecek önemli noktalardan biri de “Savunma sanayi olmadan savunma olamaz” cümlesiydi.

Savunma sanayi ve güvenlik sahasına bu kadar vurgu yapılmasındaki en önemli sebep ise ‘ABD’nin vassalı’ olmaktan dolayı duyduğu rahatsızlıktı.

Sorbonne konuşmasının diğer önemli kısmı ise Avrupa sanayisinin yaşadığı enerji kriziydi. Ukrayna savaşı sonrası oldukça zor duruma düşen Avrupa ülkeleri enerji krizini pahalı ithal ürünlerle çözmeye çalışıyor. Macron konuşmasında yeşil enerji ile birlikte nükleer enerjiyi daha verimli kullanarak Almanya’nın aksine farklı bir enerji politikası uygulayacaklarını söyledi. Fransa ve AB’nin ancak bu tarz verimli enerji politikalarla ABD ve Çin gibi dünya ticaretini domine eden iki devle ancak böyle başa çıkacaklarını düşünüyor.

Almanya, Fransa’yla aynı fikirde değil!

Ses getiren Sorbonn konuşması içinde büyük hedeflerle birlikte büyük korkular taşıyor. Macron bu endişeleri hiç çekinmeden ifade ederek yepyeni bir AB politikası çizilmesi taraftarı. Özellikle güvenlik alanında yaşanan kaygıları kendi liderliğinde çözmek istiyor. Fakat Fransa cumhurbaşkanı da biliyor ki bu söylemlerin gerçekleşmesi oldukça zor.

Başta Almanya olmak üzere birçok ülke bu politikalara karşı gelecektir. Özellikle Almanya, Ukrayna konusunda Fransa’yla aynı düşünceleri paylaşmıyor. Ukrayna savaşından en çok etkilenen Almanya, savaşın ne şekilde sonuçlanırsa sonuçlansın hemen bitmesinden yana. Bu sebeple ABD ve AB baskısıyla yaptıkları yardımlar oldukça sınırlı kaldı. Fransa ise tam aksine sınırsız bir destek hatta asker göndermek istiyor.

Avrupa ordusu kurulmasında ise Fransa ile aynı düşünmüyor. Almanya özellikle Fransa’nın güvenlik sahasında lider gibi açıklama yapmasından oldukça rahatsız. Almanya kendi ordusunu kurmak için hem savunma bütçesini artırmaya gidiyor hem de asker toplamak için ilanlarla çıkıyor. 2030 yılı itibariyle asker sayısını 203,000’e çıkarmayı düşünüyor.

Fransa’nın bu çıkışı sadece Almanya’yı değil 2. Dünya savaşı sonrası Avrupa’yı koruyan NATO ve ABD’nin bu açıklamalardan rahatsız olacağa benziyor. Bu rahatsızlık Anglo-Sakson etkisi altında olan bazı AB üyesi ülkelerin bu politikaların gerçekleşmesine müsaade etmeyebilir. Yine ayrıca konuşmada sık sık vurgulanan ABD vassalı ifadesi de AB ve ABD arasındaki kırılganlığı gösteriyor. Bu açıklamalar ışığında güçlü ülkeler gelecek adına yeni pozisyonlar alıyor. Dünyanın birçok yerinde yaşanan gerilimler ise dünya adına büyük endişe uyandırıyor. Bu endişeler ise askeri hareketlilik ve ciddi bir silahlanma yarışını tetikliyor.

Ancak, Macron’un çağrılarına rağmen, Avrupa’nın bu dönüşüme hazır olup olmadığı belirsizliğini koruyor. Özellikle Almanya’nın, Fransa’nın önerdiği güvenlik politikalarına karşı çıkması ve NATO’nun etkisinden çıkma fikrine karşı olması, Avrupa’nın birlik içinde hareket etme kapasitesini zorluyor.

Sonuç olarak, Macron’un Sorbonne konuşması, Avrupa’nın karşı karşıya olduğu ciddi tehditlere ve dönüşüm ihtiyacına işaret ediyor. Ancak, bu dönüşümün gerçekleşmesi için Avrupa liderlerinin birlik içinde hareket etmesi ve cesur adımlar atmaları gerekiyor. Aksi takdirde, Avrupa’nın kaderi belirsizliğini koruyacak ve gelecek belirsiz bir döneme doğru ilerleyecektir.

Macron, Avrupa ölümcül bir tehlike altında derken sadece kaygılarını değil, ileride gerçekleşecek büyük hadiselere hazır olmanın gerekliliğini de vurguluyor.

https://geopolitique.eu/en/2024/04/26/macron-europe-it-can-die-a-new-paradigm-at-the-sorbonne/ https://www.youtube.com/watch?v=I1Lh2mUakKQ
https://www.airforce-technology.com/news/croatia-welcomes-first-batch-of-rafale-jets-amid-modernisation/
https://www.trtworld.com/turkiye/turkiye-suspends-implementing-treaty-on-conventional-armed-forces-in-europe-17658074

Poland votes to suspend participation in Treaty on Conventional Armed Forces in Europe

https://www.politico.eu/article/europe-brain-death-of-nato-emmanuel-macron-says/
https://www.bbc.com/news/world-europe-46108633
https://www.airforce-technology.com/news/croatia-welcomes-first-batch-of-rafale-jets-amid-modernisation/
https://www.france24.com/en/europe/20210912-france-confirms-deal-with-greece-for-six-more-rafale-fighter-jets
https://www.politico.eu/article/germanys-ukraine-policy-is-incoherent-for-a-reason/
https://www.france24.com/en/france/20240502-macron-doesn-t-rule-out-troops-for-ukraine-if-russia-breaks-front-lines

https://www.politico.eu/article/nato-russia-ukraine-war-defense-france-germany-soldiers-army/