Dünyada askeri harcamalar rekor kırıyor

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) açıkladığı son verilerine göre dünya geneli askeri harcamalar 2023 yılında yaklaşık yüzde 7 oranında artış gösterdi.

ABD’nin savunma harcamaları (916 milyar dolar) dünya genelinin yaklaşık yüzde 37’sini oluşturuken Çin yüzde (296 milyar dolar) 12 ile ikinci, Rusya  (109 milyar dolar) yüzde 4.5 ile üçüncü sırada yer alıyor. İlk ondaki diğer ülkeler şöyle sıralanıyor: Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Krallık, Almanya, Ukrayna, Fransa, Japonya.

İsrail ise en çok askeri harcama yapan 15. ülke olurken Türkiye 15,8 milyar dolarlık harcamayla listede 22. sırada yer alıyor. SIPRI raporuna göre Türkiye, 2023’te Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’sının (GSYİH) yüzde 1,5’ini askeri harcamalara ayırdığı görülürken NATO ülkelerinin yüzde 2 hedefinin uzağında olması dikkat çekiyor.

Çin askeri harcamalarını bir önceki yıla göre %6 oranında arttırmasına rağmen hala ABD ile arasındaki uçurum dikkat çekiyor. Çin’in 29 yıldır aralıksız bir şekilde askeri harcamalarını artırması bölgedeki diğer ülkeleri de tedirgin ediyor. Japonya ve Tayvan’ın, olası Çin tehdidi sebebiyle askeri harcamalarını %11 oranında artırdığı görülüyor.

Bölgesel olarak en çok silahlanma artışı Kuzey Afrika ve Doğu Avrupa’da olurken Orta Asya’da askeri harcamaların yüzde 5’in üzerinde azalması dikkat çekiyor.

Hükümet ile sivil silahlı gruplar arasında uzun süredir devam eden çatışmalar neticesinde Demokratik Kongo Cumhuriyeti, yüzde 105’lik bütçe artışıyla 2023 yılında askeri harcamalarını yüzde olarak en fazla artıran ülke olarak öne çıkarken Güney Sudan’da da yüzde 78 oranında artış görüldü.

Avrupa uyandı, savaşa hazırlanıyor

Avrupa genelinde savunma ve güvenlik harcamaları 2023’te bir önceki yıla göre %16 oranında artış gösterdi. Batı ve Orta Avrupa ülkeleri Soğuk Savaş’ın sonlarına kıyasla daha fazla askeri harcama yapıyor.

SIPRI tarafından açıklanan yeni verilere göre, Avrupa ülkeleri 2023 yılında savunmaya 552 milyar avro harcadı. Harcamalar geçen yıla göre yüzde 16 artış gösterirken Rusya’nın Kırım’ı işgal ettiği 2014’e kıyasla artışın yüzde 62 olduğu görüldü.

Avrupa genelinde 2014’ten bu yana askeri harcamalar her geçen yıl artmaya devam ederken 2023 yılında Yunanistan, İtalya ve Romanya hariç tüm NATO müttefiki Avrupa ülkeleri savunma harcamalarını artırdı.

Avrupa kıtasında 2023 yılında en fazla askeri harcama yapan ülke ise Birleşik Krallık oldu. Silah alımları ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 2,3’ünü oluşturdu. Polonya son 10 yılda askeri harcamasını iki katına çıkarırken Almanya’da 2014’e göre yaklaşık bir buçuk kat fazla bütçeyi savunmaya ayırıyor. Polonya, NATO üyeleri içinde ekonomisine oranla en yüksek yüzdelik harcamayı yaparken Almanya ilk kez NATO’nun yüzde ikilik harcama hedefine 2024 yılında ulaşmayı amaçlıyor.

Ukrayna yorgun

SIPRI’nin verilerine göre, 2023 yılında Rusya’nın askeri harcamalarının gayrisafi yurtiçi hasılasına (GSYH) oranının yüzde 5,9’a ulaşarak Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana en yüksek noktaya ulaştı. Rusya’nın verileri Ukrayna ile kıyaslandığında ise Ukrayna’nın ne kadar zor durumda olduğu ve Batılı ülkelerin yardımının çok önemli olduğu ortaya çıkıyor.

Rusya’nın ekonomisinin yaklaşık yüzde 6’sını askeri harcamalara ayırmasına karşılık, Ukrayna’nın askeri harcamaları GSYH’sinin yüzde 37’sini oluşturuyor. Verilerde çok açık şekilde görülen dengesizlik savaşın Ukrayna ekonomisine olan ağır yükünü de ortaya koyuyor.