Zindabad!

YORUM | YÜKSEL DURGUT

Ağustos ayı Güney Asya’nın iki ezeli rakibi Pakistan ve Hindistan için bölünme zamanı. 15 Ağustos 1947’de Hindistan ve Pakistan, İngiltere’den bağımsızlığını kazandı. Aynı gün İngiltere’nin yönettiği topraklar, Hindistan ve yeni kurulan Pakistan devleti arasında bölündü. 

İngiliz Avukat Sir Radcliffe’nin kalemi eline alarak önünde duran harita üzerinde kuzeybatıdaki Pencap ve doğudaki Bengal eyaletlerini kesen sınırı belirlediği 1947 yılı, aynı zamanda alt kıtanın bölünmesine ve iki ezeli düşmanın doğmasına da yol açtı.

Pakistan’ın Wagah şehri ile Hindistan’ın Attari şehri arasında yıllardır askerler, her akşam alana akın eden binlerce kişiye özenle hazırlanmış bir tören sunuyor. Bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra miras kavgasına tutuşan iki kardeşin çekişmesini hatırlatan bu gösteri yıllardır devam ediyor. 

Hafta içi mesai saatinin sonuna doğru akın akın insanlar askerlerin kontrolündeki sınıra doğru ellerinde ülke bayrakları ağızlarında marşlar ile 1959 yılından beri bu töreni izlemeye koşuyor. Benim için burası dünya üzerinde görülmesi gereken muhteşem gösterilerden birisi olarak aklımda yer etmiştir. Şimdilerde ise iki ülke için turizm çekim merkezine dönüşmüş. 

Wagah-Attari sınırındaki bayrak töreni, Hindistan’ın Sınır Güvenlik Gücü ve Pakistan Rangers güvenlik güçlerinin arasında 64 yıldır kesintisiz gerçekleştiriliyor. Hızlı dans benzeri manevralar ve mümkün olduğunca yüksek bacak kaldırma hareketleri törenin en karakterize hareketleri. Bu gösteri hem iki ülkenin düşmanlığının bir sembolü hem de iki ulus arasındaki kardeşlik ve iş birliğinin bir göstergesi.

Pakistan ve Hindistan sınırındaki bu bayrak törenini izlemek için sınırın iki tarafına binlerce insanın oturabileceği tribünler yapılmış. Halkı coşturmak için askerler ellerinde mikrofonla çığırtkanlık yapıyor. Hatta askeriyenin hazırladığı internet sitesinden kendinize maç izlemeye gider gibi koltuk bile ayırabiliyorsunuz.  

Fanatik taraftarlar ellerinde bayraklar ve kafalarında ülke bayraklarının olduğu şapkalar ve yüzlerine boyadıkları renklerle arka fonda çalan müzikle havaya giriyor.

Tezahüratlar, ulusal marşlar ve Bollywood’un film şarkıları halkı heyecanlandırmaya yetiyor. Önce sınırın bir tarafından bir ses yükseliyor, “Hindustan Zindabad!” (Çok Yaşa Hindistan!). Sonra Pakistan tarafından bu sesi bastırmak için daha gür bir sesle, “Pakistan Zindabad!” (Yaşasın/ Çok Yaşa Pakistan!). Aynı mavi gökyüzünün ve kızgın güneşin altında benzer dili konuşuyorlar. Bu atışma ıslık ve tekbir sesleri arasında tören sonuna kadar sürüyor.

Sınırın tam ortasında açık ızgaraları ve her ülkenin amblem ve bayraklarıyla süslenmiş sürgülü metal bir kapı var. Pakistan’ın kurucusu Muhammed Ali Cinnah’ın dev bir resmi sütunların üzerinden Hindistan tarafına bakıyor. 

Sınırın her iki tarafındaki askerler barakalarından dışarı çıkıyor. Hızlı adımlarla sınır kapısına doğru yürüyorlar. Birbirlerine karşı havaya yüksek tekmeler atarak, gözlerini dikerek, elleri bellerinde sağa sola omuzlarının üzerinden bakışlar atarak yürüyorlar. 

Sunucular kalabalığa anonslarıyla heyecan vererek alkışa davet ediyor. Nükleer silahlara sahip iki ülke halkı kendi akrabalarının 1947’deki bölünme sırasında bu sınırdan geçtikleri yerde şimdi marşlar, şarkılar eşliğinde piknikteymiş gibi eğleniyorlar. 

Kapının her iki yanında birkaç asker hazırol vaziyetinde bekliyor. Güneş batarken sınırdaki demir kapılar açılıyor. İki bayrak aynı anda gönderden indiriliyor. Bayraklar katlanıyor ve her iki tarafın askerleri sert bir şekilde el sıkışıyor ve ardından da sınır kapılarını yüzlerine sert şekilde kapatıyorlar. Tören her akşam gün batımından hemen önce her iki tarafın askerlerinin geçit töreniyle başlayarak, iki ülkenin bayraklarının mükemmel koordinasyonla indirilmesiyle sona eriyor.

Törenin en güzel kısmı sınır kapısındaki tüylü sarıklarıyla Hintli ve Pakistanlı askerlerin karşılaşıp el sıkışması. Bu samimi görüntüyle törenin koreografisini ve provasını birlikte yaptıklarını da anlıyorsunuz. Askerlerin prova aralarında kendi aralarında sohbet ettiklerini, belki de birlikte çay içtiklerini düşünmeden edemiyorsunuz. Her iki ülkenin de uzun boylu ve iri askerleri seçerek bu tören için eğittikleri ortada.

İnsanların mutlu bir şekilde döndükleri bu törene 2 Kasım 2014 tarihinde düzenlenen intihar saldırısıyla kan bulaşmıştı. Saldırı sonrası yaklaşık 60 kişi hayatını kaybetti. Bu intihar saldırısından sonra bile tören ertesi gün kapılarını kapatmadı. İki ülke arasındaki gerilimin yüksek olduğu dönemlerde sadece birkaç kez ara verilen bayrak töreni kesintisiz olarak devam etti. 

Elmanın iki yarısı Pakistan ve Hindistan, bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra Keşmir bölgesinin kontrolü için birkaç kez savaştı. Bölgede, 1947-48 ve 1965’te iki kez topyekûn savaş yaşandı. Ayrıca 1999’deki Kargil krizi sırasında da silahlar çekildi. 

Bölünmenin bıraktığı miras üzüntü verici. İki ülkede de güçlü radikal dini gruplar oluşturdu. Azınlıklar daha da küçüldü ve daha önce olmadığı kadar tehdit altına girdiler. 

Hindistan’ın bölünmesi dünya tarihindeki en büyük zorunlu göçlerden biri olarak biliniyor. 15 milyondan fazla kişi bu göç için iki ülke arasında yollara koyuldu. Bunların yarısı Pakistan’a geçen Müslümanlar, diğer yarısı da Hindistan’a geçen Hindu ve Sihler. Yol boyunca 1 milyondan fazla kişi öldü ya da öldürüldü. 75 bin kadın kaçırıldı ve tecavüze uğradı.

O dönem Hindistan nüfusunun yüzde 25’i Müslümandı. Kalan kısmıysa büyük ölçüde Hindu. Ülkede ayrıca Sihler, Budistler ve diğer azınlık dinlerine mensup olanlar da vardı. 

Bağımsızlık hareketinin liderleri Mahatma Gandi ve Nehru, tüm inançları kucaklayan birleşik bir Hindistan arzularken, Hindistan Müslüman Birliği lideri Muhammed Ali Cinnah, Müslümanların ikinci sınıf vatandaş olmasını istemediği için bağımsızlık anlaşması çerçevesinde bölünme istiyordu. 

Sınırdaki bu tören o kadar güçlü bir fikir ki, inanmak için onu görmenize gerek yok. Ama yine de merak edenler internet üzerinden bu ilginç töreni izleyebilirler. Bu töreni anlatmayı kelimelere sığdıramıyorum. Ama ilk ziyaretimde iki tarafta da tribünler yoktu. Bilet almanıza da gerek yoktu. İlk gelen en güzel yeri kapıyordu. 

Wagah sınırındaki tören iki ülke arasında bir tür köprü. Bir sömürge tarihinin nasıl iki düşman ulus-devlet yarattığının bir hatırlatıcısı. Günümüzdeki haliyle bu tören, binlerce seyirci için tekrar tekrar sahnelenen ve her iki tarafı birbirine bağlayan şaşırtıcı derecede eğlenceli bir parodi. Pakistan Zindabad! Hindustan Zindabad!