Fransa’nın Güney Pasifik’te bulunan adası Yeni Kaledonya’da ‘anayasa reformu’ üzerinden başlayan tartışma çatışmaya dönüştü. Bağımsızlık yanlıları ayaklanırken, yaşanan olaylarda iki kişi hayatını kaybetti. Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Yeni Kaledonya hükümet başkanı Louis Mapou sükûnet çağrısında bulundu.
Fransa’nın Paris’ten yaklaşık 18 bin kilometre uzaklıktaki toprağı Yeni Kaledonya’da büyük bir kriz yaşanıyor. Bağımsızlık yanlısı hareketin, Paris’teki Fransız Ulusal Meclisi’nde yapılan anayasa değişikliğine karşı tepkisi ayaklanmaya dönüştü.
Meclis’te kabul edilen anayasa değişikliğinden memnun olmayan bağımsızlık yanlısı gruplar adada sokaklara döküldü. Yaşanan çatışmalarda 2 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Çarşamba sabahı programını iptal etti ve krize müdahaleyi koordine etmek üzere Savunma ve Ulusal Güvenlik Konseyi’ni acil toplantıya çağırdı.
Bölgenin ana şehri Noumea’da uygulanan sokağa çıkma yasağına rağmen, Pazartesi günü takımadalar genelinde başlayan şiddet olayları Salı günü akşam saatlerinde yeniden başladı. Çok sayıda yangın ve yağma yaşanırken kolluk güçlerine karşı da olmak üzere karşılıklı ateş açıldı.
Yüksek Komiser Le Franc, Noumea ve Paita’da isyancılar ve sivil savunma grupları arasında çatışma olduğunu bildirdi. Kaosun daha da büyümesi halinde durumun iç savaşa everilebileceğinden korkuluyor.
Anayasa değişikliği öfkeyi kabarttı
Paris’te bulunan Ulusal Meclis, Salı gecesi 153’e karşı 351 oyla takımadalardaki seçmen sayısını arttıran metni kabul ederek bağımsızlık yanlısı hareketin öfkesini kabarttı.
Anayasa tasarısı, takımadalarda hayati önem taşıyan eyalet seçimlerinde seçmen kitlesini tüm yerli halkları ve en az 10 yıl boyunca ikamet edenleri kapsayacak şekilde genişletmeyi amaçlıyor. Bağımsızlığı destekleyenler bu değişikliğin “yerli Kanak halkını daha da azınlığa düşürme” riski taşıdığına inanıyor.
Çarşamba günü basına konuşan bölgenin bağımsızlık yanlısı hükümet başkanı Louis Mapou, sükûnet çağrısında bulundu.
Bağımsızlık karşıtı kampın önde gelen isimlerinden eski Dışişleri Bakanı Sonia Backès, Devlet Başkanına “özellikle polis ve jandarma güçlerinin yanı sıra orduyu da devreye sokarak” olağanüstü hal ilan etmesi çağrısında bulundu.
Daha önce yapılan 2018 ve 2020 bağımsızlık referandumlarında küçük bir farkla bağımsızlık yanlıları kaybetmişti. 2021’de yapılan bağımsızlık referandumunda ise Koronavirüs nedeniyle katılım oldukça düşük gerçekleşmişti. Bağımsızlık yanlıları referandumun uygun koşullar altında yapılmadığını iddia ederek önce ertelenmesini istemiş sonra da sonuçlara itiraz etmişti.
Yeni Kaledonya neresi?
1853’ten beri Fransa kontrolünde olan ve özel statüye sahip bu denizaşırı kolektivite, 2019’daki son nüfus sayımına göre 271 bin 400 kişilik bir nüfusa sahip. Yeni Kaledonya, Fransa anakarasından yaklaşık 18 bin km, Avustralya’dan ise 2 bin km uzaklıkta yer alıyor.
Yeni Kaledonya’da nüfusun büyük bir kesimini iki ana topluluk meydana getiriyor. Bölgenin yerel halkı olan Kanaklar nüfusun yüzde 41’ini, beyaz yerleşimcilerin torunları olan Caldoches ise nüfusun yüzde 24’ünü oluşturuyor. Aynı zamanda adaya yakın zamanda gelen Fransızlar da nüfusun yaklaşık yüzde 10’una tekabül ediyor.
Yeni Kaledonya paslanmaz çelik ve elektrikli araçlar için batarya yapımında kullanılan nikel üretiminde dünyada 3’üncü sırada bulunuyor. Takımadaların özel sektör istihdamının yaklaşık dörtte biri nikel ile bağlantılı.
