HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Pandemi nedeniyle zor durumda olan ve nefessiz kalan esnafa 3 ay boyunca toplam 5 milyar TL bütçe ayıran AKP rejimi, konu yandaş müteahhitler ya da Saray harcamaları olduğunda para musluklarını sonuna kadar açıyor. Esnafa ayrılan para sadece 5 milyar TL iken, Sayıştay’ın tespitine göre 2014-2019 yılları Hazine garantili projelere 61 milyar 719 milyon 332 bin lira kur farkı ödendi. 2020’nin ilk 10 ayında ‘yap-işlet-devret’ olarak bilinen şehir hastanelerine ödenen para yaklaşık 8 milyar TL! Geçtiğimiz yıl yandaş müteahhitlere Hazine’den aktarılan bütçe ise 20 milyar liranın üzerinde. Üç kamu kurumunun gelecek üç yılda müteahhitlere aktarmayı planladığı bütçe miktarı 109 milyar lira. Söz konusu yandaş müteahhitler olduğunda oldukça cömert olan AKP rejimi, konu esnaf olduğunda cimrileşiyor.
Bırakın hibe desteğini, esnaflar devletten alacaklarını bile alamıyor. Hastaneler yaklaşık 3 yıldır medikal ve tıbbi cihaz tedarikçilerine doğru dürüst ödeme yapmıyor. 3 yılda yüzlerce firma battı, binlercesi ise iflasın eşiğinde. 16 aydır tek kuruş ödeme alamayan firmalar var. Sektörün devletten alacağı 19 milyar TL’yi aşmış durumda.
Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı ‘esnafa destek’ paketi tartışmaları da beraberinde getirdi. Pakete göre esnafa 3 ay süreyle ayda 1000 lira destek ödemesi yapılacak. Buna göre, esnafa ayda 1 milyar 240 milyon liradan toplamda 3 milyar 718 milyon liralık desteği verilmiş olacak. Ayrıca İstanbul ve Ankara’da ise esnafa 750 TL kira desteği sağlanacak. Diğer illerde ise rakam 500 TL olarak açıklandı.
LAF OLSUN ‘PAKETİ’
Destek paketi toplam 5 milyar TL! Türkiye’nin yaklaşık 1 Trilyon lira olan bütçesinin binde 5’i kadar pay alabildi esnaf… Paket eleştirilere açık. İktidar 5 bin lira kira veren esnafa da aynı yardımı yapıyor, 100 bin lira kirası olan işyeri sahibine de… Kaldı ki verilen miktar esnafların sabit masraflarının yanında devede kulak bile değil. Zira Ankara ve İstanbul’da ortalama büyüklükte bir lokantanın bile kirası 30 bin liradan başlıyor.
YANDAŞA 75 MİLYAR DOLARLIK TAAHHÜT!
Konu esnaf olduğunda oldukça cimri olan AKP rejimi, yandaş müteahhitlere para aktarma konusunda ise sınır tanımıyor. Sözleşme tutarı 140 milyar dolara ulaşan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerine verilen Hazine garantileri ekonominin gelecek 25 yılını ipotek altına aldı. Finans Uzmanı Kerim Rota’ya göre ise yıllara yaygın şekilde Hazine, yap-işlet-devret modeli nedeniyle 75 milyar dolarlık taahhüdün altına girmiş durumda.
YANDAŞLARA ÖDENEN KUR FARKI 61 MİLYAR TL!
Türkiye, sayıları 5’i geçmeyen yandaş müteahhitlere çalışıyor. Sayıştay’ın tespitine göre 2014-2019 yılları Hazine garantili projelere 61 milyar 719 milyon 332 bin lira kur farkı ödendiği ortaya çıktı. Bu miktardaki parayla her bir esnafa 750 TL değil, 7 bin 500 TL kira yardımı yapılabilir, her ay 10 bin TL hibe destek sağlanabilirdi. Sadece 2019 yılında Hazine’nin yandaş müteahhitlere ödediği kur farkı tutarı 10 milyar 117 milyon lira. Yani esnafa 3 ayda verileceğini açıklanan desteğin iki katı!
3 YILDA 109 MİLYAR LİRA ÖDENECEK
Bütçe teklifleri kurumların yatırım bütçelerinin tamamına yakınının garanti ödemelerine denk olduğunu ortaya koymuştu. Bütçe tekliflerine göre, sadece üç kamu kurumundan şirketlere önümüzdeki üç yılda aktarılacak tutar 109 milyar TL. Bütçe tekliflerine göre Sağlık Bakanlığı, Yap-İşlet-Devlet şeklinde yapılan şehir hastaneleri için üç yılda neredeyse tamamı yandaş müteahhitlere toplam 60 milyar lira ödeyecek. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün üç yılda köprü ve otoyollar için müteahhitlere aktaracağı para 48,2 milyar TL.
10 AYDA HASTANELERE AKTARILAN PARA 8 MİLYAR TL
CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut, geçtiğimiz hafta, Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın verilerine göre 2020 yılının ilk 10 ayında kamuoyunda ‘yap-işlet-devret’ olarak bilinen hastanelere toplam 7 milyar 988 milyon lira hizmet ve kira bedeli ödendiğini açıklamıştı. Son açıklanan rakamlara göre geçmeyen her araca 37,8 dolar garanti verilen Osmangazi Köprüsü için Hazine ilk 6 ay için, 1 milyar 750 milyon liralık ödeme yapacak. Yıl sonunda bu rakamın 3,5 milyarı geçmesi bekleniyor. 2019 yılında bütçeden müteahhitlere aktarılan para 20 milyar TL’nin üzerindeydi.
