HABER-YORUM | HASAN CÜCÜK
Avrupa futbolu 15 Aralık 1995’de bir daha eskisi gibi olmayacak bir yola giriyordu. Avrupa Adalet Divanı’nın birlik vatandaşlarının serbest dolaşımla ilgili verdiği karar futbolu yakından ilgilendiriyordu. Kararın çıkmasını sağlayan isim Belçikalı futbolcu Jean-Marc Bosman’dı. Kariyeri oldukça sıradan geçen bir isim olan Bosman’ın 5 yıllık hukuk mücadelesi sonlanırken, futbol literatürüne Bosman Kuralı yerleşiyordu.
Takvim yaprakları 1990 yılını gösteriyordu. Avrupa futbolunun seyrini değiştirecek isim olan Jean-Marc Bosman’ın sözleşmesi formasını giydiği takım RFC Liege’de bitiyordu. Fransa Ligue 2 takımlarından Dunkerque, sözleşmesi biten Bosman’ı transfer etmek kulübüne müracaat etti. O yıllarda geçerli olan kurala göre, oyuncunun sözleşmesi bitmiş olsa da serbest kalamıyorlardı. Dunkerque’in teklifini reddeden RFC Liege, Bosman’a yeni teklifinde alacağı ücreti büyük oranda düşürdü. Alacağı ücret yüzde 60 oranında düşen Bosman, bu duruma isyan edip Dunkerque takımıyla anlaştı. RFC Liege ise sözleşmesi bittiği halde Bosman için Dunkerque kulübünden sözleşme feshi için 800 bin dolar istedi.
Ekonomik durumu iyi olmayan Dunkerque’in bu rakamı ödemesine imkan yoktu. Dunkerque’in kiralama isteğini de geri çeviren Belçika kulübü, Bosman’ı kadro dışı bırakıp, para cezasına çarptırdı. Bu gelişmeler devrim niteliğindeki bir değişimin fitilini ateşledi. Jean-Marc Bosman, kararı Avrupa Adalet Divanı’na taşımaya karar verdiğinde 5 yıl sürecek bir hukuk mücadelesi start alıyordu.
Bosman, bir Avrupa Birliği (AB) vatandaşı olarak Roma Antlaşması’nın kendine sağladığı seyahat ve çalışma özgürlüğünün kısıtlandığını savunuyordu. Yıllar süren hukuk mücadelesi nihayet 15 Aralık 1995’te karara bağlandı. Avrupa Adalet Divanı, Bosman’ı haklı buldu. Bosman’ın bir AB vatandaşı olarak temel haklarının ihlal edildiğine kanaat getirildi ve sözleşmesi sona eren futbolcuların transfer bedeli olmadan başka bir takımla anlaşmalarının önü açıldı. Karara göre oyuncular sözleşmelerinin bitimine altı ay kala istedikleri kulüplerle transfer görüşmesi gerçekleştirerek başka bir takıma gidebileceklerdi.
Adalet Divanı’nın kararı sadece bu kadar değildi. O yıllarda AB vatandaşı oyuncular ‘yabancı’ statüsünde oynuyordu. Mahkeme, AB vatandaşı olan sporcuların AB ülkelerinde yabancı statüsünde yer alamayacağına hükmetti ve bu sporcuların üye ülkelerde çalışmalarının yabancı sınırlaması adı altında kısıtlanamayacağını vurguladı. Artık Avrupa futbolu için hiçbir şey eskisi olmayacaktı. Bosman Kuralı’yla futbolcuların kulüplere karşı pozisyonları güçlendi. Hakları arttı.
Ancak Bosman Kuralı sadece oyuncuların elini güçlendirmedi. Ekonomik olarak güçlü olan kulüpler, bonservis ücreti olarak ödeyecekleri rakamın bir kısmını transfer edecekleri oyuncuya bonus olarak ödeme yolunu seçip, takımlarıyla sözleşme yenilemelerinin önüne geçti. Portekiz, Hollanda, Belçika liglerinde sivrilen genç oyuncular İngiltere, Almanya, İtalya ve İspanya liginin güçlü takımlarına Bosman Kuralı’nı kullanıp sözleşmesi biten gençleri renklerine bağladı. 1995’ten önce Ajax, Kızılyıldız, Steaua Bükreş, Marsilya, Hamburg, Nottingham Forest, Feyenoord, Celtic gibi Avrupa şampiyonları ortaya çıkmışken kuralın uygulamaya konulmasından bu yana sürpriz olarak nitelendirilebilecek tek şampiyonun Jose Mourinho’nun FC Porto’su oldu.
Bosman Kuralı’nın ilk önemli transferleri olarak kayıtlara 1996’da Juventus’tan Chelsea’ya bedelsiz giden ünlü İtalyan forvet Gianluca Vialli ve Real Madrid’den Barcelona’ya giden Luis Enrique oldu. Futbol dünyasına damga vuran birçok yıldız Bosman Kuralı’nı kullanıp, yeni takımlarına bedelsiz olarak gitti. Geriye dönüp baktığımızda 24 yılda yüzlerce futbolcu bonservis bedeli ödenmeden Bosman Kuralı sayesinde kulüp değiştirdi.
Philippe Cocu (1998 PSV – Barcelona), Edwin Van Der Sar (1999 Ajax – Juventus), Steve McManaman (1999 Liverpool – Real Madrid), Roberto Baggio (2000 İnter – Brescia), Sol Campbell (2001 Tottenham – Arsenal), Jay-Jay Okacha (2002 PGS – Bolton), Cafu (2003 Roma – Milan), Esteban Cambiaso (2004 Real Madrid – İnter), Henrik Larsson (2004 Celtic – Barcelona), Michael Ballack (2006 Bayer Münih – Chelsea), David Beckham (2007 Real Madrid – LA Galaxy), Raul (2010 Real Madrid – Schalke 04), Andrea Pirlo (2011 Milan – Juventus), Paul Pogba (2012 Manchester United – Juventus), Kingsley Coman (2014 PSG – Juventus), Robert Lewandowski (2014 Borussia Dortmund – Bayern Münih), Sami Khedira (2015 Real Madrid – Juventus), Dani Alves (2016 Barcelona – Juventus) ve Aron Ramsey (2019 Arsenal – Juventus) Bosman Kuralı sayesinde bonservis ücreti ödenmeden kulüp değiştiren yıldız oyuncular oldular. Bosman Kuralı olmasaydı bu isimler muhtemelen eski takımlarında oynayacaktı veya yüksek bonservis ödenerek ödenerek transfer edilecekti.