Ya ağaç bizi bırakmıyorsa?

YORUM | Prof. Dr. SALİH HOŞOĞLU

Ahmet Kurucan Hoca’nın ”Ağacı bırakın artık!” başlığı ile yazdığı yazının üzerinde çok düşündüm. Biz mi ağacı bırakmıyoruz, yoksa ağaç mı bizi bırakmıyor? Bu ağaç neyi temsil ediyor? Onu bırakırsak neleri bırakmış olacağız sorularının cevapları çok net değil. Aslında Ahmet Hoca tam da kitabın ortasından konuşmuş, “travma sonrası şok” yaşayan bizleri anlatmış. Ancak hadise oldukça çetrefil ve bu nedenle de çok boyutlu olarak tartışılması gerekiyor. Bizim durumumuzu en iyi hırsız yakalayan adamın hikayesi gösteriyor.

Hani delikanlı babasına seslenmiş:

“Baba, bir hırsız yakaladım.”

“Getir oğlum!”

“Baba, gelmiyor!”

“Bırak gitsin!”

“Baba, gitmiyor…”

BU YAZIYI YOUTUBE’DA İZLEYEBİLİRSİNİZ ⤵️

Evet, biz bu delikanlı gibi ne bıraktığımızda giden ne de bizimle gelen bir problemle boğuşuyoruz. Nedir bu bırakamadığımız ağaç? Bu bırakamadığımız aslında bizim her şeyimizdir; kimliğimiz, anadilimiz, ülkemiz, çocukluğumuz, gençliğimiz, geçmişimiz, kazanımlarımız, dostluklarımız, birikimlerimiz, hatıralarımız, rüyalarımız, yaşanmışlıklarımız. Ve daha sayamadığım nice şeyler… Şimdi bunları bırakmak öyle kolay mıdır? Ama bize bunların hiçbirini almadan ülkemizi terk etmek dışında bir seçenek bırakılmadı. Hatta çoğumuz ülkemizi normal yoldan, elimize valizimizi alıp terk edemedik. Bulanık sulardan ve azgın ırmaklardan geçerek, gecenin en koyu zamanında, köpeklerin havlamalarından, yaprakların hışırtısından, ışıkların yansımalarından korkarak, çocuklarımızı, hayatlarımızı o ırmaklara, denizlere bırakarak terk ettik ülkemizi.

Modern zamanda çok kullanılan bir terim var: Travma. Aslında travma tıbbi bir terim. Çarpılmak demek; bir kamyonun ya da bir belanın size çarpması gibi. İnsana kamyon çarpınca ne olur? Çarpmanın durumuna göre kişide hasar oluşturur, bu bir ölümle de sonuçlanabilir, kalıcı sakatlıkla da. İşte bize çarpan bu bela bir kamyonun çarpıp bizi savurması gibi bir travma değildi. Uzun süreli ve çok ağır psikolojik hasar oluşturan bir travmaydı bu ve hala devam ediyor. İşin daha vahimi, çoğumuz bu çarpmanın gerçek mahiyetini tahlil edemedik ve ne olduğunun farkına bile uzun zaman varamadık. Ahmet Hoca’nın bahsettiği “kendine paralel bir evren oluşturup orada yaşayan insanlar” bu çarpmanın ne anlama geldiğini belki başlangıçta tam olarak anlayamadılar. Ama devamında esas olarak bazı şeyleri kabul etmekte zorlanıyorlar.

Üzerinde çok düşündüğüm bir konu oldu bu yıkım. Niçin biz bu yaşadığımız haksızlıklarla daha büyük bir azimle savaşmaya çalışmıyoruz? Nedir bu ağır tabloyu ortaya çıkaran etmenler, etkenler? Mesela insanlar bir savaşta evlerini, hatta ülkelerini terk etmek zorunda kalabilirler ve bu elbette ki büyük bir travmadır. Ancak bizim yaşadığımız bundan daha farklı ve daha ağır bir şey sanki. Savaşta ya da depremde evi yıkılan, bir kısım yakınlarını kaybeden kişiler büyük bir çöküntü yaşarlar ve bunun yasını tutarlar. Fakat hayatta kalan ve eli yeten dostları, akrabaları, hemşehrileri hatta soydaşları/dindaşları onlara destek olurlar, yardım ederler, el uzatırlar, en azından teselli verirler.

Biz bir savaş ya da deprem gibi mücbir bir olay yaşamadan, bazen aile fertlerimiz, bazen yakın/uzak akrabalarımız, bazen en yakın arkadaşlarımız ve bazen de dost bildiğimiz, el uzattığımız, iyilikleri için çırpındığımız insanların saldırısına uğradık, iftiralarına, sözlü ve fiili taarruzlarına maruz kaldık. Yıllarca gazetelerimizde yazı yazan, bizim her ihtifalimizde boy gösteren, iyi zamanlarda bu işlerin en seveni imiş gibi görünen, kitaplarını satın alarak desteklediğimiz, basın-yayın organlarımızın gediklileri, konuşmalarını alkışladığımız, herkese din, vatan, insanlık dersi veren bir kısım kalemşörler bize iftira ve tasnide ön safta yer aldılar.

Daha da acısı bizim bütün kutsallarımız bize zarar vermek için araçsallaştırıldı, alet edildi. O kutsalları sahiplenen bir kısım din tüccarları bizi aforoz ettiler. Uğruna fedakarlık yaptığımız ülkemiz ve onun imkanları bizi yok etmek için peşkeş çekilirken, mukaddesatımız, hatta camilerden okunan salalar bize tuzak kurmanın aracı olarak kullanıldı. Dini ve diyaneti temsil makamında olanlar da bize saldırarak, saldıranlara fetvalar uydurarak prim yapmaya, makam ve mevki kapmaya çalıştılar. İşin daha acı bir yönü bu taarruzlara cevap verecek, kendimizi savunacak hiçbir malzememiz ve imkanımızın olmamasıydı.

Şimdi bir şekilde Türkiye’yi terk edip uzak diyarlarda yeniden hayata tutunmaya çalışan bu insanlar aslında ne olduğunun fazlasıyla farkında, ancak yıkım o kadar büyük ki bazılarımız bunu kabullenemiyor. Hani bir finans terimi (hatta teorisi) vardır, “Batırılamayacak kadar büyük” diye. Bizim de gördüğümüz tahribat kabul edilemeyecek kadar büyük. Yani o ağacı bırakmak demek bu tahribatı kabul etmek olarak algılanıyor insanlarımızın çoğu tarafından. Evet bir insan ölünce onu gömeriz, aksi halde kokuşur, etrafı için de büyük bir problem olur. Ancak burada gömmemiz gereken şey bir ceset değil, bir hayat, bir geçmiş, umutlar, hizmetler, insanlık adına yapılan iyilikler, vs. Belki Ahmet Hoca haklı, artık onları gömmemiz ve yeni ülkemizde yeni bir yol çizmemiz lazım, ki çoğumuz bunu aslında fiilen yapıyor, ama kolayca kabullenilecek bir durum değil ve bunun yası kolay bitebilecek bir yas değil.

Bu yıkım insanların kendi şahsi maddi ve manevi kayıpları mı? Kısmen evet ama daha büyüğü insanlık ve ülke adına umut olan her şeyin hoyratça yağmalanıp tarumar edilmesi. Hatta umudun, imanın, insanlık değerlerinin, maddi ve manevi her şeyin istismar edilmesi, yok edilmesi ve geride çorak bir ülke kalmasının yası bu. İnsanlarımız, kendilerinin en baştan az çok farkına varıp toplumu uyarmaya çalıştıkları bu kabul edilemez boyuttaki yıkımın bir yerde durabileceği umudunu taşıdılar hep ve bu umutla yollarına devam ettiler. Bu umut onların hayata tutunmasına bir yönüyle yardım ederken bir yönüyle de yeni hayatlarına adapte olmalarına, yıkılanlara yas tutup yeni bir hayata yelken açmalarına engel oldu.

Rasyonel akıl bize Ahmet Hoca’nın tavsiyesinin doğru olduğunu söylüyor, ancak insan sadece akıldan ibaret bir varlık değil. Bu süreçten önce Türkiye dışında yaşayanlar, süreci Türkiye içinde yaşayıp daha sonra ülke dışına çıkmak zorunda kalanların yaşadıkları travmayı aynıyla yaşamadılar. Yeni gelenlere yardım etmek için seferber olan ve onlara ensarlık yapan bu yüce gönüllü insanların şunu bilmesi lazım ki, bu psikolojik bir yıkımdır ve travma sonrası oluşan bu manevi yaraların iyileşmesi epeyce zaman ister. Elbette bir şekilde bu yaşananlar içselleştirilecek ve yeni hayata adapte olunacaktır ve bunun daha az tahribatla olabilmesi ancak travma sonrası rehabilitasyonla mümkündür. Yani bizim bu ağacı bırakmamız iyi olur ama ağaç çok fazla şeyi sembolize ediyor ve bırakması kolay tolere edilemeyecek bir muhteviyattadır. Ağacı bırakırken kimliğimizi, kişiliğimizi, maneviyatımızı kaybetmemeye dikkat etmemiz lazım.