Tr724 ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
Partili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sarayında ağırladığı çiftçilere konuştu. “Çok uğraşmamıza rağmen vatandaşlarımıza uygun fiyatta et sunamadığımızı itiraf ediyorum.” dedi. Besici, 29 liraya malettiği karkas etin kilosunu kesimhanelere 25-26 liradan veriyor. Üretim maliyetleri düşürülmeden vatandaşa ucuz et yedirilmesi mümkün değil.
Tarım Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğü’ne (HAYGEM) göre besici, 2018 yılı Mayıs ayından bu yana zarar ediyor. HAYGEM’in verilerine göre, 2018 Ocak ayında kg maliyeti 24 lira 86 kuruş olan dana karkas et için çiftçiye ödenen para 25 lira 82 kuruş. Çiftçinin kar oranı yüzde 3,9 olarak kayıtlara geçmiş. Nisan ayında maliyet 28,28 liraya çıkarken, satın alma değeri 28,3 liraya çıkmış.
MALİYET YÜZDE 17 ARTTI
Tabloya göre mayıs ayından itibaren besici zarar etmeye başlıyor. 1 kg karkas etin maliyeti yaklaşık 31 lira iken, çiftçiye ödenen para 28 lira 32 kuruş. Ve 2019 Ocak ayında bir kg dana karkas etin maliyeti resmi rakamlara göre 29 lira 22 kuruş olarak hesaplanmış. Satın alma bedeli ise 27 lira 65 kuruş. Çiftçinin zararı yüzde 5. Geçtiğimiz yıla göre maliyet yüzde 17 artarken, satış fiyatı yüzde 7 artmış.
BESİCİ NEDEN ZARAR EDİYOR?
Bugünkü tabloda besicinin kar etmesi mümkün değil. Nedenini bir örnek ve somut rakamlarla açıklayalım: Devlet Et ve Süt Kurumu aracılığıyla besilik sığırla ithal ediyor. Bunu da çiftçiye canlı kilosu bugün için 3,75 dolardan satıyor. 250-270 kiloluk bir dananın alım maliyeti güncel kurla yaklaşık 5 bin-5 bin 500 lirayı buluyor.
YEM MALİYETİ 3 BİN 500 LİRA
Besi sığırlarının rantabıl besi süresi 240 gün. Sadece günlük yem maliyetleri en az 15 lira. Bir besi sığırının 240 günlük yem maliyeti 3 bin 500 lirayı geçiyor. İşçilik, veteriner, su, elektirik maliyetleri ise 240 gün için ortalama 500 lira civarında. Dolayısıyla 5 bin 500 liraya aldığınız 250 kiloluk bir besi sığırının 240 günün sonunda size maliyeti 9 bin liranın üzerine çıkıyor. Hayvanın canlı ağırlığı ise 550-600 kiloya yükseliyor.
1 KG KARKAS ETİN MALİYETİ 28-30 LİRA
Yaklaşık 550 kiloluk bir besi sığırından ortalama 330 kg karkas et çıkıyor. Karkas etin fiyatı ise bugün itibariyle üreticide 25-26 lira. Bu hesapla besici 9 bin liradan fazlaya mal ettiği bir sığırı en iyi ihtimalle 8 bin 500 liraya satmak zorunda kalıyor. Fırsatçılık yapan bazı kesimhanelerde fiyat 23 liraya kadar düşürülüyor. Çaresiz kalan çiftçi (9.500/330) yaklaşık 29 liraya mal ettiği etin kilosunu 23-24 liradan vermek zorunda kalıyor. Et ve Süt Kurumu karkas eti 28 liradan alıyor ancak kesim için aylar sonrasına gün veriyor. Bu ise hayvanın daha fazla yem yemesi ve maliyetinin artması demek.
İthalat, kalıcı sorunlara yol açacak
Ulusal Kırmızı Et Konseyi (UKON), geçtiğimiz yılın sonunda ‘Kırmızı Et Sektörü 2018 Yılı Değerlendirme Raporu’ yayımladı. Raporda sektörün içinde bulunduğu sıkıntılar ayrıntılılı olarak dile getiriliyor. Özellikle ithalatın çözüm olmayacağı üzerinde durulan raporda, söz konusu uygulamanın devam ettirilmesi halinde sektörde kalıcı hasarlar oluşabileceği uyarısı yapılıyor.
Rapora göre, 2016 yılında 407 bin 888 olan besilik canlı hayvan sayısı bir yıl sonra yüzde 64 artarak 666 bin 950 başa ulaşıyor. Aynı yıl, kesimlik hayvan ithalatı ise 22 binden 115 ösı 316’ya fırlıyor. Artış oranı yüzde 417. 2017’de karkas et ithalatı ise bir önceki yıla göre yüzde 364 artarak 18 bin 879’a çıkıyor.
İTHALAT KATLANARAK ARTIYOR
Rekor artış 2018’de de durmuyor. Rapora göre geçtiğimiz yılın ilk dokuz ayı itibarı ile 897 bin baş besilik büyükbaş hayvan ithal ediliyor. Kesimlik ithal edilen hayvan sayısı ise 119 bin 500. Geçtiğimiz yıl karkas ve kemiksiz et ithalatı ise yaklaşık 45 bin 500 ton ile rekor seviyelere çıkıyor.
2018’DE REKOR ÜSTÜNE REKOR
Rapora göre, 2016 yılında toplam ithal edilen büyükbaş canlı hayvan sayısı 494 bin 301. Bir sonraki yıl toplam rakam 895 bin 832’ye çıkıyor. Geçtiğimiz yılın ilk 9 ayında ise rakam inanılmaz bir artışla 1 milyon 114 bin 444 başa çıkıyor. Yılın tamamında ithal edilen hayvan sayısının 1 milyon 400 binin üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
