İşkence komitesi rutin 2016 raporunu yayınladı
Avrupa işkenceyi önleme komitesi (CPT) 2016 raporunu yayınladı. Darbe girişimi sonra İstanbul, Ankara ve İzmir’deki hapishaneleri ziyaret eden komite, Türkiye işkence raporunu ise hala yayınlamadı. İşkence komitesi başkanı Mykola Gntovskyy Türkiye raporunu yayınlamak için Türk hükümetinden haber beklediklerini belirtti. Avrupa genelinde 19 ziyaret yapan heyet, aşırı kalabalık ve gözaltı suresince yaşanan kötü muamelelerin bitirilmesini istedi.
CPT 2016 yılı içerisinde 170 gün boyunca 19 ziyaret gerçekleştirdi. Komite, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından hapishanelerde ve karakollarda işkence iddiaları sebebiyle İstanbul, Ankara ve İzmir’de hapishanelerini ziyaret etti. Kasım ayında tamamladığı raporu kamuoyuna duyurmak için Türk hükümetinin onayı bekliyor. Avusturya, Finlandiya, Monako ve İsveç’in CPT raporlarının hükümet onayını beklemeden otomatik olarak yayınlamasına izin verdi. Bu uygulamayı daha önceden kabul eden olan Lüksemburg, Moldova ve Ukrayna kabul etmişti.
TUTUKLULUK ‘SON ÇARE’ OLMALI
CPT, 2016 yıllık raporunda, 47 üye devlete, hapishane koşullarının iyileştirmesi yönünde çağrıda bulundu. Avrupa çapında yapılan hapishane ziyaretlerinde hapishane koşullarının iyi olmadığı yönünde rapor verdi. Bir çok ülkede hapishanelerin aşırı kalabalık olduğunu tespitinde bulunurken tutukluluğun son çare olması gerektiğini söyledi. Tutukluluk yerine kefalet, ev hapsi, elektronik izleme veya pasaport iptali gibi geçici alternatif tedbirlerin mümkün olduğunca kullanılması çağrısında bulundu. Tutukluluk oranlarının en yüksek olduğu ülkeler ise %49’la Arnavutluk, %43,3 Hollanda, %41,8 Moldova, %39,6 İsviçre, %36,3 Danimarka ve %34 İtalya.
Avrupa Konseyi genel sekreteri Thorbjorn Jagland, CPT’nin yaptığı ziyaretlerde tutukluluk koşularında ciddi eksiklerin olduğuna dikkat çekti. söyledi. Tutukluluk koşullarının insan hakları standartlarıyla uyumlu olmasını sağlamak için üye devletlere çağrıda bulundu. Aşırı kalabalığın önüne geçilmesini istedi.
TUTUKLULUK İNTİHARA SEBEP OLUYOR
CPT başkanı Mykola Gnatovskyy “gözaltı ve tutukluluk koşullarının ağır psikolojik etkileri olabileceğini bu tür etkilerin ailelerin parçalanması veya intihara kadar götüren sonuçları doğurabileceği uyarısında bulundu.. Bazı üye devletlerde kolluk kuvvetlerinde gözaltı sürelerinin haftalarca sürebiliyor. Bu tür tesisler uzun süreli barınma için dizayn edilmediği için, gözaltı sürelerinin uzatılması, kolluk kuvvetlerinin göz korkutma ve kötü muamele riskini artırıyor. Bu sebeple gözaltı sürelerinin kısa süreli tutulması gerektiğini bildirdi. Tutukluluk durumunun süresi ve sıklığı bir ülkeden diğerine çok büyük farklılıklar göstermektedir, toplam ceza infaz kurumunun tutukluluk oranları %8 ila %70 arasında değişmektedir.
GÖZALTI KOŞULLARI FELAKET
Konseye üye 47 devletin tamamında tutukluların yaklaşık %25’i henüz nihai ceza almadı. Avrupa Konseyi ceza istatistiklerine göre yabancı uyruklular için bu oran %40’lara kadar çıkıyor. Yer yer insanlık dışı ve aşağılayıcı muamelelerin olduğu tespitinde bulundu. Bununla birlikte bazı ülkelerde tutukluların özellikle dış dünya ile temaslarının kısıtlamalarında endişe duyduklarını ifade etti. Bu kısıtlamalar, telefon görüşmeleri, ziyaretler hatta tamamen tecrit olabilir. Kısıtlamalar mutlaka adli bir makamın onayı ile ve kısa süreli olarak uygulanmalı.
CPT’DEN İMRALI VE SİLİVRİ’YE ZİYARET
CPT, 2017’de Türkiye, Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Estonya, Ukrayna, Montenegro, Polonya, Slovenya’ya ziyaret gerçekleştirecek. Komite Nisan 2016’da iki günlük İmralı ziyareti yapmıştı. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından hapishanelerde işkence görüntülerinin medyaya yansımasının ardında, 29 Ağustos – 6 Eylül 2016 tarihleri arasında Türkiye’yi ziyaret etti. Ankara emniyet terörle mücadele asayiş şubesi, organize suçlar bölümü, başkent voleybol salonu geçici gözaltı tesisi, gölbaşı ilçe emniyet müdürlüğü, Sincan F ve L tipi cezaevi, Sincan kadın kapalı cezaevi, Silivri yüksek güvenlikli cezaevi ve İzmir F tipi ceza evlerini ziyaret etti.
CPT’NİN GÖREVLERİ NELER?
Avrupa işkence ve onur kırıcı muameleyi önleme komitesi, Avrupa Konseyi bünyesinde 26 Kasım 1987 tarihinde kuruldu. Türkiye, komite kurulduktan, 40 gün sonra 1 Ocak 1988 yılında üye oldu, konvokasyonu imzaladı. CPT bu ziyaretlerinde hapishaneler, çocuk ıslah merkezleri, polis karakolları, yabancılar için gözaltı merkezleri, akıl hastanelerini, sosyal bakım evleri bulunmaktadır. Her ziyaretten sonra, CPT bulgularını ve önerilerini içeren bir rapor hazırlayıp sunuyor.
AF ÖRGÜTÜ: İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELEDE ARTIŞ VAR
Dünyada insan hakların durumunu inceleyen Uluslararası Af Örgütü yıllık raporunda Türkiye’de işkence ve kötü muamelede artış olduğunu, soruşturmaların ise sonuçsuz kaldığı belirtildi. Özellikle 15 Temmuz darbe girişimi sonrası yaşanan gelişmeleri ele alındığı raporunda, “Hükümet, darbe girişiminin ardından memurlar ve sivil toplum üzerinde büyük baskı oluşturdu. Fethullah Gülen hareketiyle bağlantılı olmakla suçlananlar bu baskının ana hedefi oldu ” değerlendirmesi yaptı. 15 Temmuz sonrası Ankara ve İstanbul’da “polis gözetiminde rapor edilen işkence ve kötü muamelede artış yaşandığı tutukluların avukatlarıyla görüştürülmediği, gözaltı sürelerinin uzatıldığı raporda yer aldı. 15 Temmuz sonrası polis gözetimindeki birçok kişinin, ciddi derecede dayak, cinsel saldırı, tecavüz tehdidi ve tecavüze maruz kaldıkları belirtildi. Af Örgütü ayrıca, en kötü fiziksel şiddete askeri personelin maruz kaldığı bilgisine yer verdi.
HRW: AĞIR ŞİDDET, TECAVÜZ TEHDİDİ
New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch-HRW), “Türkiye’de darbe girişimi sonrası işkenceye karşı koruma tedbirlerinin askıya alınması” başlıklı 43 sayfalık rapor hazırladı. Raporda Türkiye’de polisin, gözaltına alınan kişilere işkence ve kötü muamelede bulunduğunu ifadeleri yer aldı. Örgütün hazırladığı raporda ağır şiddet, cinsel istismar ve tecavüz tehditleri bulunuyor.
Kasım 2016’da yayınlanan AB ilerleme raporunda da, Türkiye’de işkence ve kötü muamele konusundaki artışta yer verildi. Raporda Türkiye’nin uzun süredir “sıfır tolerans” yürüttüğü işkence ve kötü muamele konusunda özellikle 15 Temmuz sonrasında ciddi artış olduğunu ifade edildi.
