ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
AKP rejiminin tepe tepe kullandığı ‘yap-işlet-devret’ modelinin millete olan maliyeti her geçen yıl katlanarak artıyor. İktidar, sözde ‘sıfır maliyetle’ yaptırdığı ‘mega’ projeler için yandaş müteahhitlere her yıl milyarlarca lira aktarıyor. Yollar, köprüler ve hastaneler için 2019 yılında 5,1 milyar lira garanti ücret ödendi. Bu yıl ayrılan bütçe yaklaşık 8 milyar lira. Ancak bugüne kadar ayrılan bütçe hiç bir zaman tutturulamadı. Bütçeden 2020’de çıkması beklenen paranın 9 milyar TL’den fazla olması bekleniyor. Sorun şu ki, garanti ücretler daha yıllarca ödenecek. Sadece önümüzdeki 3 yıl için ödeneceği öngörülen miktar 32 milyar liraya yakın!
Plansız ve belli bir kesime ‘kazandırmak’ için girişilen yatırımlar milletin sırtına yük olarak biniyor. Geçtiğimiz hafta Kütahya Zafer Havalimanı ile ilgili ‘garanti yolcu’ ücretleri yine haber oldu. Zira projede yolcu sayılarında yanılma payı ‘yüzde 95’ seviyelerindeydi. Ve bu nedenle sadece 5 yılda yüklenici firmaya 27 milyon liraya yakın ‘garanti’ para ödemesi yapılmıştı.
HAVALİMANLARI ‘ZARARINA’ ÇALIŞIYOR
Zafer Havalimanı, Afyonkarahisar, Uşak ve Kütahya illerine hizmet vermesi planlandı. Havalimanının inşaatı AKP’ye yakınlığıyla bilinen İstanbul’daki 3. havalimanının da üstlenici firması olan İçtaş İnşaat’a verildi. Yüklenici firmaya toplam 50 milyon Euro’ya mal olan havalimanı Kasım 2012’de faaliyete geçti. Havalimanının işletme süresi 21 Mart 2044’te sona erecek. Yap-işlet-devret modeliyle yapılan havalimanı için yüklenici firmaya yolcu garantisi verildi. İç hatlar için yolcu başına 2, dış hatlar için 10 Euro ödenecek.
YANILMA PAYI YÜZDE 96!
Kütahya Zafer Havalimanı’nın kapasitesi yıllık 2 milyon kişi. Verilen ‘garanti yolcu’ sayısı ise 1 milyon 232 bin. Ancak bugüne kadar bırakın 1 milyon 232 bini, yıllık 100 bin rakamına bile ulaşılamadı. Gelmeyen yolcuların parası ise ‘Hazine’den ödendi. Örneğin 2013’de iç hatlardan 32 bin kişi uçmuş. Sonraki yıl 28 bin küsür. Ardından rakam 32 bin 500’e çıkmış. Dış hatlarda da aynı şekilde ‘taahhüt edilen’ rakamın yanına bile yaklaşılamadı. 2012 ve 2017 yılları arasında toplamda dış hatlar terminalini yaklaşık 55 bin kişi kullandı. Buradaki taahhüd edilen yolcu miktarı ise 2 milyon 100 binden fazla. Yanılma payı yüzde 96!
2044’E KADAR 210 MİLYON EURO AKTARILACAK
Şartnameye göre her yıl garanti edilen yolcu sayısı artıyor. Onuncu yılda ise ise sayı 2044’e kadar sabitleniyor. 2022’den 2044’e kadar iç hatlarda 775 bin, dış hatlarda ise 542 bin yolcu garantisi verildi. Neredeyse üç ilin toplam nüfusu kadar! Ortalama bir hesapla yüklenici firmaya sözleşmenin bitim tarihine kadar yapılması öngörülen ödeme 210 milyon Euro’yu bulacak.
BU YIL DA UÇMAYAN 1 MİLYON 200 BİN KİŞİNİN PARASI ÖDENECEK
Bu yıl garanti edilen yolcu sayısı ise 1 milyon 279 bin kişi! Peki geçtiğimiz ay kaç yolcuya hizmet verildi dersiniz; Devlet Hava Meydanları’nın istatistiklerine göre sadece 5 bin 656 kişi uçtu! Yaz aylarında daha fazla seyahat edildiğini varsayarak rakamın 12 ay sonunda en iyi ihtimalle 85 bin civarında olacağını söyleyebiliriz. Özetle yine yaklaşık 1 milyon 200 bine yakın yolcunun parası ‘Hazine’den ödenecek!
YAP-İŞLET-DEVRET: SOYGUN DÜZENİ!
Tek sorun Zafer Havalimanı değil elbette. Onun gibi hatta ondan kat kat fazla ‘garanti ücret’ ödenen ‘mega’ projeler var. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan’ın geçtiğimiz aylarda, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı açıklamaya göre ‘mega projeler’ nedeniyle müteahhitlere verilen araç ve yolcu garantisi ödemelerinin yapıldığı ‘Hane Halkına Transferler’ kalemine 2020 yılı için 7.8 milyar TL’lik ödenek konuldu.
HEDEF HİÇ TUTTURULAMADI!
Ancak hemen hatırlatalım, bugüne kadar ayrılan ödenek miktarı hiç bir zaman tutturulamadı. Örneğin, yolcu ve araç garantisi verilerek yaptırılan Osmangazi Köprüsü, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile bağlantılı otoyolları ve Avrasya Tüneli’nden geçmeyen yolcu ve araçlar için müteahhitlere 2018 yılında 3 milyar 403 milyon lira ödeme yapıldı. 2019 yılı için ise 3 milyar 549 milyon lira ödenek ayrıldı. Ancak geçtiğimiz yıl Ağustos ayı sonunda ödeneğin yaklaşık 1.5 milyar lira üzerine çıkılarak müteahhit firmalara aktarılan tutar 5 milyar 109 milyon lirayı bulmuştu.
3 YILDA 31,2 MİLYAR LİRA AKTARILACAK
Plana göre, 2020 yılında 7 milyar 876 milyon, 2021’de 10 milyar 714 milyon, 2022’de ise 12 milyar 684 milyon lira garanti ödemesi yapılması öngörülüyor. Buna göre 2020, 2021 ve 2022 yıllarında tamamına yakını AKP iktidarlarının gözde müteahhitlik şirketleri olan gruplara (en az) 31 milyar 274 milyon lira daha garanti ödemesi yapılacak. Sapmalarla birlikte rakamın 35 milyara tırmanması sürpriz olmaz…
