Türkiye, 1 litre sütü Almanya’dan daha pahalıya içiyor

Türkiye tarım ülkesi olmasına rağmen temel tüketim maddesi sütün fiyatı her geçen gün artıyor. Öyle ki, günlük sütün litre fiyatı sanayi ülkesi olan Almanya’daki rakamı geçti. Üstelik Almanların tükettiği süt, yağ ve protein değerleri açısından daha zengin.

Habertürk ekonomi yazarı Yavuz Barlas, sütteki bu fiyat farkını ve sebeplerini analiz etti. Yavuz’un analizi özetle şöyle:

Türkiye’de marketlerde günlük sütün litresi 6 lira 75 kuruşlardan aşağı inmiyor. Kutu süt ise çeşitli kalitelere göre 4 ile 5 TL arasında değişiyor. Almanya’da ise günlük sütün litresi 1 euro. Yani yaklaşık 6 Lira 15 kuruş. Uzun ömürlü kutu sütün litresi ise 70 sent. Yani yaklaşık 4 lira 50 kuruş.

BİR ALMAN, TÜRK’TEN 5 KAT DAHA ZENGİN AMA…  

Sonuçta, kişi başı 40 bin euro ortalama yıllık gelirle bir Türk’ten 5 kat zengin olan bir Alman 1 litre sütü daha ucuza tüketiyor. Türkiye’de üreticiden alınan sütte yüzde 3,5 yağ, yüzde 3,2 protein oranları bulunuyorken, Almanya’da bu oran yüzde 4,2 yağ, yüzde 3,5 protein şeklinde.

Kaldı ki, üretim azalmış değil. Kasım 2018 itibariyle 9,2 milyon ton süt toplandı üreticiden, bu rakam 9,1 milyon tonluk 2017 yılı toplamının üzerinde.

Türkiye tüketim konusunda da Almanya’nın gerisinde; bir Türk yılda ortalama 35 litre süt tüketirken, bir Alman’ın tüketimi 55 litreyi buluyor.

YÜZDE 30’LUK FİYAT ARTIŞININ SEBEPLERİ NE?

Peki süt ne ara bu kadar pahalı oldu? TÜİK rakamlarına göre 2018’de süt fiyatı 3 TL 46 kuruştan 4 TL 50 kuruşa çıktı. Fiyat artışı yüzde 30. İlk akla gelen dolar kuru, motorin, doğalgazdaki artışlar. Bu parametreler olağan şüpheliler.

Üretim maliyetlerini artıran kalemlere bakıldığında en büyük artış dolar kuru, yem ve enerjide. Dolar 1 yılda yüzde 43,8, euro yüzde 35,1, motorin yüzde 13,6, doğalgaz yüzde 65, sanayi elektriği yüzde 37, asgari ücret ise yüzde 26 artmış. Çiğ süt üretiminde giderlerin neredeyse yüzde 60’ını oluşturan yemde ise fiyat artışı yüzde 44.

YEM FİYATLARI DOĞRUDAN ÜRETİM ALİYETİNİ BELİRLİYOR

Sütün üretim aşamasında akaryakıt fiyatlarından etkilenmesinin en önemli sebeplerinden biri üreticilerin bölgesel olarak dağınık olması. Enerji fiyatlarının sütte maliyeti artırma sebebi de saklanma şartlarının soğutma vs ile yapılıyor olması.

Yem doğrudan ilk çiğ üretim maliyetini belirlerken perakende fiyat oluşumunu sağlayan pek çok kriter var. Zira bu maliyet artışlarına bakıldığında perakende süt fiyatında yüzde 30’luk yükselişi anlamak mümkün.