HABER ANALİZ | İLKER DOĞAN
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, partisinin son grup toplantısında ‘et fiyatlarının tırmanmasında ‘ülkedeki genel refah seviyesinin artması sonucu talebin yükselmesinin etkili olduğunu’ savundu. Ancak TÜİK ve Et ve Süt Kurumu’nun rakamları tam tersini söylüyor. Refah seviyesi yükselmediği aksine düştüğü gibi, ete olan talep de üç yıldır sürekli azalıyor. Kişi başına milli gelir 10 bin dolar seviyesinden 8 bin dolara kadar gerilerken, 2015 yılında kişi başına 14.2 kg olan kırmızı et tüketimi bir sonraki yıl 13.2’ye, 2017’de ise 12.4 kg’a kadar düştü.
Partili Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın son grup toplantısında kırmızı et fiyatlarına dair yaptığı açıklama gündem oldu. Zira Erdoğan, et fiyatlarının bir türlü düşürülememesinin nedenini, ‘vatandaşın refah seyivesinin artmasına bağlı olarak kırmızı ete olan talebin yükselmesine’ bağlıyordu. Erdoğan’a göre, refah seviyesi artan vatandaşların ete olan talebi artmış, bunun doğal sonucu olarak fiyatlar da yükselmişti. Bu kadarla da yetinmedi Erdoğan, “Biz bu fiyatları rantabl seviyeye düşürmek için gerekirse cari açığı bile düşünmeden ithale gider ve piyasayı biz balans ederiz. Çünkü vatandaşımıza ucuz et yedirmekte kararlıyız.” dedi.
İTHALAT ÇÖZÜM OLMADI, OLMAYACAK
Sondan başlayalım; ‘Vatandaşa ucuz et yedirmek için gerekirse ithalat yaparız’ diyor. İthalat et fiyatlarını düşürebilir mi? Türkiye’nin, özellikle son yıllarda en fazla ithal ettiği gıda maddelerinin başında kırmızı et geliyor. Et fiyatlarını düşüremeyen iktidar ithalatın önünü açtı. İthalat son 3 yılda patladı. Et ve Süt Kurumu’nun raporuna göre 2015’te 203 bin 107, 2016’da 494 bin 306 ve 2017’de 889 bin 307 büyükbaş hayvan ithalatı gerçekleştirildi. İthalat miktarı her geçen yıl inanılmaz oranlarda artarken, et fiyatları yükselmeye devam etti. 2015 yılında ortalama dana kuşbaşının fiyatı 35 lira iken bugün 45 lira. Dolayısıyla ithalatın çözüm olmadığı tecrübeyle sabit.
MİLLİ GELİR ‘DİP’ YAPTI
Erdoğan’a göre ülkenin refah seviyesi artmış. Bir ülkenin refah seviyesi ekonomik büyüme, kişi başına milli gelir, enflasyon ve faiz oranları, işsizlik, dış borç, sağlık ve eğitim hizmetleri gibi farklı faktörlere bakılarak belirleniyor. En önemli kıstaslardan biri kişi başına düşen milli gelir. 2014’de 10 bin 395 dolar olan milli gelir, geçtiğimiz yıl 10 bin 597 dolar olarak hesaplandı. Kurdaki yükseliş nedeniyle dolar bazında 2018’de kişi başına milli gelir 8 bin dolar seviyelerine indi. IMF tahminlerine göre, Türkiye’nin kişi başına milli geliri 2019 yılında 7 bin 615 dolara gerileyecek.
149 ÜLKE ARASINDA 88. SIRADAYIZ!
Düşünce kuruluşu The Legatum Enstitüsü, her yıl dünyanın refah düzeyi en yüksek ülkelerini sıralıyor. Geçtiğimiz yılın sonunda yayınlanan 2017 yılı Refah Endeksi sıralamasında 149 ülke arasında ilk sırayı Norveç, 2. ve 3. sırayı ise Yeni Zelanda ve Finlandiya almıştı. Bir önceki yıl 78. olan Türkiye ise geçtiğimiz sene 10 basamak daha gerileyerek 88’nciliğe düştü! Enstitü bu sıralamayı açıkladığında dolar 3,50 seviyelerindeydi! Bugün dolar 5,40’larda. Faiz yüzde 24’e fırladı, enflasyon yüzde 25’i geçti ve işsizlik çift haneli rakamları çoktan aştı! Yüzlerce firma iflas erteleme istedi. Binlerce firma kepenk kapattı.
TÜİK: TÜKETİM ARTMADI, AZALDI!
Buraya kadar olan bölümde kırmızı ette ithalatın çözüm olamayacağını, refah seviyemizin artmadığını aksine düştüğünü resmi rakamlarla ispatladık. Geriye kırmızı ete olan talebin arttığı iddiası kaldı. Et ve Süt Kurumu ile TÜİK verileri bu iddiayı da yalanlıyor. Şöyle ki; 2015 yılında toplam kırmızı et tüketimi kişi başına 14.2 kg iken, bu rakam bir sonraki yıl 13,2’ye geriliyor. 2017 yılında ise yine TÜİK’in verilerine göre toplam kırmızı et üretimi önceki yıla göre yüzde 4 azalışla 1 milyon 126 bin 403 ton olarak gerçekleşti. Kişi başına düşen kırmızı et miktarı ise Et ve Süt Kurumu’nun grafiğine göre 12,4 kg’a kadar düştü. 2018 için elimizde şu ana kadar bir veri yok. Ancak fırlayan et fiyatları, artan işsizlik ve paranın satın alma gücünün azaldığı dikkate alınırsa söz konusu rakamın 10 kilonun da altına düşmesi sürpriz olmaz…
