4 Mayıs 1949 İtalya futbolu için önemli bir tarihtir. Ancak milli takımın ya da bir İtalyan takımının dünya çapında kazandığı bir başarının tarihi değil bu. Bir takımın, tarih sahnesinden trajik bir biçimde silindiği gündür.
‘IL GRANDE TORİNO’
İtalya’da futbolda Torino şehrini Juventus ve Torino takımları temsil eder. Juventus Serie A’da en çok şampiyonluk sevincini yaşayan takım. Buna karşılık Torino inişli çıkışlı bir grafik çiziyor. Oysa Torino bir zamanların en başarılı takımı olarak şampiyonluklara ambargo koymuştu. İşte ‘II Grande Torino’ (Büyük Torino) olarak tanımlanan Torino’nun çöküşü 4 Mayıs 1949 tarihinde oldu. Futbol tarihinin en başarılı takımlarından biri olarak gösterilen Torino uçak kazasıyla yok olup gitti. Şayet o günlerde Avrupa kupaları düzenleniyor olsaydı, muhtemelen Torino bu kupalardaki en başarılı takımlardan biri olacaktı.
O MEŞUM KAZA
1948-49 sezonunun bitimine 4 hafta kala Torino üst üste 5 şampiyonluğa ulaşmak için gün sayıyordu. Torino, milli takımın da kaptanlığını yapan Valentino Mazzola komutasında rakip tanımıyordu. Mazzola aynı zamanda Benfica’nın yıldızı Xico Ferriera’nın çok yakın arkadaşıydı. Bu yakınlıktan dolayı Torino başkanı Commendador Novo, Portekizli futbolcu Xico Ferreira’nın jübilesi için Benfica takımıyla bir dostluk maçı ayarladı. Lizbon’a rahat bir şekilde ulaşan ekip 4 Mayıs 1949 tarihli dostluk maçında Benfica’ya 4-3 yenilip dönüş yolculuğuna geçti.
Pilotlar, kuleden iniş izni istemişti. Hava yoğun yağmurlu ve fırtınalıydı. Takımı taşıyan uçak Torino Havaalanına yaklaşırken saat 17:05’te 672 metre yüksekliğindeki Superga tepesinde kurulu bazilikaya çakıldı. Bu kazada 18’i futbolcu olmak üzere, aralarında yönetici ve gazetecilerin de bulunduğu 31 kişi hayatını kaybetti. Efsane Torino takımından geriye Portekiz’e bronşit olduğu için gitmeyen Başkan Novo, yedekler Giuliano, Gandolfi ve sakat olan Sauro Toma kalıyordu.
Uçak kazası sadece Torino’yu yok etmedi. Aynı zamanda İtalya milli takımı da gücünü büyük ölçüde azaltmıştı. 1947 yılında Macaristan karşısına çıkan İtalya milli takımının 11’inde tam 10 tane Torinolu oyuncu vardı çünkü.
SUPERGA DAĞINDAKİ ANIT
Kaza İtalya’da şok etkisi yaptı. 6 Mayıs’ta düzenlenen cenaze törenlerine 500 bin kişi katıldı. Torino’lular kendilerine şampiyonluk sevinci yaşatan yıldızlarını gözyaşları içinde toprağa verdiler. Oyuncuları toprağa sevgilerini ise kalplerine gömen Torinolular evlerinin çeşitli yerlerine astıkları ‘Büyük Torino’ posterleriyle yas tuttular. Kazanın meydana geldiği Superga dağına dikilen anıt ise Torino faciasını günümüze kadar taşıdı.
Takım son 4 maçını, geriye kalan 3 oyuncuya genç takımdan yapılan takviyelerle oynadı. Yine de bitime bir hafta kala şampiyonluğunu ilan ederek üst üste 5 şampiyonluğuna ulaştı. Ancak bu efsane takımla son şampiyonluktu…
Serie A’da Torino rüzgarını estiren isimlerin başında kaptan Valentino Mazzola vardı. Ezio Loik ile 1942 yılında Venezia’dan Torino’ya transfer olan Mazzola, ilk sezonunda hem lig hem de kupayı kazandırdı takımına. Mazzola İtalyan futbolunun ‘en komple futbolcusu’ olarak tarihe geçti. Oyun kurucu, yük taşıyıcı, takım kaptanı, golcü, lider, asist kralı ve müthiş şutlarıyla birçok özelliği bulunuyordu. Torino 1947-48 sezonunda Serie A’nın bütün rekorlarını kırıyordu. Ligin bitimine 5 hafta kala en yakın rakibine 16 puan fark atarak şampiyonluğunu ilan ettiğinde, 40 maçta 65 puan alıp, rakip filelere 125 gol atarken 21 maç yenilmedi.
JUVENTUS’TAN AYRILANLAR
Torino ve Juventus aynı şehrin takımı. Torino halkın takımı olarak tanımlanırken, Juventus daha çok aristokrat takımı olarak biliniyor. Bu yüzden şehir halkının gönlünde Torino’nun ayrı bir yeri vardı. 3 Aralık 1906 yılında ‘Football Club Torino’ olarak kuruldu. Birreria Voigt adlı cafede karar verilen Torino’yu Juventus’ta huzur bulamayanlar kurdu. Çiçeği burnundaki Torino’nun kadrosuna ilk kattığı isimler Juventus’lu oyunculardı. 1912 yılında takımın başına getirilen Vittorio Pozzo, 10 yıl takımı çalıştırdı. 1914 -15 sezonunun bitimine 1 hafta kala 1. Dünya Savaşı nedeniyle ligler tatil edilmeseydi eğer, Torino şampiyon olacaktı.
1949 yılındaki uçak kazasından sonra Torino hiçbir zaman eski gücüne ulaşamadı. Sıradan bir takım hüviyetine dönüşen Torino, 1958-59 sezonunda ilk defa Serie B’ye düştü. 1960 yılında tekrar Serie A’ya yükselen Torino, genelde orta sıralarda yer aldı. Uzun yıllar sonra 1975-76 sezonunda şampiyonluk yaşayan Torino, o yıllardan sonra tekrar sessizliğe büründü. Toplamda 7 şampiyonluğu bulunan Torino, 1992’de herkesi şaşırtarak UEFA’da finale kadar çıktı. Ancak Ajax engeline takıldı.
Torino taraftarları, efsane takımı hatırlamak için hâlâ o takıma ‘Büyük Torino’ diyor…
