TÜRKMEN TERZİ | CAPE TOWN, TR724
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRICS grubunun 2023 dönem başkanı Güney Afrika, Ağustos’ta yapılacak zirve öncesi üyeler arasındaki konferanslara başladı. Güney Afrika’nın BRICS grubu büyükelçisi Anil Sooklal, Cape Town şehrinde devam eden “BRICS Ortadoğu ve Kuzey Afrika” konferansında TR724’e yaptığı açıklamada, 13 yeni devletin BRICS üyeliği için başvurduğunu, İran ve Suudi Arabistan’ın BRICS üyelik başvurusunun da diğer üyeler gibi Haziran’da yapılacak BRICS Dışişleri konferansında nihai karara bağlanabileceğini ifade etti.
Büyükelçi Sooklal “BRICS’e yeni üye kabulünde hangi aşamadasınız?” sorusunu şöyle cevapladı: “Çin’in başkanlığında geçen yıl açıklanan Pekin Deklerasyonu’nun 73. Maddesi özellikle genişleme konusunda müzakerelere başlanması konusunda bize rol verdi. Ve üye ülkeler olarak, yeni üyeler için yönergelere, standartlara, kriterlere bakmaya başladık. Genişlemeyi geçen yıl Çin başlatmış oldu. Çalışma grubu oluşturuldu. Çin başkanlığında başlanan genişleme sürecini şimdi biz devraldık. Şu ana kadar iki toplantı yapıldı, bu hafta Cape Town’da üçüncüsüne başlamış olduk. Mayıs sonunda bir toplantı daha yapıp, üye olmak isteyen ülkelerin statü raporlarını tamamlayacağız ve genişleme ile ilgili ilerlemeye ilişkin durum raporunu 1-2 Haziran’da Cape Town’da buluşacak olan BRICS dışişleri bakanlarına sunacağız.”
Sooklal, Sudan’daki kriz ile ilgili ise şunları ifade etti, “Bu toplantımızda özel temsilciler olarak ve Çarşamba günü bakan yardımcıları ile Sudan’daki gelişmeleri görüşüyoruz. Sudan’da çatışan tarafların anlaşarak ülkedeki düşmanlığı ve şiddeti durdurmalarını ve yaşanan insanı krize bir an önce müdahele edilmesini bekliyoruz. Özellikle de Güney Afrikalı vatandaşlarımızın ve dünyanın bir çok ülkesinden Sudan’da mahsur kalanların kurtarılmasını diliyoruz.”
Putin BRICS davetiyesini kabul etti; Güney Afrika Putin’i tutuklayacak mı?
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Ukrayna’daki savaş suçlarından dolayı hakkında yakalama kararı çıkardığı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ağustos’daki BRICS zirvesi için Güney Afrika’yı ziyaret edip etmeyeceği merakla bekleniyor. Sooaklal, “Putin BRICS’e katılacak mı?” sorusuna ise şu karşılığı verdi: “Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa bütün BRICS liderlerini, Koronavirüs’ten dolayı 4 yıl sonra ilk defa yüzyüze gerçekleşecek olan zirveye davet etti. Bütün BRICS liderleri davetiyeyi kabul etti. Güney Afrika Roma statüsüne taraf olduğu için bu konu uygun bir şekilde görüşülecektir.”
Öte yandan Güney Afrika UCM tarafından hakkında arama kararı olan Sudan lideri Ömer el-Beşir’i 2015’te Afrika Birliği zirvesi için Johannesburg’ta yakalamamıştı. UCM verdiği kararda, Güney Afrika’nın Beşir’in ülkeden çıkmasına izin vermekle görevini ihlal ettiğine hükmetmişti.
Güney Afrikalı diplomat Sooklal ve diğer BRICS temcilsicleri Salı günü sabah yaptıkları konuşmalarında, BRICS’in en güçlü üyesi Çin’in geçtiğimiz Mart ayında, İran ve Suudi Arabistan arasındaki ilişkileri düzeltmek ve diplomatik temsilciliklerini yeniden açma konusundaki arabulucuğundan övgüyle bahsettiler.
Büyükelçi Sooklal, Çin yönlendiriciliğinde BRICS’in genişlemesinden uzun uzun bahsederken, gazetecilerin Rusya-Ukrayna savaşı konusundaki ısrarlı sorularını cevapsız bıraktı. Sooklal ayrıca, Sudan’daki iç savaşa da değindi ve BRICS üyelerinin Sudan iç savaşını durdurmak ellerinden geleni yapacaklarını ifade etti.
BRICS Bakan Yardımcıları ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dan Sorumlu Özel Temsilciler Toplantısı’nın 9’uncusu Cape Town’da devam ederken Çinli diplomat Ouyang Zhibing de gazetecilerin sorularını yanıtladı. Zhibing TR24’ün, “Çin, Başkan Xi Jinping’in son Suudi Arabistan ziyareti ardından Ortadoğu’da mı aktif rol almak istiyor?” sorusuna şöyle yanıt verdi: “Çin Ortadoğu’nun barışına büyük katkılar sağlamıştır. Ve son olarak Çin ve İran’ın diplomatik ilişkilerinin yeniden başlamasında çok yapıcı bir rol oynamıştır. Çin barış inşa eden bir devlettir. Ortadoğu’daki istikrar ve güvenlik Çin için çok önemlidir. Çin her zaman Ortadoğu ülkelerinin ilişkilerini düzeltmesini memnuniyetle karşılar ve bu ülkeleri barış için motive eder.” Çinli diplomat CGTN muhabirinin BRICS’in genişlemesindeki son durum nedir sorusunu ise şöyle yanıtladı, “Gelişmekte olan ekonomilerin BRICS’e katılmak için çok güçlü istekleri var. Bu durum son yıllarda BRICS’e olan ilginin önemli bir göstergesidir. Dünya yüzyılın en büyük değişimlerini yaşıyor. Uluslararası ölçekte ve Ortadoğu’da, Afrika’da uluslararası ilişkilerde çok büyük değişimler yaşıyoruz. Çin olarak, gelişen ekonomilerin BRICS bünyesinde çok büyük roller üstleneceğini düşünüyoruz.”
TR724’ün, “BRICS’e üye olmanın kriterleri nedir?” sorusunu ise Çinli diplomat şöyle cevaoladı: “Çin geçen yıl BRICS dönem başkanlığını yönetiyordu. BRICS’e yeni üye almak için üyelerle beraber büyük çaba sarfettik. Şu anda Güney Afrika BRICS’in dönem başkanı ve birliğe ilk genişleme sürecinde katılan ülke. Güney Afrika’nın liderliğini yeni üye kabulünde destekleyeceğiz.”
Çinli temsilci bir diğer gazetecinin, “Rus-Ukrayna savaşı BRICS’e olan ilgiyi artırdı mı, bazı ülkeler BRICS’e Rusya’nın yanında yer aldıklarını göstermek için katılıyorlar gibi?” sorusunu ise şöyle yanıtladı: “Şu anda sadece Ukrayna’da bir kriz yaşanmıyor. Dünyanın bir çok yerinde krizler yaşanıyor. Sudan’da büyük kriz var. Bir çok ülke artık anladı ki bu krizler ancak diplomatik yollarla çözülebilir. BRICS ülkelerinin politikaları bir çok ülkenin yararına olduğu için birliğe ilgi artıyor.”
Çin, Rusya ve Güney Afrika BRICS’in genişlemesinden yana iken, Hindistan ve Brezilya kendi ayrıcalıklı konumlarını kaybetmemek için genişlemeye sıcak bakmıyor. Brezilyalı temsilcisinin Cape Town zirvesine online katılması dikkatlerden kaçmadı.
