ÖZEL HABER | İLKER DOĞAN
Türkiye’de kuru soğan fiyatlarının 10 liraya kadar çıkması dondurulmuş içli köfte üreticilerini de vurdu. İstanbul’da üretim yapan bir firmanın aylık 15 bin lira civarı olan kuru soğan maliyeti, son zamlarla birlikte 80 bin lirayı aştı. Her ay 20 bin lira içeri girdiğini söyleyen firma sahibi, “Mayıs ayındaki soğan hasadını bekliyoruz. Fiyatlar düşmezse, batacağız.” diyor.
Yaş sebze ve meyvede yaşanan arz şoku nedeniyle yüzde 200’leri aşan fiyat artışına tanzim satışlar da çare olmadı. 31 Mart yerel seçimlerinin ardından bir çok bölgede tanzim satış çadırlarının da kaldırılmasıyla soğan ve patates fiyatları uçtu. Bugün itibariyle İstanbul’da soğanın halden çıkış fiyatı 6 lira. Marketlerde ise fiyatı kalitesine göre 7 ila 10 lira arasında değişiyor. Filizlenmiş, çürümüş, irili ufaklı soğanların fiyatı ise 5 lira civarı.
SOĞAN ‘İÇLİ KÖFTEYİ’ VURDU
Soğan fiyatlarındaki artış sadece evlerin mutfaklarını etkilemedi. Soğan kullanarak gıda maddesi üreten işletmeler de krizin tam ortasında buldu kendine. Özellikle dondurulmuş içli köfte imalatı yapan firmalar zor durumda. İstanbul’da geçtiğimiz yıl yaklaşık 20 çalışanıyla hizmet veren A. firması, bugün çalışan sayısını 14’e kadar düşürmüş. Zira son bir yıldır artan soğan maliyeti nedeniyle zarar ediyor. Firma sahibi, çok değil bir yıl önce aylık 15 ton soğan için 18-19 bin lira para öderken, geçtiğimiz ay bu rakamın 64 bin liraya kadar çıktığını anlatıyor. “Şu anda ise kilosunu 6 liradan aşağı alamıyoruz. Bu ay ödeyeceğim rakam 80 bin lirayı bile geçecek. Sadece soğanın maliyeti 1 yıl içinde aylık 60-65 bin lira arttı. Maliyetlerimiz bir yılda yüzde 50-55 arttı. Biz ise yüzde 15 zam yapabildik. Her ay 15-20 bin lira zarar ediyorum.”
YATIRIM YAPTIM, NASIL BIRAKAYIM
İşletme sahibi, “Madem zarar ediyorsunuz, neden hala üretim yapıyorsunuz?” sorusuna ise şu cevabı veriyor: “Bu iş için tesis kurdum, yatırım yaptım, borca girdim. Nasıl bırakayım! Bugün yarın düzelir umuduyla 8-9 aydır cebimizden yiyoruz.”
UMUDUMUZ MAYISA KALDI
Fiyatı artan tek girdi soğan değil. Ancak diğer girdilerdeki artışın makul sayılabilecek seviyelerde olduğunu anlatıyor işletme sahibi: “Geçtiğimiz yıl et için aylık 55-60 bin lira veriyordum. Bu yıl 65-66 bin lira ödüyorum. Bulgurda da fiyat artışı normal sayılabilecek düzeyde. Ancak soğan fiyatları bizi perişan etti. Şu anda soğan için ödediğim para, ete ödediğim parayı geçti. Mayıs ayında yeni hasadı bekliyoruz. Eğer fiyatlar düşmezse, perişan oluruz.”