HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası’nın rezervlerine ilişkin son itirafı, tartışmayı daha da alevlendirdi. Önceki gün rezervlerin ‘buharlaşmasının’ söz konusu olmadığını söyleyen Erdoğan, dün ise önemli bir kısmının ‘döviz kurlarındaki dalgalanmayı önlemek için kullanıldığını’ itiraf etti. AKP’li Cumhurbaşkanı’nın açıklamaları da gösteriyor ki Merkez Bankası’nın rezervleri kuru belli bir seviyede tutmak için eritilmiş.
Söz konusu itiraf yeni soruları da beraberinde getiriyor. Ortada 20 ayda buhar olan, 128 milyar dolar var. Erdoğan, MB’nin rezervinin 95 milyar dolar olduğunu söylüyor ancak ‘takas’ paralar çıkıldığında net rezerv eksi 45 milyar civarında. Yani MB’nin rezervi 20 ayda tamamen bitirilmiş, ayrıca 45 milyar civarında da ‘ödünç’ para alınmış.
Öncelikle kamuoyu milyarlarca dolarlık rezervin nasıl eritildiğini öğrenmek istiyor. MB kura müdahale için nasıl satış yaptı? O dolarları kim(ler) aldı? Kuru tutmak için milyarlarca dolar eritildi ancak döviz fırladı, faiz ise yüzde 17’ye çıkarıldı. Buhar olan 128 milyarın hesabını kim verecek?
Merkez Bankası’nın 128 milyar dolarlık ‘kayıp’ rezerv tartışması büyüyor. MB’nin net rezervinin eksi 58 milyar olduğunu belirten muhalefet, konunun soruşturulması için Meclis araştırması talep edecek. CHP, HDP ve İyi Parti, rezervin eksi 58 milyar dolara düşmesinin ardındaki gerçeğin ortaya çıkmasını istiyor.
CEVAP YERİNE HAKARET, TEHDİT!
AKP rejimi özellikle Gare operasyonunda yaşanan skandal ve Merkez Bankası’nın rezervleri konusunda köşeye sıkışmış durumda. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Gare’ye ilişkin CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun 5 sorusuna cevap vermek yerine, muhalefeti ‘teröre destek vermekle’ suçluyor. Hakaret ediyor, tehditler savuruyor: “CHP süzme faşist bir partidir. Bu katliamın (Gare) suçunu bize yıkacak kadar alçaldılar, alçaklaştılar. Bunların cibilliyeti bozuk.”
HANİ REZERVLER DURUYORDU?
Rejimin lideri Erdoğan, dünkü konuşmasında MB’nin rezervleriyle ilgili önemli bir itirafta da bulundu. Önceki gün yaptığı açıklamada, MB’nin rezervlerinin buharlaşmasının söz konusu olmadığını söylemişti. Ancak dün söz konusu rezervlerin önemli bir bölümünün ‘salgın sürecinde’ kullanıldığını itiraf etti.
REZERVLERLE DOLAR KURUNA MÜDAHALE EDİLDİ
CHP lideri Kılıçdaroğlu’nun, “128 milyar doları ne yaptın, kime verdin?” sorusuna şöyle cevap verdi: “Bir süredir maruz kaldığımız ekonomik tuzaklarla mücadele ederken, salgın bahanesiyle yeni bir finansal dalgalanma oluşturmak isteyenlere, elimizdeki tüm araçları kullanarak fırsat vermedik. Kılıçdaroğlu’nun sürekli sorduğu dövizlerin önemli bir bölümü işte bu mücadelede kullanılmıştır. Bu sayede, kuru ve faizi çok yükseklere taşıyarak toplumsal kargaşa peşinde olanların oyunlarını da bozduk.”
NET REZERV NE KADAR?
Öncelikle MB’nin rezervlerindeki 95 milyar doların ‘brüt’ olduğunu söyleyelim. Swaplar hariç net rezervi tam olarak hesaplamak mümkün değil zira bilançoya dair veriler eş zamanlı gelmiyor. O nedenle şu anda swaplar hariç net rezervin -45 milyar dolar civarında olduğunu aktaralım. Muhalefete göre ise eksi rezerv miktarı 58 milyar dolar. Yani MB’nin bütün rezervleri eritilmiş, muhalefetin hesabına göre ayrıca 58 milyar dolar da borçlanılmış.
FAİZ İNADI, TÜRKİYE’Yİ SEFALETE SÜRÜKLEDİ
Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasından da anlaşıldığı üzere MB, kura müdahale ederek belli bir seviyede tutmak için rezervleri eritmiş. Sonuç; 20 ay kadar önce 5,70’lerde olan dolar kuru, geçtiğimiz yıl kasım ayında 8,50’nin bile üzerine çıkarak tarihi rekorları ardı ardına kırdı. Çünkü iktidar, Erdoğan istemediği için faizleri artırmamakta direndi. Sonuç: 20 ayın sonunda dolar 7.20 seviyelerinde seyrediyor. Faiz ise yeni ekonomi yönetimi tarafından mecburen yüzde 8.25’ten yüzde 17’ye yükseltildi. Parası ‘pul’ olan Türkiye, aynı zamanda ‘faiz’ cenneti haline geldi. Tam bir hezimet!
O DOLARLARI KİMLER ALDI?
Recep Erdoğan’ın itirafı yeni soruları da beraberinde getirdi. Söz konusu sorulardan en önemlisi milyarlarca doları kimlerin aldığı. YÖK eski Başkanı Gelecek Partili Yusuf Ziya Özcan da 128 milyar doların kimlere satıldığını merak edenlerden. Özcan, “Bunun hesabını vermeden mi Sn. Albayrak’ı bir yerlere getireceksiniz? (AKP Sözcüsü Ömer Çelik) ‘Saat saat isim isim nasıl işlemler yapılmış herkesin buna ulaşması mümkündür’ demiş. Mümkün değil… Hala TCMB sitesinde son döviz müdahalesinin 2014 yılında olduğu yazıyor. 128 milyar doları sattınız mı satmadınız mı, önce bir aranızda anlaşsanız.”
CARİ AÇIK SAVUNMASI DA ÇÖKTÜ
AKP Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli de tartışmaya katıldı. Canikli, “2020 yılında Türkiye ekonomisi 36 milyar dolarlık cari açık vermiştir. 2020 yılında TCMB cari açığın finansmanı için 36 milyar dolarlık döviz satışı gerçekleştirmiştir.” dedi.
Ekonomist Mustafa Sönmez ise Canikli’yi yalanladı: “Cari açığın finansmanı, zaten yabancı para çıkışlarını kapsar. Bunu bilmiyorsa öğrensin, ayıp değil. Firmalara satılan döviz, nasıl, kime satıldı? Kaldı ki cari açığın finansmanı TCMB’nin fiilen döviz satışıyla nasıl oluyor? TCMB’nin döviz satışı bellidir; ihaledir, şeffaf satıştır. Cari açık için nasıl satmışlar?”
128 MİLYAR DOLAR YANDAŞLARA AKITILDI
Mustafa Sönmez’e göre söz konusu milyarlarca dolar yandaşlara aktarıldı: “Piyasadan 7.5-8 TL’ye alınacak 128 milyar dolar döviz, banka rezervi eritilerek yandaşlara 6-6,5 liraya dalavere ile satıldı. Büyük soygundur bu! O TCMB’nin şu an kendi döviz rezervi yok, elin dövizini kiralayıp rezerv gibi gösteriyor. Hesap mutlaka sorulmalı.”
ŞEFFAFLIK YOK, ALICILAR KİMLER?
Dünya Gazetesi’nden Alaattin Aktaş’a konuşan eski Merkez Bankası başkan yardımcısı İbrahim Turhan, Türkiye’nin net döviz rezervinin eksi 42.3 milyar dolar olduğunu, 130 milyar doları bulan döviz satışında yöntemin şeffaf olmadığını, alıcının bilinmediğini söylüyor: “Satışın hangi yöntemle, hangi dönemde, hangi kurdan ne kadar yapıldığı, alıcıların da kimler olduğu belli değil.”
Öztrak: 128 milyar dolar Merkez Bankası’nın kasasından nasıl çıktı?
CHP Sözcüsü Faik Öztrak’ın gündeminde de rezervler vardı. Öztrak, “AK Parti Genel Başkanı bugün yaptığı grup toplantısında nihayet 128 milyar doları sattıklarını itiraf etmiş. Bu önemli bir aşama ama bu yetmiyor. Serbestçe dalgalanan kur rejiminde rezervleri kullanmak suretiyle kura müdahale etmenin yolları vardır. Bu yolların da saydam olması lazım. 128 milyar dolardan bahsediyoruz. Merkez Bankası’nın internet sitesinde dövize yapılan müdahaleler yazıyor. Ama bu son dönemde yapılan 128 milyar dolarlık müdahale ile ilgili tek bir kayıt yok. Şmdi bu safhadan sonra yapılması gereken; bu 128 milyar dolar Merkez Bankası’nın kasasından nasıl, hangi yöntemle çıktı? Sonuçta da bu nereye gitti?” ifadelerini kullandı.
