Prof. Dr. Sedat Laçiner: Gazze’de yaşananlar tüm dünyada dengeleri değiştirme potansiyeline sahip

Siyaset bilinci Prof. Dr. Sedat Laçiner, İsrail-Hamas çatışmasıyla ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. Laçiner’e göre çatışmanın yayılma ihtimali yüksek. Çin ve Rusya’ınn şimdilik ‘bekle-gör’ taktiği uyguladığını anlatan Laçiner, “İki ülke çatışmanın nereye evrileceğine bakıyor. Rusya daha aktif. ABD zaten İsrail’le ‘tek’ devlet gibi hareket ediyor. ABD burada bir dayak daha yerse itibarı yerle bir olur. Arap ülkeleri Çin’le, Rusya’yla yakınlaşır. Yani şu an yaşanan olaylar, Gazze’de, o küçücük toprak parçasında yaşanan hadise; bütün kürenin siyasi ve askeri dengelerini şekillendirme potansiyeline sahip.” diyor.  

Sedat Laçiner’in kişisel YouTube kanalında konuyla ilgili açıklamaları şöyle:  

• Gazze’de çatışmalar devam ediyor ve savaşın yayılma riski oldukça fazla. ABD Başkanı Joe Biden, geçtiğimiz hafta yaptığı konuşmada Hamas ile Rusya arasında bir benzerlik çizdi; Putin ile Hamas’ın aynı şey olduğunu söyledi. ‘İkisi de demokratik komşularını yok etmeye çalışıyorlar’ dedi. Tuhaf bir benzetme! Birisi devlet bile değil, örgüt sınıfında. Diğeri ise dünyanın en büyük coğrafi alanına sahip dünyanın en güçlü devletlerden birisi.
• Hatta yardım paketini Ukrayna ve Rusya olarak belirlediler. Yani Ukrayna ile Rusya savaşı arasındaki Filistin-İsrail savaşını ilişkilendirdi. Sadece ABD ilişkilendirmedi; Rusya da bu bağlantıyı kurdu. ABD uçak gemilerini İsrail’in açıklarına getirme kararı alınca Rusya, ‘Biz bunları Karadeniz’den vurabiliriz’ dedi. ‘O menzile sahip füzelerimiz, uçaklarımız var’ diyor.  
• Rusya’nın Suriye’de askeri üssü var. İlla Karadeniz’den vurması gerekmiyor. Açıkçası Gazze- Filistin İsrail savaşında Rusya’nın etkisi Karadeniz’den fırlatacağı füzelerden ziyade Suriye’de ne yapacağına biraz bağlı. Çünkü Suriye’de Rusya’nın hava savunma sistemi S-300 var.  
• İsrail uçakları gidip bazı yerleri bombalıyor, buna Rusya müsaade ediyor. Elinden birşey gelmiyor mu, orasını bilmiyorum. Taraflar birbirini vurmasın diye yanılmıyorsam 2019’da bir anlaşma yapılmıştı. Bu anlaşma gereğince birbirini vurmuyorlardı. Ama bu saatten sonra işler değişirse Rusya’nın İsrail uçaklarına müsaade edip etmeyeceği muamma.  
• Diğer taraftan ABD uçakları da Irak’ın içinde uçuyor, Suriye de (uçakları) uçuyor. Bunlar da Rusya’yla karşı karşıya gelir mi! İşte hep bunlar İsrail-Filistin  çatışmasının yayılabileceği alanlar. (Savaşın yayılmasına sebep olabilecek durumlar) 
• Rusya, İran’ın da yine İsrail’in aleyhine bir hareket yapar ise – ABD ile İsrail zaten tek bir devlet gibi hareket ediyor- bu durumda ABD uçakları Irak ve Suriye’de hedef olabilir; vehayut İsrail uçakları Suriye sahasına girdiği zaman Ruslarla karşılaşabilir. Rusyanın asıl gücü orada.  
• Rusya’nın bir diğer etkisi İran üzerinde. Rusya, İran’a yapılacak bir saldırıda İran’ın yanında yer alır mı? İran’a belli silahları temin eder mi? Mesela nükleer silah… İran karşımıza, ‘Benim de bir nükleer silahım var’ diyerek çıkar mı? Bunların hepsi mümkün.  
• Bu dengeler içerisinde Rusya’nın rolü çok önemli. Rusya ile İsrail genelde dost ülkelerdi. Müttefik değil, dost ülke. Soğuk savaş öncesinde özellikle… Ama soğuk savaş sonrasında İsrail, Rusya ile ilişkilerini özellikle iyi tutmaya çalıştı. Netanyahu ile Putin arasında da şahsi bir dostluktan bahsediliyordu. Netanyahu, Putin için ‘dostum, arkadaşım’ ifadelerini sıklıkla kullanırdı. Aralarında da ziyaretler olurdu.  
• Ama şu en son olaylarda bakıyoruz; Putin’in açıklamaları, Rusya’nın diğer devlet adamlarının açıklamaları (Dışişleri Bakanı Lavrov) çok İsrail lehine değil hatta aleyhine. Putin bir konuşmasında Gazze kuşatmasını Leningrad kuşatmasına benzetti. Leningrat’ı Naziler kuşatmıştı. BM oylamalarında da Rusya Filistin lehine tavır koydu.  
• Anladığım kadarıyla Rusya oyuna cup atlamak istemiyor. Hamas ne kadar direnecek, Lübnan ne kadar direnecek? (Bunları görmek istiyor) Belki de İsrail ve ABD güçleri Hamas’ı bir gecede toz duman edecek! Rusya risk almak istemiyor. Boş havuza atlamak istemiyor. Ama içinden ABD’nin burada perişan olmasını istiyor.  
• Bunun için de ne yapması gerekiyorsa bunları yapmaya hazır. Ama bunu yaparken gövdesini ortaya atmak istemiyor. Arkadan, temkinli bir destek. ‘Bekle gör’ durumu var. Rusya şu ana kadar açıklamalarıyla Filistin’in yanında; İsrail’in ve ABD’nin karşısında görünüyor.  
• Ve İsrail ve ABD’nin en önemli korkusu; Rusya’nın bu sahada Ortadoğu’da net bir şekilde İsrail ve ABD’nin karşısında yer alması. Silah temin etmesi, teknoloji transferi, Suriye’de hava sahasını İsrail uçaklarına kapatması ve daha fazlası… Mesela Hizbullah’a bazı silahlar temin etmesi gibi… Bu durumda İsrail’in Lübnan sınırındaki hava üstünlüğü ortadan kalkar. Rusya bunu şu anda yapmaz kanaatindeyim. Şu anda ‘bekle gör’ oynanıyor.  
• Aynı şekilde Çin’de gidişatı görmek istiyor. Zaten şu ana kadar genelde iktisadi araçlarla oyununu oynadı, oynuyor. Ortadoğu’yla da ilgili, girmek istiyor. Kısmen de (iktisadi olarak) girdi. Çin de Filistin yanlısı açıklamalar yapıyor. Filistinlilerin hakları verilmediği için bu sorunların çıktığını söyledi. İsrail, Çin’in yanında yer almasını çok istedi ama olmadı. Çünkü ABD o kadar İsrail’in yanında ki; hatta yanında değil içinde artık. ABD ve İsrail bir/tek devlet gibi oldu. Çin, BM Güvenlik Konseyi’nde Rusya gibi Filistin’in lehinde hareket ediyor.  
• Çin daha fazlasını yapar mı; şu anda Çin’in bir davası değil bu. ABD, Çinin davası. ABD’nin burada perişan olması Çin ve Rusya’nın işine gelir. Ayrıca İran’ın zayıflamaması ve mümkünse güçlü bir şekilde buradan çıkması Çin’in işine yarar. Çünkü Rusya ve Çin, İran’la birlikte bu krizden büyük bir zaferle çıkarsa Arap devletleri kendilerini Batı dünyasının koruyamayacaığını çok net bir şekilde anlarlar. O zaman tamamen Batı’yı terk etmezler belki ama bu bir süreçtir.  
• ABD, Ortadoğu’da çok dayak yedi. Irak’ta, Afganistan’da… Amerika burada (Gazze) bir dayak daha yerse itibarı yerle bir olur. Arap ülkeleri Çin’le, Rusya’yla yakınlaşır. Yani şu an yaşanan olaylar, Gazze’de o küçücük toprak parçasında yaşanan hadise; bütün kürenin siyasi ve askeri dengelerini şekillendirme potansiyeline sahip. O nedenle Çin, oradan gözlüyor; Rusya kuzeyden gözlüyor.  
• Ama Rusya’nın ki biraz daha aktif bir gözleme çünkü sahadaki araçları daha fazla. ABD de mahçup olmamaya çalışıyor. Sürekli asker, silah yığıyor. Bir yenilgiye daha tahammülü yok. Üstelik önümüzdeki yıl ABD’de bir seçim var. Biden yerine Trump gelirse, dünya bambaşka bir yer olur.  
• Bu Gazze meselesi Rusya, Çin, ABD ve İran arasındaki ilişkileri dengeleri ciddi bir biçimde etkileyecek, bozacak, değiştirecek potansiyele sahip…