Paradise Papers belgelelerinde Başbakan ve oğulları çıktı: Sülale boyu off-shore şirketleri

Farklı ülkelerden 120’den fazla politikacının sırları ‘Paradise Papers’ belgeleri ile bir kez daha ortaya saçıldı. Malta’da Başbakan Binali Yıldırım’ın oğullarının 5, dayısının 2, yeğeninin yöneticisi olduğu 4 şirket bulunuyor. Yıldırım’ın oğulları Bülent ve Erkam’ın Malta’daki şirketleri: Hawke Bay Marine Co Ltd., Black Eagle Marine Co Ltd., South Seas Shipping N.V., Dertel Shipping Limited ve Nova Warrior Limited.

Kendi ülkelerindeki vergilerden kaçınmak isteyenlere kapılarını açan Malta’da, kimi faaliyetleri tartışmalı olan off-shore şirketlerin kayıtları arasından Başbakan’ın ailesinin şirketleri de çıktı. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının, off-shore hizmet sağlayıcıları Appleby ve Asiaciti ile gizlilik politikası uygulayan 19 farklı yargı yetkisi alanındaki hesaplarını ifşa eden Paradise Papers’a göre, Malta’da Başbakan Binali Yıldırım’ın oğulları, dayısı ve yeğeniyle bağlantılı olan toplam sekiz şirket bulunuyor. Bu şirketlerden ikisine ise Ulaştırma Bakanlığı’ndan aldığı ihalelerle bilinen Salih Zeki Çakır ortak. Her fırsatta yerli ve milli vurgusu yapan, yabancı yatırımcıyı Türkiye’ye çağıran hükümetin önde gelen isminin akrabaları şirket kurmak için Malta’yı tercih ederken, söz konusu şirketler üzerinden kamu ihalesi alınıp alınmadığı bilinmiyor.

Beş şirketi var

Paradise Papers’a göre Binali Yıldırım’ın oğulları Erkam Yıldırım ve Bülent Yıldırım beş şirketle Malta kayıtlarında yer alıyor. Süddeutsche Zeitung’un, Cumhuriyet’in de medya ortağı olduğu Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ile paylaştığı belgeler, Black Eagle Marine Co Ltd ve Hawke Bay Marine Co Ltd adlı şirketlerin varlığını ilk kez ortaya koydu. Erkam Yıldırım’ın söz konusu şirketlerde yönetici olması ana hissedar olduğuna dair işaretler barındırıyor. Diğer yandan belgelerde daha önce European Investigative Collaborations’ın (EIC) Binali Yıldırım’ın oğullarıyla bağlantılı olduğunu ortaya çıkardığı üç şirket de yer alıyor. Bu şirketlerin isimleri ise South Seas Shipping N.V. ile South Seas Shipping üzerinden Nova Warrior Limited ve Dertel Shipping Limited.

Paradise Papers’a göre Black Eagle Marine Co Ltd 7 Ocak 2007’de kurulmuş. Malta, Valletta merkezli şirketin faaliyet konusu gemi, yat, bot ve her türlü deniz taşıtının alım satımı ve yönetimini gerçekleştirmek veya bu işlemler için üçüncü şahıslara kredi temin etmek olarak kaydedilmiş.

Hawke Bay Marine Co Ltd’nin kuruluş tarihi ise kayıtlarda 1 Nisan 2004 olarak geçiyor. Faaliyet konusu diğeriyle aynı olan Valletta merkezli şirketin Nisan 2007’ye kadar aktif olduğunu gösteren belgeler var.

Diğer yandan, incelenen belgelere göre South Seas Shipping adlı şirkette de imza yetkilisi Erkam Yıldırım olarak görünüyor. Bu şirket, Nova Warrior Limited ve Dertel Shipping Limited adlı şirketlerin de hissedarı. Bu da Erkam Yıldırım’ın Black Eagle Marine Co Ltd ve Hawke Bay Marine Co Ltd dışında üç şirketle daha ilişkisi olduğunu gösteriyor.

Adres Oras Denizcilik

Erkam Yıldırım’ın hissedarı olduğu Nova Warrior Limited adlı şirketin adresi International Maritime Organization (IMO) kayıtlarında, İstanbul merkezli Oras Denizcilik ve Ticaret Ltd Şti olarak görünüyor. Ticaret Sicil Gazetesi’ne göre Oras Denizcilik’in hissedarları Temmuz 2006’ya kadar Binali Yıldırım’ın yakın arkadaşı Salih Zeki Çakır ve Ahmet Said Atasoy iken şu anda Çağrı Cihan Çakır ve Nihan Nur Çakır olarak görünüyor. Binali Yıldırım’ın Ulaştırma Bakanı olmadan önceki iş ortağı Salih Zeki Çakır’dı. Salih Zeki Çakır, Ulaştırma Bakanlığı’ndan aldığı ihalelerle daha önce gündeme gelmişti.

Resmi kayıtlara göre Oras Denizcilik ile Erkam ve Bülent Yıldırım’ın bir bağlantısı bulunmazken, Malta kayıtları Oras Denizcilik ile Erkam Yıldırım’ın ortak çalıştığını gösteriyor. IMO kayıtlarına göre halen aktif görünen Nova Warrior Limited’e kayıtlı bir gemi bulunuyor. Veriler Hawke Bay Marine’nin de gemi sahibi ya da yöneticisi olduğunu gösteriyor.

Yeğeni de direktör

Nova Warrior Limited’in direktörü ise Başbakan Binali Yıldırım’ın yeğeni Süleyman Varol.

Süleyman Varol’un direktör olarak göründüğü üç şirket daha var. Bu şirketlerin isimleri Nova Ponza Limited, Rory Malta Limited ve Dertel Shipping Limited.

Rory Malta Limited’in imza yetkilisi kayıtlara göre Başbakan Yıldırım’ın dayısı Yılmaz Erence. International Maritime Organization kayıtlarına göre Rory Malta Limited üzerinde kayıtlı bir gemi de bulunuyor.

Dayısının ortağı

Binali Yıldırım’ın dayısı Yılmaz Erence’nin Salih Zeki Çakır ile ortak olduğu bir offshore şirket de bulunuyor. Böylece aileyle ilişkili Malta merkezli şirket sayısı sekize çıkıyor. Tulip Maritime Limited isimli şirketin diğer ortağı ise eski hâkim Abbas Gökçe. 1994’te İDO Genel Müdürü olan Binali Yıldırım, dayısı Yılmaz Erence’ye İDO büfelerinin işletmeciliğini vermiş, bu da tartışmalara neden olmuştu.

Avukatları aracılığıyla ulaştığımız Yıldırım ailesi konuyla ilgili sorularımıza yanıt vermedi.

TEK ADRES, ÇOK SAYIDA ŞİRKET

Binali Yıldırım’ın oğulları ve kızı Büşra Yıldırım’ın Türkiye’de ortak olduğu iki şirket var. Bunlar Derin Denizcilik ve Gaye İnşaat. Bu şirketlerin İTO’ya göre eski yönetim kurulu üyeleri olan Çetin Seven ve Ziya Alp Gülan’ın ismi de Malta kayıtlarında geçiyor. Seven ve Gülan’ın bağlantılı olduğu off-shore şirketlerde Salih Zeki Çakır’ın da yer alması dikkat çekiyor.

Hep aynı isimler

Derin Denizcilik’in eski yönetim kurulu üyesi Çetin Seven’in Malta kayıtlarında iki şirketi bulunuyor. Bu şirketler Belcont Shipping Co Ltd ve Berden Shipping and Trading Co. Berden Shipping and Trading Co şirketinin ortakları arasında Gaye İnşaat’ın eski yönetim kurulu üyesi Ziya Alp Gülan, Çağrı Cihan Çakır ve Nur Denizcilik Sanayi yer alıyor. Salih Zeki Çakır da şirket yetkilisi olarak görünüyor. İTO’ya göre Nur Denizcilik Ahmet Said Atasoy ve Bayram Ali Çakır’a ait. Belcont Shipping Co Ltd de Çetin Seven, Salih Zeki Çakır ve Hasan Oktay ortaklığında kurulmuş.

Salih Zeki Çakır’ın bu iki şirket dışında bağlantılı olduğu beş Malta şirketi daha bulunuyor. Bu şirketler, Harmony Navigation, Fast Maritime, Mega Navigation, Bulk Atlantic Shipping ve Kolmar Marine Investment olarak sıralanıyor.

İşin ilginç yanı kayıtlarda Çetin Seven, Çağrı Cihan Çakır, Salih Zeki Çakır ve Nur Denizcilik’in adresi aynı: Altunizade Sitesi A Blok Daire 19. Bu durum, söz konusu adresin çok sayıda off-shore şirketle bağlantılı olduğunu gösteriyor. Aynı adresin Binali Yıldırım’ın kurucularından olduğu Piri Reis Denizcilik Vakfı’nın da adresi olması dikkat çekici. Salih Zeki Çakır ve Binali Yıldırım Piri Reis Denizcilik Vakfı’nı birlikte kurdular.

Söz konusu adrese gittiğimizde ise OrionAsya Shipping Trading adlı şirket ve Emin Travel isimli helal turizm firmasının tabelasını görüyoruz.

Ticaret Sicil Gazetesi’ne göre OrionAsya Denizcilik Yatırım Yatırım Holding AŞ aynı adreste bulunurken sahipleri Salih Zeki Çakır, Bayram Ali Çakır ve Ahmet Said Atasoy. Yine aynı adreste yer alan Emin Travel’ın sahibi ise Abdurrahman Emin Üstün.

NEDEN MALTA’YI TERCİH EDİYORLAR?

Malta’da kurumlar vergisi yerli şirketler için yüzde 35 iken yabancı şirketler için sunulan avantajlarla son tahlilde yüzde 5’e kadar iniyor. Malta bir AB üyesi ve OECD’nin kara para listesinde değil. Malta’ya özellikle Türk denizcilik sektörü büyük ilgi gösteriyor.

Malta Üniversitesi Profesörü ve Malta’daki Yeşiller Partisi kurucusu Arnold Cassola, Paradise Papers medya ortağı Finlandiya devlet radyosu Yleisradio’ya verdiği röportajda, Malta’nın aslında bir vergi cenneti olmadığına çünkü AB’ye üye olduktan sonra Malta’daki sistemin Avrupa yasalarına tamamen uyduğuna dikkat çekiyor. Cassola “Ancak Malta’nın yaptığı Avrupa yasalarından ayrılmadan kurnazca yollar bulmak. Bu yüzden ‘vergi kaçırma’ değil ‘vergiden kaçınma’ diyoruz. Ne yazık ki etik ve finans yasallıkla birleşmiyor. En büyük kusur değişmek zorunda olan Avrupa Birliği yasalarında yatıyor. Avrupa yasaları değişirse Malta buna uymak zorunda” diyor. Yüzde 35 vergi ödeyen yerli firmaların da durumdan şikâyetçi olduğunu vurgulayan Cassola’ya göre temel prensip ‘kazancın elde edildiği yerde vergilendirilmesi’ olmalı. Malta’da asgari ücret 725 dolar, ortalama ücret 1000 dolar civarında. Malta ekonomisi finansal hizmetler ve kumar endüstrisine dayanıyor. Mevcut sistem yeni yoksullar yaratıyor.

Cumhuriyet