YÜKSEL DURGUT | YORUM
Pakistan’ın 127 milyon seçmeni Perşembe günü internet kesintileri ve terör saldırıları altında sandık başına gitti. Ülkenin 76 yıllık tarihinde ekonomik krizler, ordunun darbeleri ve sıkıyönetim, terör saldırıları, siyasi çalkantılar ve Hindistan ile savaşlarla gölgelenen 12. seçim gerçekleştirildi.
Seçimlerin hemen öncesinde iki siyasi büroya bombalı saldırı düzenlendi ve en az 30 kişi hayatını kaybetti. Yaklaşık 128 milyon kayıtlı seçmenin bulunduğu 240 milyon nüfuslu ülke, aralarında tutuklu eski Başbakan İmran Han’ın partisinin de bulunduğu çok sayıda siyasi partinin yarışacağı genel seçimler için sandık başına gitti. Kadınlara ve azınlıklara ayrılmış 70 sandalye ile toplamda 266 sandalyeden pay almak için 44 siyasi parti yer aldı.
Oy pusulasında iki eski başbakanı Navaz Şerif ve küçük kardeşi Şehbaz Şerif, Pakistan Müslüman Ligi-Nawaz (PML-N) adına yer alıyor. Siyasi bir hanedanın üyesi olan Bilawal Bhutto-Zardari liderliğindeki müttefikleri Pakistan Halk Partisi (PPP), başbakanlık için yeterli oyu alması pek mümkün olmasa da, Şerif liderliğinde kurulması muhtemel koalisyon hükümetinin parçası olabilir. Pakistan Adalet Hareketi (PTI)’nin kurucusu kriketin sporunun efsane kaptanı İmran Han’ın tutuklu olması ve oy pusulasında yer almaması bu seçimleri daha da şaibeli yapıyor.
Pakistan’ın tarihinde yolsuzluk iddiaları ve davalar, göreve gelen başbakanların bugüne kadar görev sürelerini tamamlamasına izin vermedi. Pek çok lider ya tutuklandı, ya suikasta kurban edildi ya da görevden alındı. Han’ın aleyhinde yürütülen davalar ise ülke tarihinde hiç yaşanmadı. Şu ana kadar aldığı dört mahkumiyet kararı nedeniyle seçimlere katılması ya da kamu görevinde bulunması yasaklandı. Yıllarca hapis cezasına çarptırıldı ve hakkında şu ana kadar 150’den fazla dava var.
Demokrasiye sürülen kara bir leke
Seçimleri gölgede bırakan bir diğer konu ise sandıkların açıldığı gün internetlerin kesilmesi oldu. İçişleri Bakanlığı şiddet olaylarının bir sonucu olarak cep telefonu hizmetlerini askıya aldığını açıkladı. Bu karar birçok çevre tarafından eleştirildi. Askeri müdahale, terör saldırıları ve ülkenin popüler siyasi figürü İmran Han’ın demir parmaklıklarında olmasıyla gölgelenen ve uzun süredir ertelenen seçimlerde, seçmenler oylarını kullanmak üzere sandık başına giderken, yetkililer de ülkenin internet hizmetlerini kapattıkları için protesto edildi.
Dünyanın en kalabalık beşinci ülkesinde seçim gününde telekomünikasyon ve mobil internet hizmetlerinin askıya alınması, Türkiye’de trafoya kedinin girmesi ya da Azerbaycan’da İlham Aliyev’in yüzde 90 gibi bir rekorla lider seçilmesiyle aynı trajediyi yaşıyor.
Hükümetin oy verme gününde interneti kesmesinin tek izahı oy verme sürecini ve demokrasiye sürülen kara bir lekeden başka bir şey değildir. Seçim günü gerçekleştirilen ve öncesinde internet erişimi konusunda zaten sürekli dedikodular yapılıyordu. Sadece geçtiğimiz yıl içinde sosyal medya platformlarının en az altı kez engellenmiş olması ve kesintilerin zamanlaması, süresi ve niteliği hakkında tam bir şeffaflık olmaması bu belirsizliği de doğrulamış oldu. İnternet erişimi bağımsız olarak oy verme sürecini ve demokrasiyi maalesef lekeliyor.
İnternetin vanasını kapatmak orantısız şekilde toplu bir cezalandırma biçimi. İfade ve basın özgürlüğü, bilgi edinme hakkını ihlal ediyor. Bu kesintiler demokrasinin temel taşını oluşturan oy kullanma hakkını etkiliyor.
Seçimlerin adil olma ihtimali yok
Yeni seçilecek olan hükümetinin önünde duran uzunca yapılacaklar listesi var. Ordu ile ilişkileri yeniden gözden geçirmek, ekonomiyi rayına oturtmak, Taliban yönetimindeki Afganistan ve diğer komşusu Hindistan ile ilişkiler, dini ve ayrılıkçı militan grupları kontrol altına almak ve ülkenin çöken altyapı ve elektrik kesintilerine çözüm bulmak.
Pakistan seçimlerinin özgür ya da adil olma ihtimali yok. Han’ın 2022’de devrilmesinden bu yana yaşanan tüm siyasi maskaralıkları üçüncü dünya ülkelerindeki seçimlerde yaşanıyor. Bu da seçmenlerin ilgisizliğini ve seçimin güvenilirliğini sorgulatıyor. PML-N lideri sandık başında, “Bugün bulunduğumuz noktaya tanık olmak için çok fedakarlıklar yaptık” derken sadece sürgün hayatını mı yoksa şaibeli seçimlerin arkasındaki fedakarlıklardan mı bahsettiği ise bilinmeyen bir sır.
Pakistan’da silahlı çetelerin saldırıları, cep telefonu ve internetin kesintiye uğramasıyla oylar sayılıyor. Seçim komisyonu henüz resmi sonuçları açıklamadı ancak yerel medyadan gelen ilk bilgiler, hapisteki eski Başbakan İmran Han’ın partisine bağlı adayların önde olduğunu gösteriyor. Ordunun açıklamasına göre, oylamayı engellemeyi amaçlayan saldırılarda ülke çapında en az 12 kişi öldü ve 39 kişi yaralandı.
Umarım bu seçim sonuçları Pakistan’da bundan sonra asla internetin-iletişimin kesilmediği, terörün kol gezmediği, siyasi liderlerin kodese tıkılmadığı bir geleceğe kapı aralar.
