NECİP F. BAHADIR | YORUM
Uzaklardaydım, cenazesinde bulunamadım. Başlıktaki sorunun doğrudan muhatabı olsaydım eğer, cevabım bazı rezervlerime rağmen “İyi bilirdim!” olurdu. Deniz Baykal’ın ölümünün üzerinden bir yıl geçti. 11 Şubat vefatının seneyi devriyesiydi. Sıradan bir isim değil Türk siyasetinin yarım asrına damgasını vurmuş biri. Üniversitede akademisyenlik hayalleri kurarken Ecevit’ten gelen ‘davet’ üzerine girdi siyasete.
Politikada hedeflerine tam ulaştığı söylenemez. Lideri olduğu partisine seçim kazandıramadı. Koalisyonlarda bakanlık yapabildi ancak başbakan koltuğuna oturamadı. ‘Cumhurbaşkanlığı rüyası’ vardı. Ahmet Necdet Sezer gibi siyasetin dışından bir isim Çankaya’ya çıktı. Fakat Baykal için şartlar oluşmadı. Ne bahtı yaver gitti ne de tahtı. Bahtsızlığı yolun kaderinden. Yani sol siyasetten. Sandık sol partiler için yenilginin ötesinden ‘hezimet’ demek. Solun makus talihini Baykal da kıramadı.
Dışarıdan desteklediği ANAP – DSP hükümetine gensoru oylamasında ‘yolsuzluk iddiaları’ gerekçesiyle güvensizlik oyu verdi. ‘Hükümeti yıkan adam’ ilan edildi. Sokaktaki vatandaş da sahiplenmedi. Baykal, toplumun ‘yolsuzluk’ iddiaları karşısında duyarsızlığından yakındı. Ardından gelişen olaylar DSP’yi iktidara taşıdı. Baykal’ın başında bulunduğu CHP ise baraja takıldı. Yolsuzluklar karşısındaki tavrının seçmen tarafından cezalandırılmasını kabullenemedi.
Erdoğan’ın siyasi yasağını neden kaldırdı?
Siyasi tarih Deniz Baykal’ın 1974’teki CHP-MSP koalisyonunun mimarı olduğunu yazar. Bir de ‘hizipçi’ olduğunu… Ansiklopedilerin hizip maddesi açıklanırken ‘Baykal hizbi’ örnek gösterilir. Siyasi hayatı parti içi mücadelelerle geçti. Hizipçiliği doğruydu. Bülent Ecevit’e bayrak açtı, Erdal İnönü’ye karşı çıktı. Etkili hitabetiyle kongrelerin adamıydı. Sonunda parti içinde iktidar olabildi. Buna karşılık Türkiye iktidarı uzak bir hayal olarak kaldı. Oysa siyasette ülke iktidarı önemlidir. Baykal politik enerjisini büyük oranda parti içinde tüketti.
Uzun bir giriş oldu ama amacım Deniz Baykal’ın siyasi hayatını anlatmak değil. Az bilindiğini düşündüğüm yönlerini aktarmak. Recep Tayyip Erdoğan’ın siyasi yasağını kaldırdığı için özellikle sol çevrelerde çok eleştirildi. 2002’de AK Parti seçimleri kazanmış, partinin lideri Erdoğan hukukun zorlanmasıyla milletvekili olamamıştı.
Baykal, Erdoğan’a demokrasinin gereği ve hükümette kısa sürede yıpranacağını düşündüğü için ‘evet’ dedi. Erdoğan ve arkadaşlarının başarılı olmayacağını, siyasi ömürlerinin birkaç yılı geçmeyeceğini öngördü. Demirel’in de benzer kanaati vardı. Her ikisi de fena halde yanıldı. Baykal’ın Erdoğan’ın önünü açmasının temel gayesi AK Parti’nin iktidarda denenmesi içindi.
Mustafa Kemal de halkı kırdı geçirdi!
Deniz Baykal biraz akademisyenliğinin de etkisiyle ‘solun nasıl iktidar olacağı’ üzerine çok kafa yordu. Hem teorik hem de pratik teoriler üretti. CHP’nin bagajını ‘en büyük engel’ olarak gördü. Bunu çok yakın çevresine söyleyebildi. Partinin isminin ve ambleminin değiştirilmesi gerektiğine inandı. CHP’nin katı ve donmuş tabanı yüzünden adım atmaya cesaret edemedi. Sohbet sırasında bir arkadaşının CHP’nin ‘İsmet Paşa’nın tek parti devrinin günahlarını’ taşıdığını söylemesi üzerine, “Yok, sadece İsmet Paşa değil Mustafa Kemal de devrimler sırasında halkı kırdı geçirdi. Haklı haksız çok adam astı. CHP o günahların bedelini ödüyor bugün.” diyecekti.
CHP’nin toplumla ve Anadolu’nun kutsallarıyla barışık olmadığının farkındaydı. Muhafazakar kesimlerle CHP arasındaki soğukluğu Karadeniz’de yaşanan bir olayla anlattı: “Bizim milletvekili adayları bir kasabaya gitmişler. Yolda yaşlı bir kadının elinde zor taşıdığı bakraçları görmüşler. Aday hem yardım etmek hem de duasını almak için yaşlı kadının sularını taşımasına yardım etmiş. Ardından da, ‘Teyze bana dua et milletvekili seçileyim’ demiş. Kadın hal hatır sormuş dua etmiş ve sonra hangi partiden aday olduğunu sormuş. ‘CHP’ cevabını duyunca adayın elindeki bakraçları hışımla geri almış ve ‘Onlar benim abdest suyumdu!’ deyip yere dökmüş. Bir CHP’linin abdest suyuna dokunmasını bile kabullenememiş. ‘Biz bu kadının oyunu nasıl alacağız.”
Bu konuda çevresinden de tavsiye isterdi.
Merkez sağ isimlere kapılarını açtı
CHP’ye dönük önyargının kırılması kolay değil elbette. Baykal, partiye muhafazakar kesimin de oy verebileceği çizgiye getirmek için çok uğraştı. Belki bu yüzden solcular Baykal’ı hiç sevmedi. Sağ peşin hükümlü… Sol ve sağın arasında sıkışıp kalmış biri. Araf’ta diyebiliriz. Sadece oy için değil inanarak da konuşmalarında Mevlana’dan, Yunus Emre’ye Anadolu’nun manevi büyüklerinden geniş alıntılar yaptı. Merkez sağda siyaset yapmış isimlere CHP’nin kapılarını açtı. Mesajlarını ete kemiğe büründürmeyi denedi.
Bir seçimde milletvekili listesine ilahiyat kökenli isimler koymak için arayışa girdi. Yaşar Nuri Öztürk önerisini kabul etti. Öztürk’le halka açılamayacağını ‘onun sosyete hocası olduğu ve halkta karşılığı bulunmadığı’ itirazı karşısında ise şaşkınlık yaşadı. Sonradan yanıldığını anladı. Karşı çıkan arkadaşına, “Haklıymışsın. Tasuvvuf profesörü ile tasavvuf ehli arasında dağlar kadar fark varmış. Ben hocada gördüğüm kibri ve kendini beğenmişliği başka birinde görmedim.” diyecekti.
Çok geçmeden de yolları ayrıldı.
Deniz Baykal’ın babası çerkes, anne tarafı ise İskenderiye kökenli… Konu her açıldığında, “Kökleri fazla karıştırmayın. Anne tarafım çok dindar bir aile. Dedelerimden, adını camiye verdikleri müderrisler var.” derdi. Nedense bilinmesini, yazılmasını istemezdi. Parti yönetiminde her zaman çerkes kökenlilere rastlanırdı. Baykal’ın çerkesleri kayırdığına ilişkin parti için kuvvetli inanç vardı. Ben CHP’ye ‘çerkes partisi’ diyenleri bile duydum. Baykal’ın aile kökenleri üzerinde farklı rivayetler dolaştığı için bu bilgiyi paylaşmak istedim.
Her Ramazan orucunu tutar, bilinmesini istemezdi
Dinin Baykal’ın yaşamında ‘belirleyici unsur’ olduğunu söylemek zor fakat hayatının tamamen dışında kesinlikle değildi. Her Ramazan oruçlarını tutar, yakın dostlarıyla iftar yapmaktan keyif alırdı. Sohbet sırasında orucun sosyal yönünden, dinin güzelliklerinden bahseder fakat bu söyledikleri ortamının dışına çıkmasına sıcak bakmazdı.
Bir defasında, “Oruç öyle güçlü bir ibadet ki CHP’ye bile kendini kabul ettirdi. Partide oruç tutanların oranı çok yüksek.” demişti. En azından cuma namazlarını kılmak istediğini söyler, yanlış anlaşılacağını düşündüğünden bir türlü eyleme geçemezdi. ‘Medyadan, gözlerden ırak, kıyıda kenarda bir cami’ önerisine, “Olabilir, bir düşünelim!” cevabını verdiğini kendisine çok yakın bir dostumdan duymuştum. Camiye barışık olmanın hayallerini kurdu. Gerçeğe dönüştürdüğü söylenemez. Çok sevdiği torununun elinden tutarak camiye götürdüğünü hatırlarsınız. Gerekçesini, “Bu benim dedelik vazifem. Caminin yolunu bilsin. Öğretmek benden. Sonrasına kendisi karar versin. Dindar bir kişi olmasını elbette isterim.” diye anlatmıştı.
Arkadaşlarıyla hafta sonu sinemaya giderdi. Bir defasında izlediği ‘Cennetin Krallığı’ filminden çok etkilendi. Sinema çıkışı uzun uzun Kudüs’ten bahsetti. Ve “En kısa zamanda Kudüs’e gideceğim ve Mescid-i Aksa’da namaz kılacağım.” dedi.
Söylediğini de yaptı.
Dostu olan bir gazeteciden Kudüs seyahatine fotoğraf makinesi olan bir muhabir göndermesini istedi. Kudüs’ün manevi ikliminden çok etkilendi. Mescid-i Aksa’yı ziyaret etti ve dediği gibi orada namazını kıldı.
Artık bugün bir anlamı kalmasa da hatırlatmakta fayda var. Baykal CHP’nin ‘başörtüsü’ konusundaki tutumunu yumuşattı. “Üniversitelerde başörtüsü serbest olmalı. Bu bir özgürlük konusudur.” dedi.
Ve bunu temel politika olarak benimsedi. Bu çıkışı maalesef cumhuriyet mitinglerinin oluşturduğu sert atmosferde kaybolup gitti. Hâlâ komplonun çözülemediği kaset olayıyla siyasi finalini iyi yaptığı söylenemez.
“İyi bilirdim!” cevabına itiraz ederek peş peşe gerekçeler sıralayanlar çıkabilir. O görünenin, bilinenin dışında, yukarıda çok azını yansıtabildiğim başka bir Deniz Baykal vardı.
İtirazlarınızı anlıyorum ama burada tam izah edemeyeceğim sebeplerden ötürü ben iyi görmekten yanayım. Evet, günahıyla sevabıyla bu dünyadan bir Deniz Baykal geçti.
Bilgilendirme için teşekkürler
CHP için baya dindar sayılacak durumdaymış
Diğer bir konu ise BOP anlaşması; halk arasındaki kanaate göre BOP anlaşmasında Tayyip ile beraber bulunmuş ve kabul etmiş biri
ülkenin başına geri dönülemeyecek şekilde büyük belalar aştı(Tayyibin önünü açtı)
Belki de yaşattığı hayalleri ve iç dünyası yönüyle ‘insan’ Deniz Baykal ile derinlerin perde gerisinde at oynattığı bir ülkede manevra alanı kısıtlı ‘siyasetçi’ Deniz Baykal arasında bir fark vardır. Hangisi gerçek, hangisi değil, ötede göreceği muamelede hangi icraatı ağırlık kazanacak bilinmez ve artık kendi meselesi. Tıpkı bizlerin de ötede kendi icraatlarımızdan sorumlu olacağımız gibi.
Danıştay baskınında bu Cumhuriyetin değerlerine yapılan bir saldırıdır demişti. Sonra katil tesadüfen yakalanınca bir daha sesi çıkmamıştı.
yazar, Baykalin dediğini iddia ettiği şeyler için en ufak bir referans vermemiş. İyi bilirmiş vs. Sanki bu ülkede vesayet taraftarı, demokrasi ve başörtüsü karşıtı dalga hiç olmamış, bu dalganın başını çeken CHPnin başında da başkası varmış gibi bir ton rivayet üzerine güzellemeler. Sanki bütün bu siyasetiyle bugünkü tablonun mimarlarından değil.
Yazar ileride bugünkü Yezide de güzellemeler yaparsa şaşırmam. Yok o iyiydi, mecbur kaldı vs. Hatta diğerlerine kalsa herkesi idam edeceklerdi, Reis bunları mahkumiyete çevirdi falan. Bir iki de kendinden menkul öyle dedi böyle dedi yazınca tamamdır.
Teşekkürler TR 724.
Bu kulis bilgilerini kim yazabilir diye düşündüm. Aklıma önce Ekrem Dumanlı geldi. Sonra da bu tür bilgileri ancak Ankara gazetecisi yazabilir diye düşündüm. Ama benim tahmin ettiğim isim hiç böyle uzun yazılar yazmazdı. Belki de 7 yıl sonra böyle yazmaya başlamıştır.
Yazı için şöyle diyebilirim. Baykal’ın sadece bir yönünün yansıtılması yönüyle objektif bulmadığını söyleyebilirim. Hele ahir ömründe yaptığı hataları unutmak mümkün değil. Mesela meclis başkanı olmak istemesi vb.
Erdoğan’la kavga eder gözükse de hep arası iyi gibiydi. Ama HE ile de arası fena değildi. Belki de sayın yazar onun hatırına hataları yazmak istememiştir.
tayyip denesin de basarisiz olup zaten sahneden ceklilir diye bi sacmaligi erdoganin abd projesi oldugunu bilen baykal mi dusundu yoksa yazar guzel neden mi bulmaya calisiyor:) yola nasil ciktiginizin bir yonemi yok. yolda menfaat geregi yon degistirdikten sonra. bana siyasetcileri ovmeyin kardesim. onlarin tek hedefi ulke kaynaklarini kendi menfaatleri icin kullanabilmek. toplummus devletmis coluk cocuk kandirmayi birakin artik. baykal kim? tayyibin laciverti, demirel kim? tayyibin sarisi, menderes kim? tayyibin kirmizisi, ozal bordusu, aksener siyahi, erbakan yesili … liste uzar. hepsi ayni kaka anlayin artik.