Akademisyen-yazar Mümtaz’er Türköne, Farklibakis.net sitesindeki köşe yazısında, ‘Şeriat nedir, hayalet mi, tehdit mi, vakıa mı?’ sorularına odaklandı.
Şeriat’ın ne olduğunu öğrenmek için inanmak veya karşı çıkmak değil emek harcamak gerektiğini söyleyen Türköne, “İslâm dünyasında İslâm hukuku alanında daha derli toplu bir eser maalesef yok. İkincisi deniz-derya bir hukukçumuzun dolaylı olarak meseleyi tam ciğerinden ele aldığı kitap. Ebu’l ula Mardin’in Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet Paşa (Diyanet Vakfı Yayını) isimli kitabı. Kadir Canatan’ın Farklı Bakış’ta yer alan “Türk Laikliğinin Yarattığı Kilise: Diyanet” başlıklı yazısı müzakereye taze bir soluk getirdi. Ben Diyanet’i, laik düzenin çatısı altında inandığı Şeriat Düzeni’ne göre yaşamak isteyenlerin otoritesi olarak görüyorum. Hiç olmazsa her şeyi bildiğini iddia eden, yukardan vekalet almış gibi konuşan ulema silkinden bağımsız otoritelere karşı, Din İşleri Yüksek Kurulu gibi, farklı içtihad sahiplerinden oluşan bir heyet karar veriyor Şer’i konularda” dedi.
’15 Temmuz ve Bağy Suçu’
15 Temmuz sonrası birçok hukuksuzluğa zemin hazırlayan Bağy Suçu’ hakkında da açıklamalar yapan Türköne şunları söyledi.
“Şeriat penceresinden hem köle hukuku, hem de inanç özgürlüğü sorunu; 15 Temmuz sonrasında epeyce tartışıldı. Tartışmanın kapsamı hakkında fikir sahibi olmak isteyenlere, Ahmet Akgündüz Hoca’nın kaleme aldığı şu metni dikkatle okumalarını öneririm (https://twitter.com/ahmetakgunduz/status/1097383096297709568)
“Devlete İsyan edenlerin İslâm’a göre hükmü şudur:
- Devlete isyan edenlerin isyan sürdüğü müddet içinde malları ve canları hederdir.
- Ancak isyan bastırıldıktan sonra, malları da canları da heder değildir. Yani dokunulmazdır.
- Bu duruma göre isyan bastırıldıktan sonra mallarına el koymak ve kayyım atamak meşru olmadığı gibi, canlarına zarar vermek de meşru değildir. (Bütün Fıkıh kitaplarının Kitâb’ül-Bağy kısmında ayrıntılı olarak anlatılan fıkhî hükümler.)”
Mevzu yakıcı bir mevzu. Bilmeyenler için Ahmet Akgündüz hakkında bilgi verelim. 15 Temmuz’da iktidarın yanında yer almış bir Risale-i Nur mensubu. Rotterdam’da İslam Üniversitesi rektörü. Hukuk tarihçisi. Osmanlı Kanunnameleri derlemesi, bazı hatalar barındırsa da, ilgilenenler için önemli bir kaynak. Şer’i açıdan söylediklerinde iki temel hata var. Birincisi “Bağy” devlete değil devlet başkanına isyan suçu. İslâm hukukunda hak, sorumluluk ve yetki süjesi olarak tüzel kişilik yok, bu yüzden kurumları yani devleti temel alan fıkhi yorumlar her zaman yanlış istikametlere gider. İkincisi “Bağy” bahsi, farklı mezheplerde ve bizde Hanefi mezhebi içinde farklı ve birbirine zıt yorumlara konudur. Devlet başkanının yanında muhalefeti susturmak için her itirazı “Bağy”ye bağlayan fıkıhçılar olsa da, “Bağy”ye yani isyancıya nasıl muamele edileceği de farklı yorumlara konu olmuştur. “Mallar ve canları hederdir” sözü, “canları alınabilir ve mallarına el konabilir” anlamına geliyor. Daha ötesi bazı yorumlara göre “Bağy” kafir sayılıyor, yani dinden de çıkmış oluyor. Böylece yukarda bahsettiğimiz “inanç özgürlüğü” meselesi ve “köle hukuku” devreye giriyor.
15 Temmuz Darbe Teşebbüsü’nün muhafazakâr çevrelerde “Bağy” suçu kapsamında değerlendirildiğine dair çok sayıda beyan var. Ancak, Maliki mezhebinden Maverdî’nin El Ahkâmus Sultaniye’sinden başlayarak hangi mezhebin hangi fakihin görüşünün benimsendiğine ve uygulandığına dair açık bir metne şahsen ben rastlamadım.
15 Temmuz sonrası yargılamalarda bir türlü tevil edilemeyen tutarsızlıkların, mer’i kanunlara aykırı mahkeme kararlarının Şer’i hukuktaki “BağyBağy” suçu kapsamında bütünüyle anlamlı bir yere oturduğu iddiasında bulunanlar çıkabilir. Doğrusu ben bu iddiayı saçma bulurum. İki sebepten: Birincisi, günümüz şartlarına uygun bir “Bağy” fetvası verecek alim yok. İkincisi de hukuk sistemimiz zaten o kadar kötü ki, Mer’i kanun düzenini şer’i hukukun üzerine giydirip, Şer’i yargılama yapacak maharette ve donanımda adam bulmak imkânsız.”
