HABER ANALİZ | MEHMET ÖZDEMİR, LONDRA, TR724
İngiltere Kralı Charles ile ilk eşi Prenses Diana’nın küçük oğlu Prens Harry, kraliyetten ayrıldığı 2020 yılından beri gündemden düşmüyor. İlk olarak 2021’de Amerikalı eşi Meghan Markle ile ünlü televizyoncu Oprah Winfrey’e verdiği röportajla tartışmaların odağına oturan Harry, geçen ay Netflix’te yayınlanan belgeseli ve şimdi de ‘Spare’ adını verdiği kitabıyla konuşuluyor. Harry’nin tahtın ‘yedek’ varisi olması sebebiyle kitabına ‘yedek parça’ anlamına da gelen ‘spare’ ismini verdiği sanılıyor.
‘Penguin Random House’ isimli yayınevinin bastığı kitap normalde 10 Ocak’ta piyasaya çıkacaktı fakat dünya medyası eserin kopyasına ulaşarak Harry’nin anlattığı önemli bilgileri paylaştı. 400 sayfalık kitap, İspanya’da belirlenen tarihten önce ‘yanlışlıkla’ rafa çıktı. Kısa sürede satıştan kaldırılsa da kitabı alan gazeteler, Harry’nin ifşaatlarını derledi. Harry’nin hayatını yansıtan kitaptaki çarpıcı detaylar bugün İngiliz gazetelerinin de manşetlerini kapladı.
En dikkat çeken başlıklardan birini ‘i’ gazetesi attı ve İngiltere monarşisinin ‘30 yılın en kötü kriziyle’ karşı karşıya olduğunu yazdı. Gazeteye göre, Kraliyet ailesi VIII. Edward’ın tahttan çekilmesinden bu yana en büyük bölünmeyi yaşıyor. Durumu, aynı zamanda Charles ve Diana’nın ayrılmasından sonraki ‘en şiddetli kriz’ diye tanımlayan gazete, Harry’yi ‘baş düşman’ olarak gösterdi. Kraliçe II. Elizabeth’in amcası VIII. Edward (Harry’nin büyük büyük amcası), Amerikalı dul bir kadın olan Wallis Simpson’la evlenebilmek için krallığı bırakmıştı (1936).
‘William beni itti, düştüm, sırtım yaralandı’
Gazetenin ‘bölünme’ dediği olayın ayrıntılarını kitabın nüshasına ilk ulaşan Guardian gazetesi önceki gün yayınlamıştı. Harry’nin kitapta anlattığına göre, 2019’da Londra’daki evinde ağabeyi Prens William’la bir kavga yaşadılar. William, Prens Harry’nin Meghan Markle ile evliliğine karşı çıktı ve onu ‘zor’, ‘kaba’ ve ‘yıpratıcı’ bulduğunu söyledi. Tartışma şiddetlendi ve William ‘papağan gibi gazetelerin yazdıklarını tekrarlamaya’ başladı.
Harry, kitapta olayın devamını şöyle anlatıyor: “Elindeki su bardağını bıraktı, bana başka bir şekilde hitap etti ve üzerime yürüdü. Her şey bir anda oldu. Yakamdan tuttu. Kolyemi kopardı ve beni yere itti. Köpeğin mama kabının üzerine düştüm. Kap kırıldı ve parçaları sırtıma battı. Sersemlemiş halde bir süre öyle kaldım. Sonra yerden kalkıp gitmesini söyledim.” William, kardeşinden kendisine vurmasını istedi ancak Harry karşılık vermedi. ‘Üzgün görünen’ William özür diledi.
Gelişmeleri ‘yıkıcı’ diye nitelendirilen Times gazetesi, anlatılanların Prens Harry ile Kraliyet ailesinin geri kalanı arasındaki anlaşmazlığı kalıcı hale getirebileceğini ifade ediyor. Times, görüştükleri bir Kraliyet mensubunun olayı yorumlarken, “Yorucu ve çileden çıkarıcı ama dikkat dağıtıcı değil.” dediğini aktarıyor. Aynı kaynak, gerginliğin ‘kendi kendine kapanacağı’ konusunda da ısrar ediyor.
‘Harry’nin ailesiyle uzlaşma şansı kalmadı’
Daily Express, Prens Harry’nin ‘büyük paralar karşılığında ruhunu sattığını’ yazarak ağır bir ithamda bulunuyor ve ‘affedilemez’ suçlamalardan sonra ailesiyle uzlaşma şansının kalmadığını savunuyor.
Daily Telegraph gazetesi, Harry’nin Kraliçe Elizabeth’in cenaze merasiminde yaşadıklarıyla ilgili iddiasını öne çıkarıyor. Buna göre, Kraliçe Camilla, Meghan’ın Balmoral’da kendisine eşlik etmesine izin vermedi. Harry, Camilla hakkındaki bir başka suçlama daha ortaya atıyor ve Prens William ile yaptığı bir konuşmanın ayrıntılarını basına sızdırarak kendisini ‘feda ettiğini’ söylüyor.
Daily Mail, Harry’nin Prens William’ı hem ‘sevgili kardeşi’ hem de ‘baş düşmanı’ olarak tanımladığını yazıyor. Ayrıca, babası Kral Charles’ı ‘en sevdiği oyuncak ayısını hala yanında taşıyan, duygusal olarak bodur ve etkisiz yaşlı bir adam’ olarak resmettiğini ileri sürüyor. Gazete, ‘küçüklük prensi’ olarak adlandırdığı Harry’nin, uzlaşmaya giden ‘acılı yola’ başlamak istiyorsa ‘adi ve üzücü suçlamalara’ son vermesi gerektiğini ifade ediyor.
İngiliz medyasının tavrı ne kadar objektif?
The Sun, Harry ve eşinin ‘Kraliyet ailesini sarstıklarını’ ve ‘Buckingham Sarayı’nı kriz moduna soktuklarını’ savunuyor. Harry’nin ‘milyonlarca dolar karşılığında kendi ailesini bir otobüsün altına attığını’ yazan gazete onu ‘yıkıcı, intikamcı bir yol seçmekle’ suçluyor.
İngiliz medyasının hemen hepsinde Harry’nin kitabında anlattıklarıyla birlikte ona yönelik ağır itham ve suçlamalar var. Ancak Harry’nin yaptıklarını ‘Kraliyet ailesine karşı açılmış şahsi bir savaş’ olarak yorumlayan medyanın da konuyu ‘kişiselleştirdiğini’ gözden kaçırmamak gerekiyor. Çünkü Harry eskiden beri annesi Diana’nın yaşadığı olumsuzlukları ve ölümünü büyük oranda medyanın tutumuna bağlıyor.
Verdiği röportajlarda, belgeselinde, kitabında buna dair vurguları açıkça yapıyor. İngiliz basınının diline bakıldığında ona yönelik yaklaşımın objektiflikten uzak olduğu da net biçimde görülüyor.
İddiaların tamamının kitabın İngilizce aslında yer alıp almadığı henüz netleşmese de dünya medyasına yansıyan ayrıntılardan bazısı şöyle:
Charles’ın Camilla ile evlenmesini istemediler: Prens Harry ve ağabeyi William, anneleri Prenses Diana’nın 1997 yılında ölümünden sonra babalarına, şu an kraliçe olan Camilla ile evlenmemesi için ‘yalvardı’. Harry, Camilla’nın ‘kötü kalpli bir üvey anne’ olmasından korktuklarını yazdı. Harry, ‘Kral Charles’ı mutlu edecekse’ Camilla’yı ‘kalplerinde affetmeye hazır olduklarını’ da yazdı.
Annesi, bir kadın üzerinden mesaj göndermiş: Prens Harry, ‘doğaüstü güçleri olan bir kadının kendisine annesi Prenses Diana’dan bir mesaj getirdiğini’ de öne sürüyor. Diana Paris’te bir araba kazasında öldüğünde 12 yaşında olan Harry, söz konusu kadının “Annen, onun yaşayamadığı hayatı senin yaşadığını söylüyor. Onun, senin için istediği hayatı yaşıyorsun.” dediğini yazdı.
William ve Kate, Nazi kostümüne güldü: Prens Harry, 20 yaşında iken (2005), ‘Yerli ve Kolonyal’ temalı bir kostüm partisine Nazi subayı kılığında gitmişti. Harry, partiye hangi kostümü giyeceğine karar verirken, bir pilot üniforması ile Nazi kostümü arasında kaldığını belirterek şöyle yazdı: “Will ve Kate’i arayıp ne düşündüklerini sordum. ‘Nazi üniforması’ dediler. Onu ve saçma bir bıyığı kiraladım, eve döndüm. Willy ve Kate gülüyorlardı. Willy’nin leopar kostümünden bile kötüydü. Çok daha saçmaydı.”
17 yaşında uyuşturucu kullanmış: Kitaba göre, 17 yaşında iken adını vermediği birinin evinde Harry’ye kokain teklif edildi. Bu uyuşturucuyu birkaç kez kullandığını itiraf eden ama sevmediğini belirten Harry, liseyi okuduğu Eton College’de ise esrar içtiğini açıkladı. Koruma polisleri binanın dışında devriye gezerken, Harry okulun tuvaletinde esrar içti.
Afganistan’da 25 Taliban savaşçısının ölümü: Prens Harry kitapta, 2012-2013 arasında Afganistan’da helikopter pilotu olarak görev yaptığı sırada altı misyona katıldığını, bunların hepsinde ‘meşru gördüğü’ ölümler yaşandığını yazdı. “Bu ne gurur veren ne de utandıran bir istatistik.” diyen Harry, şunları dile getirdi: “Kendimi savaşın sıcaklığına ve kafa karışıklığına gömülmüş halde bulduğum sırada, o 25’i insan olarak görmedim. Tahtadan kaldırılan satranç piyonlarıydılar, iyi insanları öldürmeden önce elimine edilen kötü insanlardı.”.