Merkez tetikledi, Erdoğan körüklüyor… Dolar 8,10’u gördü!

HABER ANALİZ | YUSUF DERELİ 

Türkiye, geçtiğimiz haftalarda açıklanan Yeni Ekonomi Program (YEP) hedeflerini iki yıl öncesinden yakaladı! YEP’te 2023 Dolar kuru tahmini 8,02 TL olarak açıklanmıştı. Geçen hafta Merkez Bankası’nın (MB) sürpriz bir kararla politika faizini 10,25’te sabit tutmasının ardından yükselişe geçen kur, haftaya rekorla başladı.

Dolar 7,97’den başladığı günde 8,10’u gördü. Euro ise 9,44 TL ile başladığı günü 9,56 civarında tamamladı. TL’nin yılbaşından bu yana dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 36’yı buldu. Ocak 2018’den bu yana değer kaybı ise yüzde 116! Türk Lirası, yılbaşından bu yana Dolar karşısında en çok değer kaybeden para birimleri arasında yer alıyor.

YÜKSELİŞ SÜRECEK Mİ?

Doların 8 TL’yi aşması sürpriz değil. MB’nin geçtiğimiz haftaki ‘faizi sabit tutma’ kararından sonra zaten böyle bir yükseliş bekleniyordu. Ancak TL’nin erimesinin tek nedeni MB’nin akıl dışı kararı da değil. Dış politikadaki gelişmeler de TL üzerinde ciddi bir baskı oluşturuyor. Erdoğan’ın kavga etmediği ülke kalmadı. Önceki gün ABD’ye, “Yaptırımın neyse geç kalma, yap!” diyerek çıkışan Erdoğan, dün de Fransız markalarının boykot edilmesini istedi. Kaldı ki MB rezervlerinin tam takır olduğunu bütün sermaye sahipleri biliyor; yani cephane tükenmiş durumda.

Peki Dolar’ın yükselişi devam eder mi? Muhtemelen MB’nin 19 Kasım’daki toplantısına kadar yükselmeye devam edecek. Kaldı ki, düşmesini gerektirecek hiçbir şey yok!

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, damadı Berat Albayrak’ı Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturttuğu 9 Temmuz 2018’de Dolar kuru 4,53’tü. Albayrak, o meşhur şiveli konuşmasını yaptığı ve “Şöyle bir kriz çıksa da şu olsa da bu olsa da dolar yükselse de bir satsak da bir kâr etsek. Çok beklersiniz. Hele hele seçimden sonra çok daha beklersiniz,” dediği 19 Mart 2019’da ise 1 ABD Doları 5,46 TL’ydi. Çok beklemedi Türkiye! Sadece 1,5 senede dolar 8 lirayı aştı. Daha geçtiğimiz haftalarda açıklanan YEP’te 2023 için dolar tahmini 8,02 TL’ydi.

Dün güne 7,97 ile başlayan dolar, gün içerisinde 8,10 seviyesini bile aştı. Akşam saatlerinde ise 8,08’de dengelendi. Euro 9,44 ile başladığı günü 9,55 seviyelerinde tamamladı. Çeyrek altın da yerinde durmadı dün. 798 lira olarak başladığı günü o da 812 lirayla kapattı.

MB FAİZ KARARI TETİKLEDİ

Dolar neden yükseliyor? Temel nedeni yanlış yönetilen para politikası. Doların dünkü yükselişi sürpriz olmadı. MB’nin geçtiğimiz hafta politika faizini sabit tutma kararının ardından dolar 7,79’dan 7,95’e fırlamıştı. Beklendiği gibi orada da durmadı ve dün 8,10’u da aşarak tarihi bir rekora daha imza attı. Zira MB’ye güven kalmadı. Yarın nasıl bir sürpriz yapacağını kimse öngöremiyor. Ancak dünkü sıçramanın tek bir nedeni yok. 

181 MİLYAR DOLAR BORÇ VAR

Mahfi Eğilmez’in aktardığına göre, bu yılın ağustos ayından önümüzdeki yılın ağustos ayına kadar vadesi gelecek döviz borçlarımızın toplamı 181,3 milyar Dolar. Eğilmez, “Aynı süre içinde ortaya çıkacak cari açığın da 30 milyar dolar olacağını varsayarsak bu bir yıllık süre içinde bulunması gereken döviz tutarının (181,3 + 30 =) 211,3 milyar dolar olacağı sonucuna ulaşırız,” diyor. Peki kasada ne kadar var? Eksi 40 milyar dolar! İşte bütün bunlar TL üzerindeki baskının artmasına neden oluyor. Piyasalar MB’nin elinde hiç cephane kalmadığını biliyor.

POLİTİK RİSKLER ARTTI

BBC Türkçe’ye konuşan ekonomist Arda Tunca, dünkü yükselişi ağırlıklı olarak hafta sonu ortaya çıkan politik risklere bağlıyor. Erdoğan’ın, “Macron’un zihinsel noktada bir tedaviye ihtiyacı var” sözlerinin ardından Fransa, Türkiye’deki büyükelçisini geri çağırmıştı. Önceki gün ABD’ye, “Yaptırımın neyse geç kalma, yap!” diyerek efelenen Erdoğan, dün de tabanını Fransız markalarına boykot yapmaya çağırdı. ABD seçimlerine dair yapılan kamuoyu yoklamalarında Demokrat Parti adayı Joe Biden’ın önde gitmesi, ABD’nin yaptırım uygulaması ihtimalini arttırdığı için de Türkiye piyasaları açısından riskli görülüyor.

KUR NEDEN DÜŞSÜN Kİ?

Herkesin cevabını merakla beklediği en önemli soruysa şu: Kurdaki yükseliş devam eder mi? Bu soruya net bir cevap vermek mümkün değil. Ancak iktidarın özellikle son 4 yıldaki ekonomi ve para politikası karnesine bakınca yükselişin süreceğini söylemek zor olmaz. Merkez Bankası itibarını tamamen kaybetmiş durumda. Piyasalar Merkez Bankasına güvenmiyor. Bir daha ki toplantı 19 Kasım’da. Bu toplantıda büyük ihtimalle faiz artırım kararı çıkacak. Aksi halde dolar sene sonunu bulmadan 9 lira sınırına dayanır. Belki de artık şu soruyu sormanın vakti: Kurun yükselişini durduracak bir gerekçe var mı?