Altı ay önce kurulan ve birkaç günde yazılılabilecek yönetmeliği 6 ay bekletilen OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu çalışmalarına başlayacak. Süreçte yargı, 200 bin kişinin dosyasının incelemeye çalışacak 7 kişilik komisyondan önce karar veremeyecek. Komisyon kararına itiraz sadece Ankara İdare Mahkemelerine yapılacak.
Hükümetin göstermelik hak arama için kurduğu komisyon başvuru almak için de çalışma usul ve esaslarını yayımlamak için de 15 Temmuz darbe girişiminin birinci yılını bekledi. Başbakan Binali Yıldırım’ın 17 Temmuz’da çalışmaya başlayacağını açıkladığı komisyonun çalışma usul ve esasları da belirlendi. Ancak kararların nasıl alınacağına ilişkin değerlendirme kriterleri belirlenmeyerek, komisyonun ‘takdiri’ne bırakıldı.
Cumhuriyet’in haberine göre, Yönetmelik ile mahkemeler de devre dışı bırakıldı. Doğrudan Başbakan tarafından yürütülecek usul ve esaslar kapsamında, daha önce KHK işlemleri için yargıya yapılan başvurular hakkında mahkemelere ‘karar verilmesine yer olmadığına’ karar verip, ‘dosyayı bize gönderin’ talimatı verildi. Komisyonun vereceği kararlar için yapılacak iptal başvuruları da sadece üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından atanan Hakimler ve Savcılar Kurulu’nca belirlenecek Ankara İdare Mahkemeleri’ne yapılacak. Komisyon, KHK’lerle ihraç edilen 102 bin 129, açığa alınan 38 bin 772 kişi, kapatılan basın kuruluşları, özel öğretim kurumları, üniversiteler gibi on binlerce kişi ve binlerce kurum için ‘adalet dağıtacak.’ Başbakan Binali Yıldırım’ın açıklamasına göre OHAL’in birinci yılında, 17 Temmuz’da çalışmalarına başlayacak olan komisyon Başbakanlığın belirlediği şu kriterlere göre çalışacak:
-Sadece KHK mağdurları: Komisyon sadece KHK’ler kapsamında yapılan uygulamalar ile ilgili itirazları değerlendirecek. Yani kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılan ya da ilişiği kesilenler, öğrencilikle ilişiği kesilenler, rütbeleri alınan emekli personel komisyona başvurabilecek. Ayrıca kapatılan dernekler, vakıflar, sendika, federasyon ve konfederasyonlar, özel sağlık kuruluşları, özel eğitim kurumları, vakıf üniversiteleri, özel radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler, haber ajansları, yayınevleri ve dağıtım kanalları komisyona haksızlık başvurusunda bulunabilecek.
-17 Eylül’e kadar başvurulacak: Başbakan Binali Yıldırım komisyonun 17 Temmuz’da başvuruları almaya başlayacağını açıkladı. 17 Temmuz tarihinden önce çıkarılan KHK’lere ilişkin hak ihlali başvuruları 17 Temmuz’dan sonraki 60 gün içinde yapılacak. On binlerce başvuru için kritik tarih 17 Eylül. Ancak 17 Temmuz’dan sonra çıkarılacak KHK’lerle ilgili yapılacak itirazlar için KHK’nin yayım tarihinden sonra geçecek 60 gün içinde başvurulabilecek.
-Komisyon başvuru almayacak: Başvurular için Başbakanlık kapsamında bir internet sitesi oluşturuldu. “https://ohalkomisyonu.basbakanlik. gov.tr” internet sitesinde bulunan başvuru formunun çıktısı alınacak, doldurulacak ve imzalanacak. Başvurular sadece valiliklere veya en son görev yapılan, yani ihraç kararında etkisi olan kuruma yapılabilecek. Yani komisyon doğrudan başvuru almayacak. OHAL işlemleri kapsamında idari işlem gören ancak adli işlem kapsamında da tutuklanan binlerce kişinin, tutuklu bulunduğu kurumun müdürlüğüne başvurması gerekecek, müdürlük ilgili cumhuriyet başsavcılığına, savcılık da komisyona iletecek.
-Önce usul incelemesi: Başvurular önce usul bakımından ön incelemeye alınacak. Ön inceleme başkan tarafından raportör olarak görevlendirilen komisyon personeli tarafından yapılacak. Başvurunun komisyonun görev alanına girmemesi, süresi içinde yapılmaması, başvuru sahibinin hukuki menfaatinin bulunmaması, KHK’lerle tesis edilen işlemlerle ilgili olmaması durumunda ön inceleme safhasında başvuru reddedilecek. Sunulması gereken belgelerde bir eksilik tespit edilmesi halinde bu durum başvuruyu alan valiliğe veya kuruma bildirilecek. İlgili valilik veya kurum eksikliğin giderilmesi için başvurucuya on beş günlük kesin süre verecek.
–Doğrudan Başbakan: OHAL Komisyonu’nun çalışmalarına ilişkin usul ve esasların tamamı doğrudan Başbakan tarafından yürütülecek.
-Süre belirsizliği: Valilikler ve kurumlar, komisyon başvurularını ‘gecikmeksizin’ komisyona gönderecek. Yani valiliklerin kendisine gönderilen dosyayı komisyona iletmek için bir süre kısıtlaması olmayacak.
-Çekimser oy yasak: Komisyon toplantısında görüşmelerin ardından başvuruya ilişkin açık oylama yapılacak. 7 kişilik komisyonda toplantı ve karar yeter sayısı 4. Hiçbir üye çekimser oy kullanamayacak.
-Partili HSK’nin belirlediği mahkemeler: Komisyonun kararlarına ilişkin itirazlar komisyonun aleyhine yapılamayacak. Başbakanlığa da husumet yöneltilemeyecek. Komisyonun kararlarına ilişkin iptal başvuruları Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenecek Ankara İdare Mahkemelerine yapılabilecek.
-Özel yetkili idare mahkemesi: Ankara’da 18 idare mahkemesi görev yapıyor. HSK, bunlardan bir veya birkaçını OHAL komisyonunun kararlarına karşı yapılacak itirazlarda görevlendirecek.
-Yargıya talimat: OHAL işlemleri için daha önce herhangi bir mahkemeye başvurulmuş veya dava açılmış ise mahkemeler dosyalar hakkında ‘karar verilmesine yer olmadığına’ dosya üzerinden kesin olarak karar verilecek. Bu dosyalar mahkemeler tarafından, başvuru süresi olan 60 günün tamamlanmasının ardından komisyona gönderilecek.
