HABER ANALİZ | MUHSİN AHMET KARABAY
2022 yılına ilişkin asgari ücret belirlenip açıklandı. Bu vesileyle ortalama halkın adını neredeyse hiç duymadığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’i halk görmüş oldu. Gelecek yıl ödenecek asgari ücret net 4,253 TL olarak belirlendi. Asgari ücret önemli. Ama ondan daha önemlisi emekli maaşı. Çünkü asgari ücreti işverenler, emekli maaşını devlet ödüyor.
Asgari ücrette esas itibariyle devletin rolü, işçi ve işveren kesimleri arasında yürütülen müzakerede hakemlik rolü yapmaktan ibaret. Bizim toplumumuzda devleti “baba” görme yaklaşımı olduğu için hakemlik görevini, çoğu zaman farklı algılayıp parayı dağıtan hakemin kendisi sanıyoruz.
SGK verilerine göre Türkiye’de 2020 yılı sonu itibariyle çalışan 15 milyon 203 bin kişiden 6 milyon 390 bini asgari ücretli. Bu rakamlar çalışanların yüzde 42’sinin asgari ücret aldığını ortaya koyuyor.
Peki hükümetlerin kimi yıl övündüğü (bu yıl olduğu gibi), kimi zaman da cami avlusuna terkedilmiş çocuk gibi ortada görünmemeye çalışarak ilan ettiği bu asgari ücret, iktidarları ne kadar doğrudan ilgilendiriyor?
6,3 milyon asgari ücretlinin sadece 154 bini kamu kesiminde çalışıyor. Kaba bir hesapla yüzde 2’sinden biraz fazla.
İktidarların asgari ücret artışı ile övünmesi, nedense bana hep bir halk türküsünü hatırlatır. Hani “Herkes kesesinden yesin içsin saltanatım var benim” diyen meşhur Silifke türküsünden söz ediyorum.
2022 yılı için asgari ücretin kamuoyunun genel beklenti seviyesinin hayli üzerinde olacağını TR724’te 5 Aralık 2021 tarihli “İktidarın bundan sonra uygulayacağı politika” başlıklı yazımda gerekçeleri ile anlatmaya çalışmıştım. “Asgari ücret net 2 bin 825 TL’den 4 bin TL dolayına (+-250 TL) çıkarılacak” ifadesini kullanmıştım. Belirttiğim üst marjdan sadece 3 TL fazla belirlendi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Dairesi Başkanlığı, yeni asgari ücretin ne kadar önemli ve değerli olduğunu topluma en iyi şekilde anlatmaya gayret etti.
ASIL YİĞİTLİK EMEKLİ MAAŞI ARTIŞINDA GÖRÜLECEK
İktidarların vereceği zamda mihenk taşı emekli maaşlarında kendisini gösterir. SGK verilerine göre 2021 Haziran ayı itibariyle toplam 9 milyon 187 bin emekli var.
-SGK’lı emekli sayısı: 5 milyon 964 bin
-Bağ-Kur’lu emekli sayısı: 1 milyon 654 bin
-Emekli Sandığı: 1 milyon 569 bin
Bunlar emekli sayısı. Bir de bunların yakınları ile birlikte ödeme yapılan kişi sayısı var ki bu çok daha yüksek.
Emeklilere, vefat eden eş, anne veya babasının aylığını alan 3 milyon 878 bin kişi, malullük, vazife malullüğü ve sürekli iş göremezlik aylığı alan 318 bin kişi de eklendiğinde SGK’den aylık ve gelir alanların sayısı 13 milyon 383 bini buluyor.
Bu rakam ise Türkiye nüfusunun yüzde 16’sına karşılık geliyor. 13,8 milyon emekli sayısı Avusturya, İsviçre, Bulgaristan, Yunanistan, Ürdün, İsrail gibi yakınlarımızdaki pek çok ülkenin nüfusundan daha fazla olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Neyse. Konumuza dönelim. Emekli ve yakınlarına ödenen para bütünüyle bütçe gelirlerinden karşılanıyor.
Ancak asgari ücretin bir tarafı işveren, öbür tarafı çalışan. İşveren elinde ödeme gücünü, çalışan ise elinde üretim gücünü tutuyor. Asgari ücretin bu kadar tartışma konusu yapılmasının bir başka sebebi de bu.
13,8 milyon emeklinin ise hiçbir yaptırım gücü yok. Tabiri caizse devletin eline bakıyor. Devlet çarkını yöneten iktidarların insafına terk edilmiş durumda.
Şimdi sırada memurlar var. İktidarla kol kola memur sendikacılığı yapan Memur-Sen bile kendi çapında ses vermeye çalışıyor. Memur-Sen Başkanı Ali Yalçın, enflasyon hedeflemesi yerine gerçek verilerin dikkate alınarak asgari ücrete yüzde 50,4 oranında zam yapıldığını hatırlatıp memurlara da benzeri oranda zam talep ediyor.
TÜİK verilerinin gerçek enflasyonu yansıtmadığını ima eden Ali Yalçın bu sözleriyle başına iş açar mı bilmiyorum. İktidarın sendikacısı olmak hayli zor iş.
Devletin asıl yiğitliği asgari ücrette de değil, memur ücretlerinde de değil. İktidar bir övünme kaynağı bulmak istiyorsa emekli maaşlarında yapacağı zamla bunu gösterecek.
İşte TÜİK’in açıkladığı şaibeli enflasyon asıl bu kesimlere ödenecek paralar için belirleniyor.
TÜİK’in açıkladığı rakamlar, içeride kendi insafında olan milyonlara ödenecek emekli aylığı maaşları için var.
Asgari ücretle ilgili dolar bazında karşılaştırma yapmayacağım. Beştepe’den yükselen ses bu kıyaslamanın yapılmasını yasakladı.
Ama şu söyleyeceklerim Beştepe yasalarına aykırı olmaz sanıyorum. 384 dolarlık 2021 yılı asgari ücretine yüzde 50 zam yapılıp 274 dolar olarak açıklandı.
