ÖZEL HABER | HASAN CÜCÜK
Tüm dünyanın beklediği haber geçtiğimiz günlerde Atlas Okyanusu’nun kuzeyinde bulunan ada ülkesi İzlanda’dan geldi. ‘Koronayı bitiren ilk ülke’ olarak haberlere konu olan bu küçük ada ülkesinde ‘son 24 saatte hiç vaka görülmedi’ cümleleri kuruldu. Doğal olarak tüm dikkatler İzlanda’ya çevrildi. 360 bin nüfuslu ada ülkesinin salgınla mücadeledeki başarısının altındaki sebepleri araştırdık.
İzlanda dünyanın gündemine 2008’de küresel mali kriz, 2010’da yanardağ patlaması ve Euro 2016 ile geldi. Mali krizin en ağır darbe vurduğu ülkelerin başında gelen İzlanda’dan o günlerden geriye boş market rafları kaldı. Kısa sürede kendini toparlayan İzlanda, krizin izlerini silmeyi başardı. 2010 yılındaki yanardağ patlaması ise Avrupa hava trafiğini felç etmişti. Euro 2016’da ise ilk kez Avrupa şampiyonasına katılma sevinçlerini, çeyrek finale kadar yükselerek taçlandırmışlardı. Bugün statların vazgeçilmezi olan ‘huh’ tezahüratı İzlanda’nın Euro 2016’dan kalan hediyesi oldu.
Korona salgınından her ülke gibi İzlanda da nasibini aldı. Ancak İzlanda izlediği stratejiyle salgınla mücadelede dünyaya örnek oldu. Ülkede onaylanmış ilk vaka 28 Şubat’ta görüldü. Diğer ülkelerde ilk vaka görüldüğünde yaşanan endişe ve telaştan İzlanda’da iz yoktu. Zira, ülke olarak çoktan hazırlıklarını yapmıştılar. Şubat başından itibaren testlere başlanmıştı. Sadece ilk vakanın ne zaman ortaya çıkacağı bekleniyordu. Sonrasında ise salgınla mücadelede ikinci aşamaya geçilecekti. İlk vakadan sonra konulan hedef ise; nisan sonu itibariyle salgının bitirilmesiydi. İzlanda bu hedefe 23 Nisan’da ulaştı. Bu tarih salgınla mücadelede ‘son 24 saatte hiç vaka görülmedi’ olarak not edildi. Sonraki iki günde sadece 3 vaka görülmesi hedefin tutturulduğunun işareti oldu. 4 Mayıs’tan itibaren ise ülke yeniden normal hayata dönme yolunda adım atacak.
İzlanda’nın başarısının altında; hızlı reaksiyon, binlerce test, sert karantina şartları ve enfeksiyon tespiti yatıyor. İzlanda’da ilk vaka 28 Şubat’ta görülmesine rağmen test daha şubat başında yapılmaya başlandı. 45 bin kişiye test yapıldı. Ülkede yaşayan her 8 kişiden biri testten geçmiş oldu. Test yapılırken nokta atışı yapıldı. Ateşi ve grip belirtisi olanlarla, yaşlı ve kronik hastalığı olanlar derhal teste tabi tutuldu. Yine virüs taşıyanlarla teması olanlarda teste tabi tutuldu. Test sayısının fazla olmasıyla salgının kaç kişiye bulaştığının tespiti daha kolay oldu.
Salgının kendini hissettirmesiyle İzlanda’da çeşitli önlemler aldı. 24 Mart’tan itibaren 20 kişiden fazla bir araya gelme yasaklanırken, yüzme havuzları, fitness salonları, barlar, kulüpler ve müzeler kapatıldı. Sosyal mesafeye iki metre sınırı gelirken, eğitim kurumlarından sadece üniversiteler tatil edildi.
Sert karantina önlemleri hayata geçirildi. Sempton belirtisi olanların kendilerini toplumdan izole etmesi istendi. Karantina süresi 14 gün olurken, bu süre zarfında kesinlikle temas kurulmaması ve evden çıkılmaması istendi. Test sonuçları pozitf çıkanların yüzde 54’ünün kendi kendini karantinaya alanlardan çıkmış olması, bu stratejinin tuttuğunu ortaya koydu.
Nokta atışı tespitte oldukça önemli bir etken oldu. İzlandalı yetkililer, eldeki verilerden yola çıkarak salgının hangi bölgelerde etkili olduğunu hızlı bir şekilde tespit etti. Bölge izalosyona alındı. Test sonuçları pozitif çıkanların kimlere virüsü buluştırdığı da hızlı şekilde tespit edildi. Ülkede en yüksek vaka 24 Mart’ta 106 kişiyle tespit edildi. 10 Nisan’dan itibaren ise vaka sayısı hızla düşmeye başladı. Oluşturulan 60 kişilik birim, vakaların yüzde 92’sini tespit etmeyi başardı. Rakning C-19 adı verilen akıllı telefon uygulaması kullanıldı. Bu uygulamayı indiren kişi, test sonuçları pozitif birinin yanından geçtiğinde telefonuna uyarı geldi. Halkın yüzde 40’ının bu uygulamayı kullandığı ortaya çıktı.
İzlanda dünyaya açılan kapısı Keflavik Havaalanı’nı uçuşlara kapatmadı. Ülkeye ayak basan herkes ya testten geçirildi ya da karantinaya alındı. İzlanda’da normal hayata dönüş 4 Mayıs’ta başlayacak. 20 kişiden fazla bir araya gelme yasağı 50 kişiye çıkarılacak. Üniversiteler eğitime açılacak. Ancak yüzme havuzları, fitness salonları, barlar ve müzeler kapalı kalmaya devam edecek. İzlanda’da şu ana kadar 1792 vaka görüldü. 1608 kişi iyileşirken, sadece 10 kişi hayatını kaybetti. Son 3 günde ise sadece 3 yeni vaka görüldü.
