HASAN CÜCÜK | YORUM
Geçtiğimiz hafta sonu Asya Kupası ve Afrika Uluslar Kupası sahiplerini buldu. İki şampiyonada da ev sahibi ülkeler zirveye çıktı. Asya Kupası’nda Katar, Afrika Uluslar Kupası’nda Fildişi Sahili kıtanın en iyisi oldu. Elbette bir sonraki turnuvaya kadar. Çok sayıda ülkenin olduğu Avrupa, Asya ve Afrika’da bazı ülkeler için bırakın şampiyonluğu, turnuvada boy göstermek bile hayal!
Asya Kupası ilk kez 1956 yılında düzenlendi. Hong Kong’un ev sahipliğini yaptığı turnuvada Güney Kore ilk şampiyon olarak adını tarihe yazdırdı. 18. Asya Kupası’na geçtiğimiz günlerde Katar ev sahipliği yaptı. Geride kalan 18 turnuvada Japonya 4 kez şampiyonluk sevinci yaşadı. Japonya’yı 3’er şampiyonlukla Suudi Arabistan ve İran takip ediyor. 19. Asya Kupası 2027’de Suudi Arabistan’da düzenlenecek.
Asya Kupası’nda hiç mücadele edememiş ülke sayısı bir düzineden fazla. En bilindik ülkeler; Pakistan ve Afganistan. Pakistan’da kalpler futbol için değil, kriket için atıyor. Afganistan ise yıllardır işgal ve sonrasında gelen iç karışıklıklardan dolayı futbolu düşünecek durumda değil. Taliban’ın yönettiği Afganistan’a futbolun uğraması zor gözüküyor. Pakistan ve Afganistan dışında Asya Kupası bileti alamamış diğer ülkeler ise şöyle; Bhutan, Brunei, Guam, Laos, Macau, Maldivler, Moğolistan, Nepal, Kuzey Mariana, Sri Lanka ve Doğu Timor. Çok büyük bir sürpriz olmaz ise bu ülkeleri 2027 Asya Kupası’nda da göremeyeceğiz.
Afrika Uluslar Kupası, 1957’de Sudan’ın ev sahipliğinde ilk kez düzenlendi. Mısır ilk şampiyon oldu. Geçtiğimiz günlerde Fildişi Sahili 34. Afrika Uluslar Kupası’na ev sahipliği yaptı. Diğer kıta şampiyonluklarına aksine Afrika Uluslar Kupası’nın takvimi değişken oldu. İki yılda bir düzenlenen Afrika Uluslar Kupası, 2 kez 3 yıl arayla, bir kez de bir yıl arayla düzenlendi. Mısır 7 kez kupaya uzanırken, Kamerun 5 kez Kara Kıta’nın bir numarası oldu. 15 farklı ülke Afrika Uluslar Kupası’nda şampiyonluk gördü.
Gelelim 34 turnuvanın hiçbirine katılamayan ülkelere… En bilindik ülke Somali. Yoksulluğun hüküm sürdüğü Somali’de futbol lüks oyun statüsünde bulunuyor. Eritre, Güney Sudan, Çad, Sao Tome, Cibuti, Orta Afrika Cumhuriyeti, Eswatini, Lesotho ve Seyşeller Afrika Uluslar Kupası’nda temsil hakkı elde edemedi.
Gelelim futbolun kalbinin attığı Avrupa’ya…
Futbolda Avrupa’nın en büyüğünü bulmak için ilk şampiyona 1960 yılında Fransa’nın ev sahipliğinde düzenlendi. İlk şampiyon bugün artık tarih olan Sovyetler Birliği oldu. Her 4 yılda bir düzenlenen Avrupa Şampiyonası, sadece kendi kıtasında değil, tüm dünyada ilgiyle takip ediliyor. Dünya futboluna yön veren ülkeler ve yıldızları, kıtanın en iyisi olma mücadelesi veriyor. Almanya ve İspanya 3’er kez şampiyonluk sevinciyle ilk basamakta yer alıyor. Bu iki ülkeyi, 2 şer şampiyonlukla İtalya ve Fransa takip ediyor. 17. Avrupa Şampiyonası yaz aylarında Almanya’nın ev sahipliğinde düzenlenecek. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 24 ülke kupa mücadelesi verecek.
1990’ların başında Sovyetler Birliği ve Yugoslavya’nın dağılmasıyla birçok yeni ülke ortaya çıktı. Bağımsızlık sonrası adlarını futbolda da duyurmak isteyen bu ülkelerden bazıları için Avrupa şampiyonasına katılmak hayalden öteye geçmedi. Bosna-Hersek, Belarus, Litvanya, Estonya, Moldova, Karadağ, Gürcistan ve Ermenistan, bağımsızlıklarını Avrupa şampiyonası biletiyle süsleyemediler. Bu ülkelere UEFA üyeliğine geçiş yapan Azerbaycan ve Kazakistan’ı da eklemek gerekiyor. 1994 yılında UEFA üyesi olan İsrail de şampiyona bileti alamayan ülkeler arasında yer alıyor. 2008’de bağımsızlığını ilan eden Avrupa’nın en genç ülkesi Kosova da henüz şampiyona bileti alamadı.
Elbette uzun yıllardır UEFA üyesi olup, şampiyona bileti alamayan ülkeler de var. Bunlar kıtanın futbolda küçük ülkeleri. Kimler mi? Kıbrıs, Malta, Lüksemburg, Andorra, San Marino, Liechtenstein, Faroe Adaları ve Cebelitarık. 55 üyesi bulunan UEFA’da 20 ülke şampiyona bileti alamadı.
Ancak tam burada bir not düşelim. EURO 2024’te mücadele edecek 24 ülkeden 21’i belli oldu. 3 ülke UEFA Uluslar Ligi performansına göre belirlenen 12 ülke arasından belli olacak. 12 ülke arasında yer alan Estonya, İsrail, Bosna-Hersek, Gürcistan, Kazakistan ve Lüksemburg EURO 2024 biletini alan 3 ülkeden biri olursa makus talihlerini yenmiş olacaklar.
Asya, Afrika ve Avrupa’da ülke sayısının çok olmasından dolayı kıta şampiyonasında boy göstermek için elemeleri geçmek gerekiyor. Ülke sayısının az olduğu Amerika kıtası için böyle bir sorun bulunmuyor. Tüm ülkeler doğrudan kıta şampiyonluğu için mücadele ediyor.
