Kara ve Kahverengi gömleklilerden sonra Putin’in korkusu

YORUM | YÜKSEL DURGUT

Vladimir Putin’in en büyük kâbusu, Rusya’nın iç savaşın eşiğine gelmesiyle gerçek oldu. Asi, Savaş Lordu Yevgeny Prigozhin yönetimindeki Wagner kuvvetlerinin başkent Moskova’nın kapılarına dayanması, Rus diktatör Putin’i korkuttu. 

Wagner lideri Prigozhin’in askeri darbe girişimi, Rusya’da son 20 yılda meydana gelen en ciddi siyasi olaylardan biri olarak görülüyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yevgeny Prigozhin’in isyanının ardından Rus halkına bir konuşma yaptı. Konuşmasında Prigozhin’in isyanını, General Lavr Kornilov’un piyade isyanıyla Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesine ve 5 yıllık bir iç savaşa yol açan 1917 olaylarına benzetti. Rus halkının milliyetçi duygularına hitap ederek bu ayaklanmaya karşı halkı birlik olmaya çağırdı. Kremlin, yaşanan bu başkaldırmanın Rusya için büyük bir tehdit olduğunu üzerine basa basa tekrarladı. 

Putin’in iktidara gelmesinden bu yana ikinci kez Rusya’da devrim yapılmaya çalışıldı. İlki, 2012 yılındaki seçim sonuçlarına karşı ülke geneline yayılan protestolardı. Rusya’da güç değişiminin demokratik yollarla gerçekleşemeyeceği artık gün yüzüne çıktı. 

Prigozhin de Putin gibi iktidarı ele geçirdikten sonra kolaylıkla bırakacak birisi değil. Bu isyan birçok diplomatik alanda, Putin’in koltuğunun sallandığı yönünde yorumlandı. 

Prigozhin’in Wagner paralı askerleri; Savunma Bakanı Sergei Shoigu, Rusya Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov, çok sayıda general ve oligark da dahil olmak üzere rejimin gözdelerini idam etmek için verilen sözü ve Moskova’ya “adalet yürüyüşünü” şimdilik iptal etti. 

Wagner’in Moskova’dan yaklaşık 400 km uzaklıkta olan M4 otoyolu boyunca binlerce asker ve silahtan oluşan konvoyu rotasını tersine çevirdi. Ancak bu adalet yürüyüşünün iptal edilmesini kabul etmeden önce, Rusya’nın güney askeri bölgesinin karargahını tek bir silah bile sıkmadan ele geçirdiler. Kuzeye ilerleyerek Voronej şehrini de kontrolü altına aldılar. 

Ancak Wagnerciler, İtalya’da Benito Mussolini yönetimindeki Ulusal Faşist Partisi’nin askeri silahlı grubunun 1922’de Roma’ya gerçekleştirdiği yürüyüş sonucu elde ettiği başarısını tekrarlaması mümkün değil. İtalya kralı tarafından iktidarı ele geçirmeye davet edilen Mussolini’nin faşistleri, giydikleri gömleklerinin renginden dolayı “Kara Gömlekliler” ismiyle anılıyorlardı.

Prigozhin, paralı askerleri için dokunulmazlık ve Beyaz Rusya’da yeni bir yuva sözü almamış olsaydı, Wagnerciler büyük ihtimalle Hitler’in Sturmabteilung’da başına gelenleri yaşayacaktı. 

Kısaca SA olarak da bilinen Sturmabteilung Nazi Partisi’nin, nasyonal sosyalistlerin yükselişinde önemli rol oynamış askeri bir örgüttü. Mensupları kahverengi gömlekler giydiği için de “Kahverengi Gömlekliler” adıyla da anılırlardı. 

Hitler, Almanya’da iktidara geldikten sonra, bu mücadelesine büyük destek veren kahverengi gömleklileri tasfiye etmiş ve örgütün lideri eski yol arkadaşı Ernst Röhm’ü de infaz etmişti.

Putin’in adamları Moskova kapılarına kadar dayanan isyan boyunca ortalıkta hiç görünmedi. Margarita Simonyan ve Vladimir Solovyov gibi Kremlin propagandasının fanatik çığırtkanları bile sessiz kaldılar. Ortalık sakinleştikten sonra da yuvarlak açıklamalar yaptılar. 

Üst düzey Rus politikacılar ağızlarını hiç açmadılar. İnternet üzerinden paylaşımları ile tanınan eski Başkan Dmitri Medvedev bile çok az şey yazdı. Sıklıkla tekrarladığı sadece ülkeyi Putin’in etrafında toplanmaya çağırması oldu.

Putin’in şu anda karşı karşıya olduğu zor bir görevi var. Ülkenin morali bozuk. Bölünmüş askeri güçleri yeniden kontrol edebilecek ve görevi üstlenebilecek durumda değil. Şapkasından tavşan çıkarabilen bir siyaset sihirbazı olan Putin’in şakşakçıları, Ukrayna’da akıttığı kan ile böbürlendiği için her zaman onu alkışlıyorlardı. Şimdi Putin’in bu asilerden nasıl korktuğunu ve nasıl çaresiz kalarak Aleksandr Lukaşenko’dan yardım istediğine şahit oldular. 

Yevgeny Prigozhin gibi isyancıların yeniden ortaya çıkması, pes etmeden ve geri çekilmeden Moskova’yı ele geçirmeleri durumunda Rusya belki de kanlı bir iç savaş yaşayacaktır. 

Putin için en büyük sorun, Bakhmut’ta vahşice katliamlar gerçekleştiren, “Rusya’nın en iyi askerleri” sayılan Wagner savaşçıları gibi kardeş katliamının emirlerini yerine getirmeye arzulu birilerini bulmak olacaktır.

Kuşkusuz Putin yaşanan bu ayaklanmada, Bolşevik darbesinin kahramanları olan Kronstadt denizcilerini yenmesi için Kızıl Napolyon lakaplı Mareşal Mikhail Tukhachevsky’yi gönderen, Kızıl Ordu’nun kurucusu ve komutanı, Bolşevik Parti üyesi, Stalin ile giriştiği siyasi mücadeleyi kaybedince sürgün edilen Leon Troçki kadar bile etkili olamadı.

Yevgeny Prigozhin’in Wagnerli askerlerinin sayısının yaklaşık olarak 6 bin kişi olduğu tahmin ediliyor. Ancak Prigozhin her açıklamasında bu sayının 25 bin olduğunu iddia ediyor. Özellikle Afrika ve Suriye’deki muharebelerde büyük tecrübe elde ettiler. Şimdi ise bu tecrübelerini Ukrayna’da gösteriyorlar. İyi silahlanmışlar ve ellerinde savaş uçaklarının da olduğunu bilen Putin, başkaldırı sonrası korkusundan başkent sokaklarında olağanüstü hal ilan etti. Wagner paralı askerlerinin organize olmuş ilk görüntülerini Ukrayna işgali sırasında kilometrelerce uzunluktaki konvoyları ile hatırlıyoruz. 

Wagnerlerin pasifize edilmesi çok zor. Tamamen ortadan kaldırabilmek için tam donanımlı en az dört tümen gerekiyor. Ancak Rus birliklerinin tümü Ukrayna’da konuşlanmış durumda. Kremlin olası bir isyanı bastırmak için ordu birliklerini cephe hattından çekmesi durumunda da Ukrayna ordusunun saldırılarına engel olamamaktan korkuyor. 

Eğer Wagnercilere yönelik, Sovyet askerlerinin Stepan Petriçenko önderliğinde Bolşeviklere karşı başlattığı ve kanlı sonuçları olan Finlandiya Körfezindeki Kronstadt tarzı bir katliam gerçekleşirse sonuçları çok daha vahim olacaktır. Çünkü Prigozhin ve adamları Rus halkının büyük çoğunluğunun desteğini almış durumda. 

Ruslar için Prigozhin bir kahraman. Kimse onu Putin’in söylediği gibi bir hain olarak görmüyor. Halkın gözünde Prigozhin, Kremlin’in beceriksiz savaş yönetimini eleştirebilen ve gerçeği korkusuzca söylemeye cesaret edebilen tek halk kahramanı. Ayrıca Rus halkı Prigozhin’i, Putin’in yozlaşmış generalleri tarafından hayatları Ukrayna’nın işgalinde feda edilen askerler adına direnen babacan bir komutan olarak da görüyor.

Prigozhin’e olan destek Rus toplumunun çok büyük bir bölümünü oluşturuyor. Prigozhin şimdi anlaşmalı olarak sürgün edildi. Sürgün edildiği yer ise Putin’in arka bahçesi olan Belarus. Prigozhin, bundan böyle ister hapse atılsın ister idam edilsin, Rus halkı için artık bir kahraman olarak kalacaktır.

Ancak Prigozhin, en az Putin kadar gerilla ruhlu. Dünya, elinde nükleer silahları bulunduran başka bir gerilla istemiyor. Rus muhalefetinin lideri ve eski siyasi tutuklu Mikhail Khodorkovsky, Prigozhin’in isyanından sonra Putin ile uyum sağlamanın imkânsız olduğunu aktarıyor. Bu yaşanan olayın en önemli sonucunun Putin’in ciddi şekilde zayıflamasına neden olduğunu kaydeden Khodorkovsky ekliyor; “Prigozhin’in adalet yürüyüşü, iktidarı devirememiş olabilir, ancak Putin’in gücünü zayıflattı ve iktidarının sonunu getirdi. Bu, rejim değişikliğinin yaklaştığı anlamına geliyor. Hepimiz buna hazırlıklı olmalıyız.”