Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, Türkiye’nin 450 milyar dolar olarak hesaplanan brüt dış borç stokunun milli gelire oranı yüzde 62,8 düzeyine çıkması üzerine Cumhuriyet tarihindeki en yüksek noktaya ulaşıldı.
Ekonomi gündemi dolar kurundaki artış nedeniyle hareketli geçerken Türkiye’nin dış borcuna ilişkin rakamlar gidişatın daha da kötüleştiğini gözler önüne serdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2020 yılının son çeyreğine ilişkin Türkiye’nin dış borç verilerini yayımladı. Buna göre ülkenin dış borcu 2020 sonu itibariyle 450 milyar dolara çıktı.
Dış borç verilerindeki en dikkat çekici detay da borcun milli gelire oranı. Dış borcun milli gelire oranı ilk kez yüzde 62,8’e yükseldi. Zira dış borç göstergeleri 2018 yılında zirve yaparak 467,6 milyar dolara çıkmıştı. Ancak bu dönemde borcun milli gelire oranı yüzde 52,5 seviyesindeydi. Aradan geçen 2 yılda dış borç oranı 10 puan artmış durumda.
Son 10 yılda brüt dış borç stokunun milli gelire oranı şu şekilde hesaplandı:
2010: Yüzde 37,5
2011: Yüzde 36,4
2012: Yüzde 38,9
2013: Yüzde 41,2
2014: Yüzde 43,3
2015: Yüzde 46,0
2016: Yüzde 47,0
2017: Yüzde 52,9
2018: Yüzde 55,7
2019: Yüzde 57,2
Dış borçların milli gelir içindeki payının artması borcun yarattığı bunalımı da artırdı. Birgün’de yer alan habere göre, 2014 yılında 940 milyar dolara kadar çıkan milli gelir, 2020’de 717 milyar dolar seviyesine indi. Kişi başına düşen gelir ise 12 bin dolardan 8 bin dolar seviyesini düştü. Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı milli gelirinin dolar bazında azalmasına neden olurken GSYH’deki azalmanın, dış borçtaki azalmadan daha hızlı yaşanması borcun milli gelire oranını artırıyor. AKP iktidarı ekonomiyi 2002 yılında 129,6 milyar dolar dış borçla devralmıştı ancak bu dönemde borcun milli gelire oranı yüzde 56,8’di. AKP iktidarı döneminde ülkenin dış borcu tam 320,4 milyar dolar yükseldi. 18 yılda ülkenin dış borcu yüzde 247 oranında arttı.
ÖZEL SEKTÖRÜN BORCU ARTIYOR
Bir diğer dikkat çekici detay ise borç dağılımı. Dış borç içerisinde kamunun payı giderek artıyor. Borcun büyük bir bölümü 255 milyar dolarlık bölümü özel sektörün. Fakat özel sektör borcu giderek azalıyor. 2019 yılında 269,9 milyar dolar seviyesinde olan özel sektör borçları bir yılda yüzde 5,3 oranında azaldı.
KAMUNUN AĞIRLIĞI ARTIYOR
Kamu kesiminin borcu ise bunun tam tersi. 450 milyar dolarlık borcun 173 milyar doları kamuya ait. 2019 yılında kamu kesiminin borcu ise 157,1 milyar dolar düzeyindeydi. Kamunun borcu son bir yılda yüzde 10,2 artmış durumda. Geçen yıllarda büyük ölçüde özel kesime ait olan dış borç giderek kamusallaşıyor. Bir başka ifade ile özel sektörün borç ödeyebilmesi için kamu borç alıyor.
MERKEZ’İN PAYI SWAPLARLA ARTTI
TCMB’nin swap borcu dış borç yükümlüğünü artırdı. 2019 yılında 8,4 milyar dolar olan TCMB’nin borçları yüzde 154 oranında artarak 21,3 milyar dolara yükseldi.
