Yorum | Ebubekir Işık
Geçtiğmiz hafta sonu Irak’ta federal seçimler yapıldı. 2014 yılında IŞID’ın Irak toprklarının önemli bir bölümüne hakim olmasından bu yana ilkez yapılan seçimler ağırlıklı olarak Irak’ın üç önemli Şii ismi ve partileri arasında geçti.
***
Mevcut başbakan Haydar el-İbadi’nin liderliğini yaptığı Zafer Koalisyonu çok küçük bir farkla seçimleri önde göğüslerken, seçimi ikinci sırada bitiren Mukteda es-Sadr’ın oluşturduğu liste oldu. Çoğu uzmanın önceden tahmin ettiği üzere Hadi el-Ameri’nin liderliğini yaptığı diğer bir Şii birlik olan Fetih koalisyonu ise üçüncü oldu. Kuzey Irak Kürdistan Federe Yönetimi’nde ise Barzani’nin Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) birinci, Talabani’nin Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ise ikinci oldu. Kürdistan Bölgesel Hükümeti’nin yönetimi dışında kalan Ninova ve Kerkük gibi stratejik öneme sahip bölgelerde ise benzer şekilde KDP ve KYB son derece güçlü olduklarını tekrar ispatladılar.
***
Bu seçimler her ne kadar federal düzeyde Irak’ı ilgilendirse de Iraklı Kürtlerin ayrı ayrı yada birlikte elde edecekleri başarılar ya da mağlubiyetler açısından da son derece farklı bir öneme sahip.
***
Irak Kürdistan’ın da faaliyet gösteren hemen her siyasi parti farklı siyasal ajandalara sahip olsa da, bütün partilerin bu seçimde ki ortak arzusu 25 Eylül 2017’de yapılan bağımsızlık referandumu ve sonrasında yaşanan yıkıcı süreci mümkün mertebe geriye döndermek. Özellikle, ABD ve Avrupalı bir çok ülkenin Mesud Barzani’yi bağımsızlık referandumu yapmama konusanda uyarmalarına rağmen referandumun yapılmasının ve akabinde ortaya çıkan tablonun Iraklı Kürt partiler arasında ki uçurumu daha derinleştirdiği seçim süreci ve sonrasında yaşanan hadiselerden net bir şekilde okunabilir.
***
Bu süreçte, bir yandan Talabani’nin partisi olarak bilinen ve daha çok Süleymaniye’de etkili olan Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin içinden Berham Salihi liderliğinde yeni bir parti çıkarken; diğer taraftan bağımsızlık referandumu sonrası ilkez seçim faaliyetlerine başlayan Yeni Kuşak Hareketi (New Generation Movement) olarak Türkçeye çevirebilieceğimiz bir siyasi partinin doğuşuna da şahit olduk.
***
Yeni Nesil Hareketi, Goran Hareketi, Kürdistan İslam Grubu ihtilaflı bölgelerde ortak hareket etse de; bu üç parti, Barzani’nin KDP’si ve Kürdistan Yurtseverler Birliği dahil Irak federal seçimlerinde bir birlerinden bağımsız seçim kampanyaları yürüttü. Bu sebeple, belki de uzun bir süreden bu tarafa ilk kez Kürt partleri Irak federal seçimlerine bu denli dağınık ve zayıf olarak girmiş oldular. Daha önceki seçimlerde ortak hareket ederek Irak sathında sayıca az olsalarda ortak bir blok şeklinde hareket etmenin verdiği avantajdan yararlanan Kürt partilerinden bu seçimde eser kalmadığı son derece açık.
***
Bu durum Kürt partilerinin Irak federal parlamentosunda sahip oldukları sandalye sayısının azalacağı sonucunu kesinleştirmesinin yanı sıra, Kuzey Irak Kürt Federe yönetiminin Bağdat ile devam etmekte olan özellikle ihtilaflı topraklar ve bütçe konularına dair pazarlıklarda Kürtlerin elini bir hayli zayıflatacağı da diğer bir gerçek.
***
Bilindiği üzere Irak seçimlerinde kimin hangi oyu aldığından belki de daha önemli olan, seçim sonrası hükümeti kuracak muhtemel partiler arasında ki koalisyon ortaklıkları. Bu sebeple Kürtler genel anlamda Irak federal seçimlerinde kötü bir performans sergilemiş olsalar bile, 12 Mayıs’ta yapılan seçim sonuçlarına rağmen umutlu olmalarını sağlayacak temel de iki gerekçe varlığını hala koruyor.
***
Bir; Irak federal seçimlerinin hassas yapısı ve dağınık şemri düşünüldüğünde, çok küçük partilerin bile koalisyon kurma noktasında bir anda önemli pozisyonlar yakalayabilecekleri bilinen bir husus. Bu anlamda, Kürt partileri böylesine hassas bir seçim atmosferinde hükümet kurmak için koalisyon daveti alabilecekleri ihtimali yabana atılmamalı.
***
İki; 12 Mayıs’ta yapılan seçimlere Kürtler dağınık ve bir birlerinden bağımsız bir şekilde girdikleri için, muhtelif Kürt partilerinin hükümet kurma sürecinde farklı partilerle koalisyon ortaklığına girişme ihtimal ve imkanları önceki seçimlere göre daha da yüksek olabilir. Çünkü, daha önceki seçimlere blok olarak giren partilerin münferid olarak Irak sathında faaliyet gösteren farklı partilerle koalisyon kurma durum ve imkanları son derece zordu. Ancak, Kürt partilerinin 12 Mayıs seçimlerinde geçmişten tamamen farklı bir formatta seçimlere girmesi, gelecek koalisyon tekliflerini münferiden değerlendirme imkan ve şeratlerini güçlendireceğe benziyor.
