İnsanlık dışı bir mühendislik çalışması

YORUM | ALPER ENDER FIRAT

Milyonlarca Ermeni Erzurum’dan, Yozgat’tan, Sivas’tan, Adana’dan, Diyarbakır’dan toplanıp o dönemde yine Osmanlı toprakları olan Halep’e, Beyrut’a, Suriye’ye niye gönderilir? Adana ile Halep arasında sadece birkaç yüz kilometre var ve Halep Adana’dan çok da fazla güneyde değil.

Selanik neden tek bir kurşun sıkmadan teslim edilir ki? Nüfus olarak çoğunlukta olduğumuz, bugün Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarında kalan topraklar neden bu kadar kolay kaybedilir? O dönem Osmanlı’nın merkez toprakları sayılabilecek Selanik’i kolayca teslim eden İttihat Terakki çok sıkıntılı bir işe kalkarak Anadolu’dan milyonlarca Ermeni’yi niye başka bölgelere sürgün eder? Adana’dan çıkartıp birkaç yüz kilometre ötede Halep’e neden gönderir.

Öyle sanıyorum ki İttihat Terakki hükümeti daha savaş bitmeden Antep’in güneyini ruhunda gözden çıkarmış ve artık kendi toprağı olarak görmüyordu. Bütün Balkanlar ve Ortadoğu’dan çekilip Anadolu’ya sığınmış milliyet esasına dayalı bir ülke vardı kafalarında. Ermenileri Anadolu’dan temizleyerek dini, dili, milliyeti tek olan bir devlete yer açıyordu.

Oysa Osmanlı; birbirinden çok farklı din, dil, ırktan oluşan bir milletler topluluğuydu. Evet hakim güç Müslümanlar ve Türklerdi ancak yüzlerce farklı milletten gayrı müslim yaşıyordu. Üstelik te bu unsurlar imparatorluk içinde dağınık bir şekilde yaşıyordu. Ermeniler, Rumlar, Hıristiyan Araplar, Yahudiler Osmanlı devletinin birçok farklı bölgelerin varlıklarını sürdürüyordu. Yani Osmanlı’yı milletlere bölmek, onun içinden milli devletler çıkarmak bir hayli sıkıntılı bir konuydu. Osmanlı’nın hakim olduğu coğrafyaların homojen olmaması milli devletler projesini akamete uğratıyordu. Bunun için uzun ve zor bir yoldan geçmek gerekiyordu.  Ama Yirminci yüzyılın yepyeni bir düzenle kurulabilmesi için buna değer diye düşenler vardı.

Birbirinden bağımsız gibi görünen bazı parçaları birleştirdiğinizde karşımıza Osmanlı’nın tarih sahnesinden silinmesinin ve üzerinde onlarca milli devletin kurulmasının büyük bir mühendislik çalışması olduğu açık bir şekilde görülür.

Müslümanlar Balkanlardan dolayısıyla Avrupa’dan çıkarıldı, Anadolu’da tedricen gayrı Müslimlerden arındırıldı. Bu süreç Ermenilerin sürülmesi ile başladı, nüfus mübadelesiyle ve 6-7 Eylül olaylarıyla devam etti. Bu arada Türkiye’de çok da konuşulmayan başka bir konu daha var. O da yüzbinlerce Hristiyan Arap’ın Kuzey ve Güney Amerika’ya gitmesi (gönderilmesi) meselesi.

20.Yüzyıl başlarında Ortadoğu nüfusunun beşte birinden fazlası Hristiyanlardan oluşuyordu. Orta Doğu’da yaşanan krizlerde, Hıristiyanlar genellikle toparlanıp daha güvenlik ve huzurlu bir hayat kurabilecekleri yerlere gitmeyi tercih ediyorlardı. Hristiyan Arapların Ortadoğu’dan kitleler halinde ayrılmaları 19. Yüzyıl sonlarında, 20. Yüzyılın başlarında, bölgenin karışmasından hemen önceydi.

Bu tarihlerde kitleler halinde göç ederken ya Ortadoğu’nun karışacağını hissettiler ya da Ortadoğu’yu karıştıracak birileri onların önceden güvenli bölgeleri gitmesini sağladı. BBC’ Ortadoğu muhabiri Kevin Connolly 17 Aralık 2012 tarihinde yazdığı yazıda ‘’Hıristiyanların Orta Doğu’dan kaçış hikâyelerini anlatmanın zorluklarından biri de, hikâyenin zulümden öte, zekice tasarlanmış demografik etkenler üzerine kurulmuş olmasıdır.’’ Diyor.

Öyle zannediyorum ki Araplar haricindeki Müslümanları yine Türklerin ağabeyliğinde Anadolu’da toplamak, Anadolu’yu da Hristiyan unsurlardan temizlemek yıllar öncesinden başlamış bir çalışmaydı. Türkler için Gayr-i Müslim’den arındırılmış bir Anadolu projesi Kurtuluş Savaşından sonra Nüfus mübadelesiyle devam etti. Ermenilerin gönderilmesinden ya da katliama maruz bırakılmasından sonra Anadolu’da kalan yüz binlerce Rum da Balkanlardaki Türkler ve diğer Müslümanlar ile yer değiştirildi.

Bu mühendislik projesinin yerli ayakları olan uluslararası bir plan olduğu kanaatindeyim. Bu açıdan baktığınızda 1915 yılındaki Ermeni tehcir ve katliamlarının, mühendislik çalışmalarının birer sac ayakları olduğunu İttihat Terakki kadar Avrupalı devletlerin de bunda çok büyük günahlarının olduğunu düşünüyorum.

Olaylar bu doğrultuda cereyan etmiş olsa bile Ermeni katliamlarında bizim suçumuzu hiçbir şekilde hafifletmez o ayrı bir konu.

Osmanlı coğrafyasından milli devletler çıkarmak, masa başında üretilmiş ama içinde milyonlarca sahici acıyı barındıran insanlık dışı bir mühendislik çalışmasıdır.