HABER-İNCELEME | MEHMET ÖZDEMİR | LONDRA, TR724
İngiltere’de Başbakan Boris Johnson’ın Muhafazakar Parti başkanlığından istifa etmesinin ardından yeni lideri belirleme süreci bugün resmen başlıyor. 5 Eylül’de sonuçlanacak seçim için 4’ü kadın 8 aday çıktı. Adayların yarısı göçmen kökenli isimlerden oluşuyor. Seçilen kişi aynı zamanda ülkenin yeni başbakanı olacak.
Muhafazakar Parti’nin 358 milletvekili bugün öğle saatlerinde ilk oylamayı yapacak. Aday olabilmek için en az 20 milletvekilinin desteğini almak gerekiyordu. Aslında parti kurallarına göre 8 milletvekilinin desteği adaylık için yeterliydi, fakat süreci hızlandırmak için bu sayı 20’ye çıkarıldı.
İlk oylamada en az 30 milletvekilinin desteğini alan adaylar yarınki (perşembe) ikinci turda yarışacak. İhtiyaç halinde üçüncü tur 18 Temmuz’da gerçekleşecek. Son iki adayın 21 Temmuz’a kadar belirlenmesi hedefleniyor. Ardından yaklaşık 160 bin Muhafazakar Parti üyesi, parti lideri ve başbakan seçilmesi için oy kullanacak. Kazanan isim 5 Eylül’de kamuoyuna açıklanacak.
Göçmen politikasında değişiklik beklenmiyor
Adayların geçmişine ve kimliğine bakıldığında İngiliz siyaseti renkli bir yarışa sahne olacak. Zira yarısı kadın olan 8 adaydan 4’ü göçmen kökenli; Rishi Sunak Hindistan, Nadhim Zahawi Irak, Kemi Badenoch Nijerya, Suella Braverman ise Kenya asıllı. Jeremy Hunt, Penny Mordaunt, Liz Truss ve Tom Tugendhat ise İngiliz.
Seçimlerde ipi göğüsleyen isim göçmen kökenli olsa bile Muhafazakar Parti’nin göçmen karşıtı politikalarında değişiklik beklenmiyor. Zira Uganda kökenli bir aileden gelen İçişleri Bakanı Priti Patel’in mültecileri Ruanda’ya gönderme planına onlar da deste verdi. Zaten adaylar şu ana kadar bu konuda herhangi bir vaatte bulunmadı, daha çok enflasyon, vergi indirimi ve hayat pahalılığı ile mücadele gibi konuları kampanyalarının odağına aldılar.
BBC’de yer alan bilgilere göre, başkent Londra’nın Downing Sokağı’ndaki 10 Numara’da yani Başbakanlık Konutu’nda oturmak için yarışacak göçmen kökenli isimler ilginç özelliklere sahip.
Rishi Sunak: Covid-19 dönemindeki uygulamaları ile parladı
42 yaşındaki Rishi Sunak, İngiltere’nin Southhampton bölgesinde Hintli bir ailenin çocuğu olarak doğdu (annesi eczacı, babası pratisyen hekim). Oxford ve Stanford üniversitelerinde okudu. Infosys’in kurucu ortağı ve Hindistan’ın en zenginlerinden Narayana Murthy’nin kızı Akshata Murty ile evlendi. Anoushka ve Krishna adında iki kızları var.
Siyasete atılmadan önce yatırım bankası Goldman Sachs’ta analist olarak çalıştı ve daha sonra iki yatırım fonuna ortak oldu. 2015 yılındaki seçimde Yorkshire, Richmond’dan milletvekili seçildi. Partide hızla yükseldi. AB’den ayrılmayı öngören ‘Brexit’ kampanyalarını destekledi. 2020’nin başında Maliye Bakanlığı’na atandı. Covid-19 salgını sırasında Birleşik Krallık’ta işsizliği önlemeye yönelik bir programı da içeren ekonomi paketiyle adını duyurdu.
Ancak varlıklı eşinin İngiltere’de vergi ödemediği ortaya çıktı. Salgınında Başbakan Johnson ile birlikte tecrit kurallarını ihlal ettiği için para cezasına çarptırıldı. Bu iki olay itibarını zedeledi. Bakanlıktan istifası uzun süre destek verdiği Johnson’un istifa direncini kıran hamle oldu.
Nadhim Zahawi: Saddam Hüseyin’in zulmünden kaçtı
1967’de Irak’ta doğan Zahawi’nin dedesi Merkez Bankası müdürü, babası iş adamıydı. Saddam Hüseyin, devlet başkanı olunca babası tutuklanacağına dair istihbarat aldı. 1979’da Irak’tan kaçarak İngiltere’ye yerleştiler. Zahawi, 12 yaşında yaşadığı o günleri, ‘travmatik bir çocukluk hikayesi’ olarak değerlendiriyor.
Londra Üniversitesi Akademisi’nde kimya mühendisliği okudu. Muhafazakar politikacı Jeffrey Archer’ın desteği ile çizgi film ürünleri satan bir şirket kurdu. Ardından YouGov Araştırma Şirketi’ni açtı. 2010’da siyasete atıldı ve milletvekili seçildi. 2018’de Çocuklar ve Ailelerden Sorumlu Eğitim Bakanı oldu.
Financial Times gazetesi, hostesleri el yordamıyla taciz ettiğini ve onlara müstehcen yorumlarda bulunduğunu yazdı. Covid-19 salgınının başladığı 2020’de Aşı Bakanı oldu. “Yaptığım en önemli işti” dediği bu görev, eğitim bakanı olarak kabineye terfi etmesine zemin hazırladı. Rishi Sunak’ın istifasının ardından maliye bakanlığına atandı. Fakat 24 saat sonra o da Johnson’a istifa etme zamanının geldiğini söyledi.
Kemi Badenoch: Muhafazakar dergide editörlük yaptı
Nijerya kökenli bir ailenin evladı olarak Londra’da dünyaya geldi. Çocukluğu kısmen ABD ve Nijerya’da geçti. 16 yaşında İngiltere’ye döndü. Sussex Üniversitesi’nde Bilgisayar Sistemleri Mühendisliği okuduktan sonra, Logica’da yazılım mühendisi olarak çalıştı. Royal Bank of Scotland Group’ta sistem analisti olarak görev yaptı. Coutts’ta yardımcı direktör, ardından muhafazakar görüşlü The Spectator dergisinde direktör olarak çalıştı.
2015’te Londra Meclisi üyesi olarak seçildi. 2016 referandumunda Brexit’i destekledi. 2017’de Saffron Walden’dan milletvekili seçildi. 2019’dan itibaren farklı bakanlıklarda müsteşar olarak görev aldı. 2021’de ise Yerel Yönetim, İnanç ve Topluluklardan Sorumlu Devlet Bakanı olarak atandı.
Suella Braverman: Doğum izni alması için yasa değişti
1960’larda Kenya ve Mauritius’tan İngiltere’ye göç eden Christie ile Uma Fernandes’in çocuğu olarak doğdu. Anne ve babası yerel çapta siyasetin içinde yer aldı. Cambridge Üniversitesi’ndeki Queens College’da hukuk okudu. Lisans eğitimi sırasında, üniversitedeki Muhafazakar Derneği’nin başkanlığını yaptı. Yüksek lisansını Paris Sorbonne Üniversitesi’nde Avrupa ve Fransız Hukuku alanında tamamladı. 2005-2015 yılları arasında avukat olarak çalıştı.
2015 seçimlerinde Fareham’dan milletvekili seçildi. 2020’de Başbakan Boris Johnson tarafından başsavcı olarak atandı. Ancak Johnson’ın istifa edeceği daha netleşmeden hem aday olacağını hem de başsavcı olarak kabinede kalacağını açıkladı.
Brexit odaklı Avrupa Araştırma Grubu’nun parlayan yıldızlarından biri olarak Johnson’ı destekledi. Kabinede Brexit Bakanı olarak görev yaptı. Bu sırada doğum izni alan ilk bakan oldu; bunun için yasanın değiştirilmesi gerekti.
Sirk sahnesinden bakanlık koltuğuna
Muhafazakar Parti’de liderlik için yarışan İngiliz adaylar da hayli renkli özellikler taşıyor. 49 yaşındaki Penny Mordaunt, gençlik yıllarında sirklerde sihirbaz asistanlığı yaptı. Daha sonra deniz subayı olan babasının isteği ile Kraliyet Donanması’na girdi ve kadın asker olarak görev aldı. 2005 yılında Muhafazakâr Parti’den siyasete atılarak 29 yaşında en genç parlamenterler arasından Avam Kamarası’na seçildi.
Dışişleri Bakanı Liz Truss, Maliye ve Sağlık Bakanı’nın istifası sonrasında Johnson’a desteğini açıkladı. Dışişleri Bakanlığı’na gelen ikinci kadın oldu. Uzun süre İran’da tutuklu kalan iki İngiltere vatandaşının serbest bırakılmasını sağladı. Rusya ve oligarklarına yaptırım uygulamasıyla övgü topladı.
Eski dışişleri bakanı Jeremy Hunt, Muhafazakar Parti’de 2019 liderlik yarışında Boris Johnson’ın ardından ikinci oldu. O günden beri kabinede görevi olmasa da parlamentodaki etkinliği devam ediyor. Brexit referandumunda AB’de kalma yönünde oy kullandığını açıkladı.
Tom Tugendhat, Boris Johnson’ın aksine popülizmden ziyade pragmatizmi yansıtan ılımlı bir siyasetçi. 2016’daki Brexit referandumunda AB’de kalmayı destekledi. 2015’te milletvekili seçilen Tugendhat, yıllardır Muhafazakar Parti’nin gelecekteki potansiyel lideri olarak görülüyor.
