AHMET KARABAY | HABER YORUM
Türkiye bu kadar dövize ihtiyaç duyuyorsa, Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkan’ı değil Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’i konuşmalı. Para bulmak için Erkan değil, Şimşek dolaşmalı. Medyada dolaşan “50 trilyon dolarlık fon” haberleri ise umut yükseltme saflığından çok yakın gelecekteki kavga günlerine cephane toplamaktan ibaret.
Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkan, bugün New York’ta düzenlenen “Yatırımcı Günleri” adı verilen toplantıya katılacak. Bakan Şimşek de gitmeyip buradan toplantıya online iştirak edecek.
TCMB’nin başındaki Erkan’ın görevleri arasında “Türkiye’ye döviz bulmak!” diye bir başlık yok. Merkez Bankası yasasında Erkan’ın dört temel görevi yazıyor.
1-Fiyat istikrarı sağlamak,
2-Finansal istikrarı sağlamak,
3-Döviz kuru rejimini biçimlendirmek,
4-Banknot basma ve ihraç imtiyazını kullanmak.
Bu açık tanımlara rağmen, Gaye Erkan bir ekip ruhu çerçevesinde Hazine Bakanı Şimşek’le birlikte ya da bu kez olduğu gibi tek olarak dolaşıp ülkeye kaynak akışı sağlamaya çalışıyor. İktidar medyası, Gaye Erkan’ın muhataplarının ne kadar önemli kişiler olduğunu anlatmak amacıyla “50 trilyon dolarlık buluşma” diye duyurdu.
Ancak bu haber elden ele, kulaktan kulağa hesabı internet ortamında yayılırken, Gaye Erkan’ın Türkiye’ye böyle bir parayı çekebileceği şeklinde yansıtılır oldu.
ABD ekonomisinin dış ticaret hacmi (ihracat ve ithalatı) 2022’de 5 trilyon dolardı. 2022’de Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) tutarı ise 25 trilyon dolar. Türkiye’nin GSYİH rakamı ise 1 trilyon doları ancak buluyor. Bu rakam bilmez arkadaşlara birer abaküs denilen sayı boncuğu hediye etmek lazım.
Yatırımcı buluşması, hani şu “New York’ta ekonomi ve diplomasinin nabzının atacağı yer” olacağı iddia edilen Türkevi’nde değil, JP Morgan’ın New York’taki merkezinde yapılacak.
Nerede yapıldığı önemli ama ondan çok daha önemli olan Gaye Erkan’ın muhataplarına ne anlatacağı. Açıklanan içeriğe bakıldığında para politikaları dışına çıkılmıyor:
“Para Politikası ve Enflasyon Görünümü…
Dezenflasyon Patikası…
Döviz Rezervleri Stratejisi…
Bankacılık Sektörü ve
Makro İhtiyati Çerçeve.”
Yani görevi devraldığı sıralarda hem Mehmet Şimşek’in hem de kendisinin ısrarla altını çizdiği “yapısal sorunlar” bağlamında hangi adımların atıldığını ya da atılacağına ilişkin hiçbir içerik yok.
HUKUK YOKSA YATIRIM DA OLMUYOR
Patronlar ya da fon temsilcileri bir toplantıya “Davet edildik, gitmesek ayıp olur” yaklaşımıyla katılıyorsa, gerçekten söz konusu ülkeyi yatırım yapılabilir potansiyel bir ülke olarak değerlendiriyorlarsa derslerine iyi çalışıp giderler.
Bu çerçevede ilk bakacakları başlıklardan birisi hukuk. Bütün anlaşmaların, sözleşmelerin son maddeleri “Bir sorunla karşılaşılması halinde” diye başlayan cümleler bunun için konulur. İş dünyası yola çıkarken elbette kazanma iddiasıyla işe koyulur. Ancak her zaman işin soruna dönüştüğünde ülkede hukukun nasıl işlediğini bilmek isterler ve bu sorunun cevabı peşinde koşarlar.
Ülkenin en üst mahkemesi olan Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararın bir yerel mahkeme tarafından yok sayılmasını yalnız dünya hukukçuları değil, global iş yapanlar da takip ederler. AYM’nin kararının uygulanmadığı bir tabloyu, ABD’de sıradan insanlara bile anlatamazsınız.
Buradan hareketle şunu söylemek için bugünkü toplantının sonunu beklemeye gerek yok. ABD sermaye çevreleri, her gün en tepedeki insanın bile ülkelerine küfür ve tehditler savurmasına aldırış etmez. Ama yatırıma davet edilen ülkede hukukun işleyişini asla göz ardı etmezler.
Bu ülkenin cezaevlerinde halen binlerce masum insan suçsuz yere yatıyor. İş insanından, ev hanımına, öğretmenden gazetecisine kadar. Tek suçları, Tek Adam’a biat etmemek. Bu insanlarla birlikte kamuoyunun gündeminde olan Selahattin Demirtaş, Osman Kavala ve Can Atalay gibi isimlerin rehin tutulmasının bedelini bu toplum fakirleşerek ödüyor.
Bu insanları “Güç bende!” diye içeride tutmaya devam edebilirsiniz ama senin ihtiyaç duyduğun döviz de yurt dışındaki yatırımcılarda. Hukukun yani can ve mal güvenliğinin olmadığı bir ülkeye gerçek yatırımcı gelmez. Gelen de ancak spekülasyon yapmak, vur kaç için gelir.
HUKUK OLMADIĞI İÇİN ŞİMŞEK DE ERKAN DA BAŞARILI OLAMAYACAK
Bakan Şimşek ve Erkan’ın yurt dışından hangi teminatlarla getirildiğini hepimiz medyadan takip ettik. Ancak, getirilirken yapısal reformlar sözü doğrultusunda verilen taahhütler istikametinde adımlar atılmadığı sürece uygulanan ekonomik politikaların başarıya ulaşması imkanı yok.
Gaye Erkan göreve geldiğinde enflasyon yüzde 38,21 idi. Faiz indirimleri yapılmaya başlandığında ise yüzde 19,58 düzeyindeydi. Birinci görevi fiyat istikrarı sağlamak olarak tanımlanan TCMB Başkanı, bu açıdan baktığımızda son derece başarısız. Çünkü ekonomik tedbirlerle bir yere kadar gidebilirsiniz. Gerisi yapısal reformlardan geçiyor.
Öyle siparişle çalışan TÜİK’in 2023 enflasyonunu Gaye Erkan’ın hedef olarak söylediği rakamın hemen altında yüzde 64,77 olarak açıklamasını başarı gibi sunmakla işin yürümesi mümkün değil. Fıkrada olduğu gibi bizim TÜİK’e “Enflasyon kaç olacak?” diye sormuşlar. “Size kaç lazım efendim!” diye karşılık vermiş.
Bizdeki enflasyon o hesap. Devleti yönetenler bile açıklanan enflasyonlara inanmadıkları için zamlarını TÜİK enflasyonu değil, bağımsız araştırma grubu olan ENAG’ın açıkladığı rakamlar oranında yapıyor.
Gaye Erkan’ın New York toplantısı ardından yarın Moody’s, planlı Türkiye değerlendirmesi yapacak. Burada da pozitif bir yaklaşım göreceğimiz dillendiriliyor.
Ekonomiyi yönetenlerin atacakları adımlar iyileşmeyi bir yere kadar taşır. Ülkenin sorunu, Tek Adam zihniyeti. 7 yılda 5 Merkez Bankası başkanı eskiterek istikrar sağlanmaz.
Mehmet Şimşek, göreve geldiğinde, “Türkiye’nin rasyonel zemin dışında bir seçeneği kalmamıştır.” açıklaması yapmıştı. Burada hem ekonomik hem de yapısal reformlar bağlamında adımların atılacağı var sayılmıştı.
Hazine Bakanı da TCMB Başkanı da yakında ‘tu kaka’ yapılmaya başlanır. Muhalefetten daha ağır eleştiriler Beştepe Sarayı’nda oturan zat tarafından yöneltilecek. Sonunda da, “Biz bu ülkeyi ekonomik anlamda düzlüğe çıkartacaklarını söyleyerek geldiler. İşte onları gördünüz. Yüzde 38’lerde aldıkları enflasyonu iki katına çıkardılar. Bizim Yeni Türkiye Modeli adını verdiğimiz politikalara dönmekten başka çaremiz yok!” diyeceği günler uzak değil.
Gaye Erkan’ın bavulunu seçimden önce mi yoksa sonra mı toplayacağına ilişkin papatya falına başlayabilirsiniz.
