BASRİ DOĞAN | AMSTERDAM, TR7724
Hollanda’da seçimlerinde hiç kimsenin daha doğrusu aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) Lideri Gert Wilders’in bile beklemediği bir sonuç ortaya çıktı. Adeta siyasi bir heyelan yaşandı. Hollanda’da yapılan erken genel seçimde Ipsos sandık çıkış anketine göre, ‘ırkçı’ suçlamalarının hedefi olan Geert Wilders’in lideri olduğu aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) ilk sırada yer aldı. PVV, bir önceki seçimde 17 olan sandalye sayısını, son verilere göre 37’ye çıkartarak kendisinin bile inanamadığı bir sonuç elde etti.
Ülke genelinde oyların yüzde 98’i sayıldı. Buna göre ilk sonuçlarda 35 olan PVV’nin sandalye sayısı 37’ye çıktı. PVV, açık ara en büyük parti haline geldi. Frans Timmermans Liderliğindeki Yeşil Sol- İşçi Partisi (GroenLinks-PvdA) 25 sandalye ile ikinci oldu. Dilan Yeşilgöz Liderliğindeki Liberal Parti (VVD) 24 sandalye ile üçüncü sıraya geriledi. Bu seçimlere ilk defa katılan Pieter Omtzigt liderliğindeki merkez sağ Yeni Sosyal Sözleşme Partisi (NSC) de 20 sandalye ile dördüncü sırada yer aldı. Rob Jetten liderliğinde olan Demokrat 66 (D66) Partisi 9 milletvekili ile ancak beşinci sırada kendisine yer bulabildi. Çiftçiler partisi BBB 7 sandalye, Hıristiyan Demokratlar (CDA), Sosyalist Parti SP 5’er sandalyede kaldılar. PVDD, FvD ve Denk partisi üçer sandalye kazandılar.
Koalisyonda yer alan tüm partiler sandalye kaybetti
Mark Rutte 4 koalisyonunu oluşturan VVD, D66, CDA ve ChristenUnie sandalye kaybetti. Bu koalisyon hükümeti 2021 seçimlerinde kazandığı 78 sandalyeden ancak 41’ini alabildi. Liberal Parti (VVD) 2010 yılından bu yana ilk kez en büyük parti konumundan iki basamak gerileyerek ancak üçüncü sırada yer aldı.
Er az üç partili koalisyon
Aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) Lideri Gert Wilders’in tek başına iktidar olamıyor. 150 kişilik Hollanda Temsilciler Meclisinde çoğunluk hükümetini kurmak için gerekli 76 sandalyeye ulaşması gerekiyor. Şu anda partisi 37 sandalyeye sahip. Hükümet kurmak için diğer büyük partileri yanına almak zorunda.
Hollanda seçimlerinde tercihli oyların durumunun ise önümüzdeki hafta belli olması bekleniyor. Koalisyon kurmak için 150 kişilik Hollanda Parlamentosundan 75+1=76 milletvekili ile çoğunluğu almak gerekiyor. Bu durum ancak en az 3 veya 4 lü koalisyonlar ile mümkün olabiliyor. Wilders’in (37) koalisyonu kurması için yanına Dilan Yeşilgöz Liderliğindeki Liberal Parti VVD (24) ve Pieter Omzigt Liderliğindeki Yeni Sosyal Sözleşme Partisi NSC’yi (20) alması gerekiyor. Bu 3 partinin toplam sayısı 82 sandalye oluyor. Ve gerekli çoğunluk sağlanarak hükümet kuruluyor.
Siyasi parti liderleri ne dedi?
Wilders, sandıktan birinci parti çıkmasının ardından hemen yaptığı açıklamada, Hollanda’da Kur’an yasağı ya da İslami okulların kapatılması gibi İslam karşıtı önlemler için bastırmayacağını söyledi. Anayasaya sadık kalmak istediğini anlattı. Bunu yaparken de 24 Kasım Cuma günü başlayacak olan yeni hükümet oluşum sürecine şimdiden bir adım atmış oldu.
Özgürlük Partisi (PVV) Lideri Gert Wilders: “Birbirimizle iş yapmak zorundayız, çünkü Hollanda’da işler farklı olmak zorunda. Birbirimizle bir araya gelmek için çaba sarf edelim ve başarılı olacağımıza inanıyorum. Kuran ve camilerin yasaklanması gibi demokratik olmayan ya da anayasaya aykırı tedbirler almayacağız. Hollandalı yine önce gelmeli; konuşacağımız şey bu. Hükümet oluşumu sol ile olmayacak. Ben merkez sağa, VVD ve NSC’ye bakıyorum. Biz de dahil olmak üzere hepimiz taviz vermek zorunda kalacağız.”
Özgürlük ve Demokrasi İçin Halk Partisi VVD Lideri Dilan Yeşilgöz: “Bizim için sonuç hayal kırıklığı yarattı. Bundan alacağımız büyük dersler var. Yeterince dinlenilmedi, yeterince uygulanabilir çözümler sunulmadı. Liderlik bizde değil. Bu bizim için yeni bir sayfa. Bugünden aldığımız derslerle inandığımız bir Hollanda inşa edeceğiz”
İşçi Partisi (PvdA) – Yeşil Sol Parti (GL) ittifakı lideri Frans Timmermans: “Yapmayacağım bir şey varsa, o da cesaretten vazgeçmektir. Şimdi demokrasiyi ve hukukun üstünlüğünü savunma zamanıdır. Hollanda’da kimsenin gitmesine izin vermeyiz. Hollanda’da herkes eşittir.”
Sosyalist Parti Lideri Lilian Marijnissen: “Sonuç bizim için iyi değil. Hollanda’yı daha sosyal bir ülke haline getirmek istiyorduk. SP bunun için en iyi garantisi idi. Önümüzdeki günlerde bunu araştırıp dersler çıkaracağız ve nasıl ilerleyeceğimizi göreceğiz.”
Stephan van Baarle Denk Parti Lideri Baarle: “Pek çok insanda korkuya yol açtı PVV’nin birinci olması. Yılmayacağız, ilk günden itibaren aşırı sağ söylemlere karşı bir kalkan oluşturacağız ve bu ülkedeki azınlıklar için mücadele edeceğiz. Irkçılık ve ayrımcılıkla mücadelede her zamankinden daha fazla ihtiyaç var. Dışlanma ve İslamofobi ile mücadele bizim DNA’mızda var.”
CDA Hırıstiyan Demokratlar Lideri Henri Bontenbal: “Yeni hikayemiz konusunda ikna oldum ve olmaya devam ediyorum: birbirimizi kolladığımız iyi bir ülkenin hikayesi. Önümüzdeki yıllarda da buna devam edeceğiz.”
Demokrat 66 (D66) Lideri Robe Jetten: “Wilders son haftalarda sözde ılımlı bir tonla kampanya yürüttü ancak bu ılımlı tonun arkasında hala aşırı fikirler olduğunu biliyorduk. Avrupa’dan ve iklim politikasından çıkmak istiyor ve tüm nüfus gruplarını bir araya topluyor. Hoşgörüsüzlük politikası uyguluyor.”