YORUM | MUHSİN AHMET KARABAY
Müslüman dünyasının Mağrip, Batılıların Morocco, Türklerin ise Fas dedikleri Kuzey Batı Afrika ülkesi, favorilerden Portekiz’i eleyip yarı finale çıktı, adını futbol tarihine yazdırdı. Fas takımının başarısının ardında Adalet ve Kalkınma Partisi’ne isyanının büyük payı var. Nasıl mı?
Önce futbolla ilgisi az olanlar için, Fas’ın Katar’da devam eden 2022 Dünya Kupası’ndaki yolculuğuna, ardından da bu başarının altında yatan motivasyona bakalım.
Kuzey Afrika’nın başarıya aç bu çılgın gençleri, Dünya Kupası elemelerinde Hırvatistan, Belçika ve Kanada’nın bulunduğu F Grubu’ndan 7 puan alarak lider çıktı.
16 takım arasından sıyrılması da İspanya’yı penaltılarda elemesiyle gerçekleşti. Kaleci Bono, penaltı atışlarında kahramanlaştı. Yassine Bounou ya da bilinen adıyla 31 yaşındaki Bono, 3 penaltıdan ikisini kurtardı. (İspanya’nın bir penaltısı da direkten döndü)
Fas’ın, Dünya Kupası’na gelişi de benzer şekilde başarılı bir grafik çizerek oldu. Afrika elemelerinde 20 gol attı, kalesinde sadece 1 gol gördü. Bütün maçlardan galibiyetle çıkarak 18 puanla Katar vizesi aldı. Fas, böylece 6. kez Dünya Kupası’na katılma hakkı kazandı.
Financial Times’ta Simon Kuper’in yazdıklarına baktığınızda, Afrika liderliği de tesadüf değil, 10 yıla uzanan bir planlamanın sonucuna dayanıyor. Fas başarısının altında bizdeki tabirle söylemek gerekirse “gurbetçi” futbolcular yatıyor.
37 milyon nüfuslu Fas, tam bir gurbetçi ülkesi. 4,5 milyon insanı yurt dışında yaşıyor. Komşu ülkeleri İspanya, Fransa’dan ABD’ye, Kanada’ya kadar dağılan bir coğrafya bu.
Dünya Kupasında sadece 1 gol yiyen Bono, Kanada’da doğup büyüdü. Profesyonel kariyerine 2010’da Fas’ta başlasa da esas kariyerini Atletico Madrid ve Sevilla’da yaptı.
Öteki Faslı futbolculardan çoğu da yurt dışında doğup futbol oynamaya başladı. 26 kişilik kadrosundan 14’ü ülke dışında doğdu.
Fas Futbol Federasyonu, yaptığı bir hazırlıktan sonra 2014 yılında “Toprağa ait yetenekleri geri getirin” kampanyası başlattı. Bununla yurt dışındaki futbolcuları ülkeye kazandırma hedeflendi.
Hakim Ziyech, Hollanda’da doğup büyüdü, bu ülkede futbola başladı. Ülkesi için oynamaya ikna edildi ve 2015’te sürpriz bir şekilde Fas Milli Takımını seçti.
Achraf Hakimi ise İspanya Madrid doğumlu. Son yıllarda dünyanın en iyi sağ bek oyuncusu olarak gösteriliyor. 24 yaşında olmasına rağmen, Real Madrid, Inter ve PSG formalarını giymiş biri.
Sofyan Amrabat da Hakim Ziyech gibi Hollanda’da doğup futbola başladı. Profesyonel kariyerine FC Utrecht’te başladı ve Feyenord, Club Brugge, Hellas Verona ve Fiorentina’da devam ettirdi.
Noussair Mazraoui, Sofiane Boufal da aynı şekilde ülke dışında doğup futbola başladıktan sonra Fas’a gelenlerden.
Bu yılın Ağustos ayından beri milli takım teknik direktörlüğünü Walid Regragui yürütse de başarının koçluğunu Chris Van Puyvelde yaptı.
Fas’ın Portekiz’i elemesi sonrası Katar emiri Temim bin Hamed es-Sani
Kendi ülkesinin galibiyeti gibi sevinmiş.
Bizde öyle.. pic.twitter.com/OqyHAkpm8S— Medya Muhtarı 🇹🇷 (@MediaMuhtari) December 10, 2022
Ev sahibi Katar’ın lideri Temim bin Hamed es-Sani, kendi ülkesi kazanmış gibi Fas’ın Portekiz’i elemesine sevindi. 2002’de Türkiye’nin başarısına Müslüman dünyanın sevinmesi gibi…
FAS’TAKİ ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
Şimdi biraz Fas’ın dününe gidelim. Fas’ta tam adı “Adalet ve Kalkınma Partisi” olan bir parti var. Üstelik amblemi de etrafında haleler olan lamba. Orijinal adı ”Ḥizb Al-ʿAdālah Wal-Tanmiyah” (PJD) olan parti geçen yıla kadar iktidardı.
Fas AKP’sinin bizdeki ile hayli benzerliği var. İkisi de İslâmcı kimliğiyle öne çıktı. Faslı AKP’nin temelleri de Milli Görüş gibi 1960’lı yılların sonunda atıldı. 1967’de kurulan parti, uzun yıllar marjinal bir yapı olarak kaldı.
Parti, 1998’de, “Halkın Demokratik ve Anayasal Hareketi” olan adını Adalet ve Kalkınma Partisi olarak değiştirdi ve yeni stratejiyle yola çıktı. 2011 seçimlerinde 395 milletvekili bulunan parlamentoda 107 sandalye kazanarak birinci parti olarak çıkıp hükümet kurdu.
Müslüman Kardeşler’in (İhvan-ı Müslimin) Fas uzantısı olarak bilinen AKP, Arap Baharı rüzgarında “temiz”, “güvenilir”, “denenmemiş” yönleriyle halkın teveccühünü kazandı.
2016’da başarısını artıran ve 125 vekil çıkararak hükümeti oluşturan AKP’nin adı kısa süre sonra yolsuzluk ve hırsızlıklarla birlikte anılmaya başlandı. Dünya Kupası maçları başta olmak üzere futbol karşılaşmaları, protesto alanlarına dönüştü.
📌 Yolsuzluk Marşı 📌 📌İttihad Tanger Takımı Taraftarları (Fas) 📌 “Bizim taleplerimiz küçüktü
Zamlarla yaktınız bizi
Yemin ederiz kocaman bir mafyasınız
Herkes hırsız oldu” pic.twitter.com/wTMDbnmrEH— UyuZZ OLuYorum (@UyuZZ_OLuYorum) May 29, 2021
Taraftarlar, “Bizim taleplerimiz küçüktü, zamlarla yıktınız bizi. Yemin ederiz kocaman bir mafyasınız. Herkes hırsız oldu” sloganını çok güzel bir müzikle hep bir ağızdan seslendiriyor.
Yalnız bu değil, hep bir ağızdan söylenen başka sloganlar da var.
— UyuZZ OLuYorum (@UyuZZ_OLuYorum) May 29, 2021
Fas, 2021 Eylül ayında yapılan seçimlerde iktidardaki AKP’yi siyasetten sildi dense yanlış olmaz. Başbakan Sadeddin el Osmani bile parlamentoya giremedi. AKP, 113 milletvekilliği kaybetti ve sadece 12 üye meclise gönderebildi.
Sandıktan, milyarder işadamı Aziz Ahannuş liderliğindeki Ulusal Bağımsızlar Topluluğu birinci parti olarak çıktı. Faslı seçmen, AKP’yi sandıkta vurduğu darbeyle birincilikten 8. partiliğe gönderdi.
FAS TAKIMININ MAÇLARI TARİHİ HESAPLAŞMA GİBİ
Fas, Kuzey Afrika’nın en batısında, Batı Avrupa’nın en batısındaki Portekiz, İspanya ve Fransa’nın hemen güneyinde yer alıyor. Bu ülkelerle Fas arasında son 500 yılda büyük hesaplaşmalar yaşandı.
Emevi komutan Ukbe bin Nafi’nin Mağrib’te Berberileri hezimete uğratmasından sonra bu topraklarda Müslümanlaşma başladı. Emevilerin, Berberileri Müslümanlaştırması bir asra yakın sürdü. 711 yılında Emevi hükümdarı halife Velid bin Abdülmelik’in Kuzey Afrika’daki valisi Musa bin Nusayr, Berberi komutan Tarık bin Ziyad’ı boğazın öte yanındaki İber Yarımadasına gönderdi.
Yıllar süren savaşlar sonrasında bu topraklarda 800 yıla yakın sürecek bir Müslüman hakimiyeti başladı. 1492’de Gırnata/Granada Sultanlığı’nın da yıkılmasıyla İber Yarımadası’nda Müslüman katliamı yaşandı. Yüzyıllar içinde yapılan eserler bile tahrip edilip yok edildi.
Katar’da, garip bir rastlantının eseri olarak Fas, tarihte hesaplaştığı ülkelerle şimdi sahada karşı karşıya geldi. Önce İspanyollar, sonra Portekizliler, şimdi de Fransızlar var.
Fas yarı finalde 💪🏻🇲🇦 pic.twitter.com/fKyAbMcaJg
— Abdurrahman Eminoğlu (@arahmaneminoglu) December 10, 2022
Birisi bunu planlasa ancak böyle olabilirdi. Fas Milli Takımı, 14 Kasım Çarşamba günü TSİ ile 22.00’de Fransa ile yarı final maçı yapacak.
