HABER ANALİZ | HASAN CÜCÜK
Kara kıta Afrika’nın futbolda varlığını ispatı 1986 Dünya Kupası’nda Fas’ın gruplardan çıkmasıyla başladı. Dört yıl sonra bayrağı devralan ülke Kamerun oldu. Tecrübeli golcüsü Roger Milla önderliğinde çeyrek finale çıkmayı başaran Kamerun, Fas’ın 1986’da Meksika’daki turnuvada yakaladığı ikinci tur başarısını kıtaları adına geliştirmiş oldu. Fas ve Kamerun’la başlayan süreci ABD 1994’te Nijerya devam ettirdi. Artık futbolda Afrika gerçeği vardı. Avrupa takımları radarına Afrikalı futbolcuları alırken, birçok takımda yıldız statüsünde Afrikalı görmek mümkündü. Katar 2022’de Fas, 1986’da başlattığı Afrika devrim bayrağını yarı finale taşıma başarısını gösterdi.
Futbolun henüz endüstriye dönüşmediği 1980’li yıllarda, Afrika futbolunun esamesi okunmuyordu. Afrika kökenli yıldız oyuncu sayısı bir elin parmaklarına ulaşmıyordu. 1960’lı yıllara Mozambik asıllı Portekizli Eusebio damgasını vurmuştu. ‘Kara Panter’ lakaplı Eusebio, Portekiz’i 1966 Dünya Kupası’nda üçüncülüğe taşırken, bir yıl önce Avrupa’da yılın futbolcusu seçilmeyi başarmıştı. Her ne kadar Mozambik doğumlu olsa da Portekizli olarak yeşil sahalarda iz bıraktı.
1980’li yıllarda bu kez sahneye Liberyalı George Weah çıktı. Monaco formasıyla kendini gösteren Weah, PSG ile dikkatleri üzerine çekip, Milan formasıyla tarihi bir başarıya imza attı. 1985’te dünyada yılın futbolcusu seçilen Weah, bu unvanı alan ilk Afrikalı oyuncu oldu. Aradan geçen yıllarda Weah dışında bu başarıya ulaşan ikinci bir Afrikalı çıkmadı.
Meksika’nın ev sahipliğini yaptığı 1986 Dünya Kupası’nda manşetleri Maradona süslemiş olsa da gözden kaçmayan başarıya Fas imza atıyordu. Averaj takımı olmaktan öte bir fonksiyon icra etmeyen Afrika ülkelerinin makus talihini değiştiren ülke Fas oluyordu. İngiltere, Polonya ve Portekiz’in yer aldığı F Grubu’nu lider tamamlayan Fas, dünya kupasında bu başarıya ulaşan ilk Afrika ülkesi oldu. Son 16 turunda Batı Almanya’ya 1-0 yenilen Atlas Aslanları, Meksika’ya iz bırakıyordu.
1990 Dünya Kupası’nda Afrika adına sahne sırası Kamerun’undu. İhtiyar delikanlı Roger Milla önderliğindeki Kamerun, Romanya, Arjantin ve Sovyetler’in olduğu grubu lider tamamladı. Kupada finali görecek olan ve 4 yıl öncesinin şampiyonu, Maradona’lı Arjantin’i 1-0 yenen ‘İnatçı Aslanlar’, Romanya’yı da yenmeyi başardı. Son 16 turunda Kolombiya’yı uzatma devreleri sonunda 2-1’lik skorla saf dışı bıraktı. Afrika kıtasından çeyrek finale yükselen ilk ülke olan Kamerun, tartışmalı bir penaltıyla İngiltere’ye 3-2 yenildi. Kamerun’un bu başarısı Avrupa kulüplerinin dikkatini kara kıtaya çevirdi. Artık takımlarda Afrikalı oyuncu sayısı hızla artmaya başladı.
ABD’nin ev sahipliğindeki 1994 Dünya Kupası’nda Afrika bayrağını Nijerya taşıdı. Bulgaristan, Arjantin ve Yunanistan’ın yer aldığı grubu lider tamamlayan Nijerya’nın kadrosunda Yekini, Amokachi, Amunike, Uche, Okocha, Kanu, Ikpeba ve Babangida yıldızlaşan isimler oldu. Nijerya, son 16 turunda finalist İtalya’ya uzatma devreleri sonunda boyun eğip, turnuvaya veda etti. 2002’de Senegal, 2010’da Gana çeyrek final gören Afrika ülkeleri oldu.
Futbolda artık Afrika gerçeği vardı. Fildişi Sahilleri, Kamerun, Senegal, Fas ve Mısır yetiştirdiği isimleri Avrupa’nın önde gelen kulüplerine gönderdi. Samuel Eto’o, Didier Drogba, Sadio Mane, Muhammed Salah, Hakim Ziyech, Yaya Toure, Riyad Mahrez, Aubameyang ve Adebayor oynadıkları futbolla Avrupa’ya damga vuran isimler oldu.
Katar 2022, Afrika futbolu adına yeni bir kilometre taşı oldu. Hırvatistan, Belçika ve Kanada’nın bulunduğu F Grubu’nu lider tamamlayan Fas, 2018 Dünya Kupası’nın finalisti Hırvatistan’la berabere kalırken, üçüncü olan Belçika’yı yenmeyi başardı. Grubun en zayıf halkası Kanada’yı da rahat geçip grubu lider tamamladı. Son 16 turunda İspanya’yı penaltılarla geçip, çeyrek finale adını yazdıran dördüncü Afrika ülkesi oldu. Portekiz karşısında bir kez daha tarih yazdı. Atlas Aslanları, Portekiz’i 1-0 yenip Dünya Kupası’nda yarı final gören ilk Afrika ülkesi oldu. Yarı finale kadar birbirinden güçlü rakipleri devirmeyi başardı. Tesadüfi bir başarı değildi. Hele bir de finali görürse, futbol tarihi yeniden yazılır.
