HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Borç batağına saplanan ve üretim yapamaz hale gelen Türkiye çiftçisinin devletten yasal olarak alacağı para 200 milyar lirayı aştı. Bu yıl yasal olarak çiftçiye ödenmesi gereken destekleme miktarı 70 milyar TL civarında olmak zorunda. Ancak AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 29 milyar lira ödeyeceklerini söylüyor ve bunu ‘müjde’ olarak duyuruyor. Geçtiğimiz yıl eylül ayında çiftçi sayısı 530 bine geriledi. Basit bir hesapla her bir çiftçinin yasal olarak devletten ortalama 396 bin lira alacağı var! Çiftçinin toplam borcu ise 150 bin TL.
Çiftçilere tarımsal destekleme ödemesi 2022’de 25,8 milyar lira olarak planlanmıştı. Ancak AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, destekleme bütçesinin 3,2 milyar lira ek bütçeyle 29 milyar liraya çıkarıldığını açıkladı. Bunu da ‘müjde’ gibi sundu.
Çiftçiye ne kadar destek ödemesi yapılması gerektiği kanunla düzenlenmiş. 2006 yılında çıkarılan kanuna göre GSYH’nın en az yüzde 1’i tarıma destek için ayrılmak zorunda. Ancak bugüne kadar devlet çiftçiye hiç bir zaman GSYH’nın yüzde 1’ini ödemedi. Hatta bazı dönemler ödenmesi gereken miktarın yarısı bile verilmedi. Dolayısıyla devlet çiftçiye her zaman borçlu kaldı.
70 MİLYAR LİRA DESTEKLEME ÖDEMESİ YAPILMASI KANUNİ ZORUNLULUK
Erdoğan, geçtiğimiz yıl çiftçiye 24 milyar TL destek ödemesi yapacaklarını açıklamıştı. Geçtiğimiz yıla ait GSYH henüz netleşmedi ancak 7 trilyon liranın üzerinde bir rakam bekleniyor. Yani devletin yasal olarak ödemesi gereken para 70 milyar TL civarında olmalıydı.
2006 yılından bu yana çiftçinin biriken alacağı 2020 yılı dahil 160 milyar lira civarındaydı. 2021’i de eklediğinizde rakam 200 milyar lirayı aşıyor. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da geçtiğimiz eylül ayındaki açıklamasında, çiftçinin toplam alacağının 211 milyar liraya ulaştığını söylemişti. Rakamlar birbiriyle uyumlu.
SÖZDE DESTEK; DEVEDE KULAK BİLE DEĞİL
Tayyip Erdoğan, önceki gün 2022 yılında çiftçiye yapılacak destekleme ödemeleriyle ilgili konuştu. Tarımsal destekleme bütçesinin 3,2 milyar TL’lik bir artışla 29 milyar liraya çıkarıldığını söyledi. Halbu ki, 2022’de GSYH hiç artmasa bile ödenmesi gereken destekleme miktarı 70 milyar lira civarında olmak zorunda.
Erdoğan’ın açıkladığı 3,2 milyar TL destek ile buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale üreticisine mazot, gübre, tohum desteği olarak dekara ilave 50 TL ödenecek. Bir dekar buğday üretim maliyeti bugün 1600 lira civarında. Örtü altı bir dekar domatesin maliyeti 50 bin lirayı aştı. Devletin çiftçiye verdiği destek devede kulak bile değil.
ÇİFTÇİNİN BORCU 150 MİLYAR LİRAYA ÇIKTI
AKP iktidara geldiği 2002’de çiftçinin 1 milyar TL borcu vardı. Bugün bu rakam 150 milyara çıktı. Haciz kıskacındaki çiftçiler traktörlerini, tarım aletlerini saklıyor. Üretim maliyetleri katlandığı için çiftçi para kazanamıyor. Dolayısıyla toprağı işlemeyi bırakıyor.
TÜİK ve SGK’nın verilerine göre Türkiye’de çiftçi sayısı son 13 yılda yüzde 53 azaldı. Tarım alanları da son 18 senede yüzde 12,3 düştü. 2008’de 1 milyon 127 bin olan çiftçi sayısı 2019’de 600 bine kadar geriledi. Geçtiğimiz yıl eylül ayında bu rakam 530 bin kadar düştü. Çiftçinin 2021 itibariyle yasal alacağının 210 milyar olduğunu kabul ederseniz, basit bir hesapla her bir çiftçinin devletten ortalama 396 bin lira civarında alacağı var.
