YUSUF DERELİ | HABER İNCELEME
2022 yılı Türkiye için her anlamda ‘felaket’ olarak yorumlanabilir. Ekonomide yaşanan en önemli sorun ise tartışmasız enflasyon olarak öne çıktı. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur. Faiz düşünce enflasyon da düşer. Cari açık azalır, dış ticaret kapanır.” tezi çöktü! Bu arada olan vatandaşa oldu; alım gücü eridi, yoksulluk kalıcı hale geldi.
Merkez Bankası 2018’de enflasyondaki yükselişi önlemek için politika faizini artırmıştı. Sonuç da alındı; 1 yıl içinde enflasyon tek haneye indi. Cari açık bile fazla verdi. Ancak, “Nas var.” diyen Erdoğan, geçtiğimiz yıl ‘yeni bir şey’ denedi! Enflasyonu durdurmak için bütün dünya merkez bankalarının aksine ‘politika faizinin’ düşürülmesi talimatını verdi.
ERDOĞAN’IN ‘EKONOMİ MODELİ’ DERS KİTAPLARINA GİRECEK!
Eylül ayında başlayan ‘indirim’ rallisi geçtiğimiz aya kadar devam etti. Politika faizi yüzde 19’dan yüzde 9’a çekildi. Sonuç; enflasyon düşmedi, cari açık azalmadı, dış ticaret açığı kapanmadı! Aksine enflasyon bir anda fırladı, cari açık patladı, dış ticaret açığı 100 milyar dolara dayandı!
Çok değil; bir kaç yıl sonra Erdoğan’ın TL’yi itibarsızlaştıran, halkı yoksullaştıran, fakirliği kalıcı hale getiren bu ‘yeni ekonomi modeli’ iktisat kitaplarındaki yerini alacak. Bir kişinin inadı uğruna 85 milyon insanın nasıl fakirleştiği ibretlik bir ders olarak anlatılacak.
CARİ AÇIK 40 MİLYAR DOLAR AŞACAK
2021 yılında cari açık 14 milyar 882 milyar dolar olarak kayda geçti. Rejim temsilcilerine göre faizlerin düşürülmesiyle birlikte ‘cari açık’ da azalacaktı. Ancak öyle olmadı; Eylül’de 12 aylık cari açık 39.2 milyar dolar oldu. Yıl sonunda rakamın 44 milyar doların üzerinde olması bekleniyor.
DIŞ TİCARET AÇIĞI 100 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE OLACAK
Geçtiğimiz yıl Ocak-Aralık döneminde dış ticaret açığı 46 milyar 133 milyon dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 83 olarak açıklandı.
TÜİK verilerine göre, bu yıl Ocak-Kasım döneminde dış ticaret açığı 99,8 milyar dolara yükseldi. Yıl sonunda rakamın 105 milyar dolara çıkması sürpriz olmayacak. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 69,9’a geriledi.
‘Rekabetçi kur’ söylemi yalan oldu!
KKM’YE 170 MİLYAR TL CİARINDA FAİZ ÖDENDİ
Rejimin 2022’deki ‘en büyük’ icatlarından biri de Kur Korumalı Mevduat hesabıydı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamasına göre doları baskılamak için çıkarılan KKM için 1 yılda sadece Hazine’den ödenen faiz 91,6 milyar lira. Merkez Bankası’ndan ne kadar ödendiği ise ‘devlet sırrı’ gibi saklanıyor. Döviz mevduatından KKM’ye geçen şirketlere sağlanan kurumlar vergisi avantajı nedeniyle vazgeçilen kurumlar vergisi tutarı ise 15 milyar TL civarında hesaplanıyor. Kaba bir hesapla KKM nedeniyle zaten parası olanlara ödenen destek/faiz miktarı 170 milyar dolar civarında tahmin ediliyor.
ENFLASYON YÜZDE 65’İN BİLE ÜZERİNDE
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a göre yüksek enflasyonun sebebi ‘yüksek faiz’di. Politika faizi düşünce enflasyon da düşecekti. Geçtiğimiz eylül ayında politika faizi indirim süreci başladı. Ancak yüzde 19,25 olan enflasyon yıl sonunda 36,08’e çıktı.
Politika faizi oranı geçtiğimiz ay yüzde 9’a indirildi. Ancak Erdoğan’ın dediği olmadı. Ne cari açık düştü, ne dış ticaret açığı kapandı ne de enflasyon düştü. Geçtiğimiz ay enflasyon yüzde 84,03 olarak açıklandı. MB’nın yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 65 ancak baz etkisiyle yıl sonunda yüzde 70’in altına düşerse rejim için ‘başarı’ sayılacak!
AKILLANMIYORLAR; MB’NIN REZERVLERİ YAKILIYOR
MB’nın rezervlerinde de kayda değer bir gelişme yaşanmadı. 2022 yılı ocak ayının ikinci haftasında MB’nın brüt rezervi 109 milyar dolar civarındaydı. Net rezervler 7,5 milyar dolar olarak açkılanmıştı. Swap hariç net döviz rezervleri ise eksi 56,7 milyar dolar oldu.
MB’nın brüt rezervi şu anda 128 milyar dolar civarında. Net rezervi geçtiğimiz hafta itibariyle 26,6 milyar dolar. SWAP hariç net döviz rezervi ise eksi 44 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Muhalefete göre dövizi baskılamak için rejim 2022’de de ‘arka kapıdan’ dolar satmaya devam etti.
DOLAR KURU 1 YILDA YÜZDE 39 DEĞER KAZANDI
KKM’nin ‘icat’ edilmesinin sebebi kuru tutmaktı; kısmen de başarıldı. Ancak maliyeti yukarıda da aktarıldığı üzere çok ağır oldu. Rejimin hatalı politikaları yüzünden fırlayan kuru tutmak için milyarlarca lira faiz ödendi.
2022 yılı Ocak ayının başında Dolar kuru 13 lira 40 kuruş seviyelerindeydi. Bugün 18 lira 70 kuruş. Dolar kuru TL karşısında sadece 1 yılda yüzde 39,3 değer kazandı. TL’nin değer kaybı yüzde 28,2!
