HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Yeni yılda zamların ardı arkası kesilmiyor. Elektrik, doğalgaz, köprü ve otoyol geçiş ücretleri derken, araç muayene ücretleri de yüzde 9,11 oranında zamlandı. Buna göre 2021 yılı otomobiller için araç muayene ücreti 372 TL 88 kuruşa çıktı. Otobüs ve kamyonlar için rakam 503 TL 86 kuruş olarak güncellendi. Traktör ve motosiklet muayene ücretleri ise 190 liraya yükseltildi.
Son zamlarla birlikte TÜVTURK tarafından yapılan araç muayene hizmetlerine sadece 4 yılda yüzde 88’e yakın zam gelmiş oldu. 2017’de 191 lira olan otomobil, minibüs ve kamyonet muayene ücreti bugün 372 lira. 44 lira olan egzoz emisyon ölçümü ise 87 liraya çıktı.
PARANIN YARISI HAZİNEYE!
TÜVTURK bu konuda tek yetkili olduğu için belirlediği ücreti ödemek zorundasınız! 2005 yılında araç muayene hizmetlerini 20 yıllığına sadece 552 milyon liraya ihaleyle alan TÜVTURK, bugün yılda 3,5-4 milyar ciro yapıyor. Söz konusu paranın yarısı doğrudan Hazine’ye aktarılıyor.
Türkiye’de Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Araç Muayene Hizmetleri 2005 yılında yapılan bir ihale ile özelleştirildi. İhaleyi Afken-Doğuş-TüvSüd Ortak Girişim Grubu (TÜVTURK) kazandı. 613 milyon 500 bin dolarlık ihale bedelini peşin ödeme kararı ile yüzde 10 indirimden yararlanan grup, 552 milyon 150 bin dolara, 20 yıllığına araç muayene istasyonlarını işletme hakkını aldı. İhale yargıya taşındı. Yargı süreci yaklaşık 2,5 yılda tamamlandı. Böylece, motorlu araçların muayene yöntemi ile teknik denetim hizmeti 2007 yılında özel sektöre bırakılmış oldu.
YANDAŞLARA PEŞKEŞ ÇEKİLDİ
Söz konusu dönemde CHP’den milletvekili olan Erdal Karademir, yıllık 300 Milyon Dolar getirisi olan araç muayene istasyonlarının 20 yıllığına 552 milyon dolara ihale edilmesine tepki göstermiş ve ‘AKP iktidarının giderayak 6 milyar dolarlık’ peşkeş çektiğini iddia etmişti. TÜVTURK, bugün itibariyle 210 sabit, 5 motosiklet, 74 gezici ve 14 gezici traktör istasyonuyla hizmet veriyor. Toplam çalışan sayısı 3 bin 500.
YILDA 10 MİLYON MUAYENE, 4 MİLYON EGZOS EMİSYON ÖLÇÜMÜ
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) rakamlarına göre trafiğe kayıtlı araç sayısı 23,8 milyonu aştı. TÜVTÜRK’ün rakamlarına göre de bugün yılda yaklaşık 10 milyon araç muayenesi ve 4 milyon egzoz emisyon ölçümü yapılıyor. 2019’da 9 milyon 415 bin araç muayeneden geçirilmiş, 3 milyon 282 bin aracın yeniden muayenesi istenmişti.
REKABET YOK: TÜVTURK, TEK YETKİLİ
TÜVTURK, araç muayene hizmetlerinde tek yetkili. Rekabet yok. Rekabet olmadığı için TÜVTURK, muayene ücretlerinde istediği fiyatı belirliyor. Çok değil daha 2017’de 198 lira olan otomobil muayene ücretleri bu yıl 372 liraya fırladı. Artış oranı yüzde 88’e yakın. Kamyon, otobüs gibi ağır vasıta araçların muayene ücretleri de son 4 yılda uçtu. Bugün 503 lira olan rakam 2017’de 267 liraydı.
YILLIK CİROSU 3 MİLYARDAN FAZLA
TÜVTURK yıllık cirosunu açıklamıyor. Ancak muayene olan otomobil sayısı aşağı yukarı belli. Yılda yaklaşık 10 milyon araç muayeneden geçiyor. TÜVTURK’un rakamlarına göre 4 milyon da egzoz emisyon ölçümü yapılıyor ki onun için de 80 lira alınıyordu. Bütün bu verileri topladığınızda TÜVTURK’un yılık cirosunun en azından 3,5 milyar olduğu görülüyor. Kısaca TÜVTURK, 552 milyon dolara aldığı işten egzoz muayeneleri de dahil yıllık en az 3,5-4 milyar lira (yaklaşık 500 milyon dolar) ciro elde ediyor.
ONARIM YOK TAMİRAT YOK!
Güncellenen fiyatlarla bir otomobilin muayene ücreti egzoz muayenesi ile birlikte 460 lira. Peki muayene istasyonlarında ne yapılıyor? Onarım söz konusu değil. Otomobilin tamiratı da yapılmıyor. Yanmayan stop lambasının ampulü bile değiştirilmiyor. Araç banda girdikten sonra çıkması yaklaşık 10 dakika sürüyor. Ve bu işlem için 460 lira ödemek zorundasınız.
KAZANCIN YARISI HAZİNE’YE!
2007 yılında 20 yıllık bir anlaşma imzalanmıştı. İlk 3 yıl yüzde 30, 7 yıl yüzde 40 ve sonrasındaki 10 yıl için hasılatın (KDV hariç) yüzde 50’sinin hazineye aktarılması esasına dayalı bir sözleşme yapıldı. Yani bugün otomobili olan vatandaşın ödediği 372 liralık muayene ücretinin yarısı Hazine’ye aktarılıyor. Ayrıca muayene süresi geciktirilen her ay için tahsil edilen yüzde 5 gecikme ücretinin tamamı yine hazineye veriliyor.
Muayene ücretine ve işin tekel olmasına bir şey diyemem ancak, muayene istasyonunda en ufak bir tamir-bakım yapılmasının ne kadar iş yükü getireceği ve bekleme sürelerinin ne kadar uzayacağını düşündünüz mü? Kamu adına bir iş yapıyor, güvenlik temelli bir kontrol yapıyor. Adi üzerinde muayene istasyonu, araçların trafiğe çıkmaya uygunluğunu kontrol ediyor ve bunu raporluyor.