Bu da emniyetin Nurcu raporu

YORUM | İDRİS GÜRSOY

Devletin gizli belgelerinde Said Nursi ve Nur talebeleri hakkında neler var? Said Nursi’nin fiş kaydını yayınlamıştık. Bu yazıda ise emniyetin hazırladığı ‘Nurcuların faaliyetleri’ başlıklı bir rapordan bahsedeceğiz.

27 Mayıs 1960’tan sonra kurulan Yassıada Yüksek Soruşturma Kurulu’na Emniyet Genel Müdürü Necip San imzası ile gönderilen “Nurcuların faaliyetleri” başlıklı bir rapor, sadece Said Nursi’nin değil talebelerinin de fişlenip, izlendiğini gösteriyor. Nursi’nin gizli tarikat faaliyetleri yaptığı ileri sürülen raporlarda, ‘Ordu içinde tespit olunun Nurcular’, ‘Nurcuların etkili olduğu iller’, ‘Nurcuların vilayetlerdeki temsilcileri’ başlıklı fişlemeler dikkat çekiyor. Nur talebeleri için, “suçlu” deniyor. Mahkemelerin beraat kararları ise yok sayılıyor.

*

DOSYANIN İÇERİĞİ

“Said Nursi 1293 yılında Hizan ilçesine bağlı İsparit bucağının Nurs köyünde doğmuştur. Babası Mirza’dır. Küçük yaşta Molla Mehmet Emin ve Müderris Nur Mehmet’ten ders alıp bir aşiret çocuğu karakteriyle yetişmiştir. Bu medrese tahsilinden sonra bir müddet Kürt aşiretleri arasında dolaşarak nüfuz tesis etmiş ve bilahare İstanbul’a gelip zamanın ilimlerine aşina olunca kendisine Bediüzzaman adı verilmiştir.

“Said Nursi evvela Kadiri, bilahare Nakşibendi tarikatlarına intihap etmiştir. İstanbul’da Darulhikme azalığında bulunmuş, 31 Mart Vakası’nda faal rol oynamıştır. Bu yüzden tevkif edilmiş ise de neticede beraat etmiştir. Koyu bir Kürt milliyetçisidir. Mütareke senelerinde Kürt istiklali gayesi ile İstanbul’da bulunan Kürt Teali Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer almıştır.

“1925 yılında başlayan Şeyh Said isyanında bir ilgisi görülmemiş ise de Şeyh Said’in Kürt Teali Cemiyeti’nde ve Said Kürdi’nin de aynı cemiyet azalarından olması hasebiyle Burdur’a oradan da Isparta’nın Barla nahiyesine ve daha sonra da 1934’te Isparta il merkezine nakil ve ikamete mecbur tutulmuştur. Burada tarikatçılık faaliyetini el altından devam ettirmek istediği sezildiğinden; 1935’te Kastamonu’ya, 1944’te Afyon’un Emirdağ kazasına nakledilmiş ve 5098 sayılı kanun hükümlerinden faydalanılarak serbest bırakılmış ise de Emirdağ’dan ayırmamıştır. 1953 tarihinden itibaren de Emirdağ’dan ayrılarak ikametini Isparta vilayetine nakletmiştir. 1955 yılı Kasım ayında tekrar Emirdağ’a gelerek burada ikamete başlamıştır. A Fişine kayıtlı olarak durum ve temasları kontrol altında bulundurulmaktadır.

“Said Nursi, Kürt milliyetçiliği fikir ve  gayelerini daima din ve tarikat maskesi altında inkişaf ettirmeye çalışmıştır. Bu yolda pek çok  eserler yazmıştır. Eserlerinde dincilik, hilafetçilik ve şeriatçılık fikirleri daima ön planda yer almıştır. Nurcuların şimdiye kadar komünistlerle temasları tespit edilmemiştir. Kaçak olarak Mısır’a gidip Kahire’deki Camiül Ezher Medresesi’nde din tahsili yapan vatandaşlarımızın da Nurculukla ilgili oldukları anlaşılmıştır.

“Said  Nursi oldukça  yaşlı olmasına  rağmen 1957  Eylül ayından 1958 Mart sonuna kadar 18 defa, Isparta’dan Afyon’a 8 defa, Eskişehir’e 1 defa, Denizli’ye ve bir defa Burdur’a seyahat yapmıştır. 1932 yılında Said Nursi’nin Kastamonu’da ikameti sırasında şeyhi bulunduğu Nakşibendi tarikatının Çivril bucağında gösterdikleri tarikat faaliyetleri ile ilgili olarak Kastamonu, İstanbul, Ankara, Çankırı, Zonguldak, Çorum, Muğla, Afyon, Malatya, Kars, İzmir, Isparta ve Denizli vilayetlerinde olmak üzere 112 suç arkadaşı ile birlikte adalete verilmişse de beraat etmişlerdir.

“1935 yılında Barla’da sinsi bir şekilde yaptığı telkin ve propagandalarla meydana çıkan irticai faaliyetler neticesinde Isparta, Antalya, Burdur, Van, Muğla, Aydın, Afyon ve Bursa vilayetlerinde tespit edilen 114 suç arkadaşı ile adalete verilmiş, kendisi bir sene, 17 arkadaşı da altışar ay hapse mahkûm edilmişlerdir.

“1947 yılında Balıkesir’in Dursunbey ilçesinde bir müridinin yakalanması ile Emirdağ’dan idare ettiği faaliyeti meydana çıkarılmış, 16 vilayetimizde 105 arkadaşı ile adalete verilmiş, Afyon Ağır Ceza Mahkemesince S. Nursi bir sene sekiz ay, arkadaşları ise muhtelif hapis cezalarına mahkûm edilmişlerse de 5677 sayılı af kanunundan istifade etmişlerdir.

“1951 senesinde İstanbul’da bazı üniversiteliler tarafından bastırılıp satılan ve hakkında yasak kararı mevcut olan Gençlik Rehberi adlı eserin müellifi olması hasebiyle adalete verilmişse de beraat etmiştir.

“1952 yılında Emirdağ’da Şapka Kanunu’na muhalefetinden dolayı adalete verilmişse de beraat etmiştir.

“1953 yılında birçok vilayetlerde Nurculuk adlı gizli dinî teşekkül meydana getirip bu yolda faaliyet sarf ettiği tespit edilerek İstanbul, Konya, İçel, Manisa, Denizli, Urfa, Ankara, Samsun, Afyon, İzmir, Burdur, Antalya, Kocaeli, Eskişehir Maraş ve Gaziantep vilayetlerindeki 135 ortağı ile birlikte adalete teslim edilmişler, Isparta’da kendisinin de dahil olduğu 88 kişi hakkında amme davası açılmış ve 47 kişi hakkında takipsizlik kararı verilmiş, Isparta sorgu hakimliğince de haklarında meni muhakeme kararı verilmiştir.

“20 Kasım 1955 tarihli Bağdat ataşeliğimizden alınan bir yazıda Said Nursi’nin Kürtçülük mefkuresi ile yetiştirildiği, bazı elemanlarını  yurt dışına  çıkardığı  bunlardan  biri  olan Ahmet  Ramazan Tuncer’in Bağdat’ta Kürtçülük lehinde ve Türklük aleyhinde faaliyet sarf ettiği bildirilmiştir.

“1958 yılında Nazilli’nin Güzel köyünde Mehmet Ali Özdin ve Mehmet Toker adlı şahıslar saf vatandaşların dinî hislerini istismar ederek Nurculuk lehinde ve laiklik aleyhinde propaganda yaptıklarından yakalanıp tevkif edilmişlerdir.

“1958 yılında Ankara’da dağıtılan Nurcu beyannameleri Said Nursi’nin eserlerini öven ve onun lehine şahsi nüfuz teminine matuf dinî hisleri tahrik ve laiklik esaslarına aykırı görüldüğünden, Ankara dördüncü sulh ceza hakimliğince toplatılmasına karar verilmiş, mesulleri hakkında takibata geçilmiştir.

“1959 yılında muhtelif kimseler üzerinde zuhur eden Nurculuk propagandasını havi matbualar ve yine Nurculuk propagandası maksadı ile umumi yerlere asılan Nurcuların reklam tabelaları sahipleri ile birlikte adalete tevdi edilmiştir.

“27 Mayıs 1960 millî inkılâp hareketinden sonra faaliyetlerini durdurmuş ve sinmiş vaziyettedir.”

KİTAPLAR HAKKINDAKİ DAVALAR

— Asa-yı Musa hakkında icra vekilleri heyetinin, 10.2.1949 tarih ve 3 8760 sayılı yasak kararı mevcuttur.

— Said Nursi’nin Tarihçe-i Hayatı, meslek ve meşrebi adlı eser hakkında, Ankara sulh ceza hakimliğinin 31.1.1959 gün ve 959-1 sayılı toplatma kararı.

— Gençlik Rehberi, Eminönü 2. Sulh Ceza Hakimliği’nin 23.3.1951cgün ve 951-485 sayılı müsaade kararı.

— İlacamatı Sitte, icra vekilleri heyetinin 11.12.1947 gün ve 3-6707 sayısı ile yasak kararı.

— Nurdan Kıvılcımlar, Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliğince 18.2.1959 gün ve 359-1 sayılı kararı ile müsaadesine.

— Bunlardan başka yine irtica ile ilgili olan Şeyh Ahmet’in vasiyetnamesi adlı kitap hakkında da icra vekilleri heyetinin 25.4.1954 gün ve 4-2852 sayılı yasak kararı mevcuttur.

NURCULARIN İLGİSİ TESPİT OLUNAN ORDU MENSUPLARI

— Elazığ’da, emekli Albay Hulusi Yahyagil.

— Ankara, Yeni Mh. Cengiz Sok. No: 38’de Yarbay Mustafa Turgut Önal.

— Manisa, 57 Piyade Er Eğitim Tüm. 1. Temel Tb.’da Kd. Binbaşı Mustafa Yüksel.

— Konya’da emekli Dr. Binbaşı Sadullah Nutku.

— İstanbul’da emekli Yzb. Cevat Rifat Atılhan.

— Diyarbakır’da emekli Yzb. Mehmet Kayalar (Bu şahıs Said Nursi’nin en mutemet adamı ve halifesidir)

— Erzincan’da 59. Top Er Eğitim Al.da Yzb. İ.Hakkı Bayraktaroğlu.

— Erzurum’da Uzunahmet’te Dr. Yzb. Esat Keşşafoğlu.

— İzmir’de Gaziemir Hv. Eğitim Kuv. emrinde Diş Tab. Yzb. Ömer Lüt Toygar.

— İzmir’de mah. Üstğ. Doğan Kemal Ata.

— Emirdağ kazasında Üstğ. Kerim.

— Hatay’da J. As. Ok.da Yd. Tğm. Rıdvan Akçil.

— Erzurum’da Yd. Top. Tğm. Sezai Bostancı, Ahmet Yahyalı, Pertev Aşçıoğlu.

— Yeşilköy de Hv. Kd. Baş. Çvş. Manş. losunda Ali Demirel.

— Burdur’da jandarma Baş. Çvş. İsmail Erdem.

— Ağrı’da başçavuş Sertel Cankotan.

— İzmir Gaziemir Hv. Eğitim K.da Astsubay Baş. Çvş. Sadri Sapmaz, Cahit Erdoğan, Kemal Akdeniz, Kazım Öncel, Muzaffer Ertan, Necati Sipahioğlu ve Hüseyin Hamit Mengenci Diyarbakır’da 3. Hv. Kuv. K.da Astsubay Çvş. İbrahim Aşunlar.

— Merzifon’da Hv. Astsubayı Burhan Karagöz ve Nurettin Mete.

— Kastamonu’da eski alay imamlarından Tahsin Başak.

— Isparta’da 3. Er Eğitim Tuğ. Özel Tb. Mh. Bl.de, Özer Şenler.

— Er Abdurrahim Dursunoğlu, aynı taburdan ikmal bölüğünde Er Mahmut abi ve Er Şehmuz Sezgin.

NURCULARIN MUHTELİF VİLAYETLERDEKİ TEMSİLCİLERİ

ANKARA: Sait Özdemir, Atıf Ural, Tahsin Tolo, Ahmet Kalgay.

Ural, Hüsrev Antınbaşak.

ADANA: Bekir Bingöl, Orhan Büyükikiz, Emir Işık, Cebrail Yiğit.

AFYON: Hamza Fakih Emek.

AYDIN: Mehmet Tokyay, Mehmet Ali Özdin, Mehmet Büker.

ADIYAMAN: Mahmut Tanrıverdi, Emin Akbaş, Dursun Kutlu, H. Hüseyin, Pektaş.

AĞRI: İhsan Taner, Celal Başer, Nadir Süphandağı, M. Molla Vedi.

BURDUR: İsmail Erden, Süleyman Semiz, Ahmet Yücel.

BİTLİS: Fettah Doğru, Kadri Doğru.

BURSA: Ali Çakmak.

DENİZLİ: Tevk Canbay, Şekip Ruscuklu, Yusuf Çakır, Ahmet Hamamcı.

DİYARBAKIR: Mehmet Kayalar, Habib Işık, Muzaffer Aksu, Hane Erdil.

ESKİŞEHİR: Şükrü Yürüten, Yaşar Zeydan.

ERZURUM: Mehmet Kırkıncı, Mehmet Serçilpolat, Sırrı Öztek.

GÜMÜŞHANE: Milletvekili Ekrem Koçak

İÇEL: Ali Kaynak

İZMİR: Seyid Salih Özcan, Muzaffer Arslan, Mustafa Birlik.

ISPARTA: Mustafa Sungur, Kadir Çalışkan, Ziver Gündüzalp, Bayram Yüksel.

KONYA: Mehmet Parlayan, Rıfat Filizer, Sabri Halıcı.

KASTAMONU: Nazif Çelebi, Tahsin Başak, Hasan Tiftikçi.

MANİSA: Hakkı Uzel, Mustafa Doğulu, Ahmet Nuri Binicioğlu.

MUŞ: Sabık milletvekili Gıyasettin Emre, Eyup Semen.

NİĞDE: Ahmet Bozdoğan, Hüseyin Özen, Mehmet Cihan, Mehmet Şen.

İSTANBUL: Ahmet Aytimur, C Rifat Atılman, Necip Fazıl, Cahit Türkmenoğlu.

RİZE: Yusuf Okumuş, Hasan Tantepe

SAMSUN: Muhittin Gür, Hürrem Tüysüz, Osman Tüfekçi, Rıfat Şener, N. Güler.

SAKARYA: Murat Özden, Emin Yavuz, Şevki Özkan.

URFA: Abdullah Yeğen, Abdulkadir Badıllı, Mahmut Asırcı.

VAN: Hamit Ekinci, Muhittin Toprak, Ziya Mescitoğlu, Nihat Duman.

UŞAK: Ali Şeker.

NURCULUĞUN YAYGIN BULUNDUĞU BÖLGE VE VİLAYETLER

“Nurcu lider Said Nursi’nin hemen her vilayette bir temsilcisi bulunup, bunlar sistemli olarak çalışmakta ve merkezden aldıkları direktiflere göre hareket etmektedirler. Müritleri bu temsilcilere bütün mevcudiyetleri ile bağlıdırlar.

“Nurcular faaliyetlerini daha ziyade işçi, cahil ve mutaassıp halkın bulunduğu mıntıkalarda inhisar ettirmişlerdir.

“Şimdiye kadar vekaletimize intikal eden malumata göre: Isparta, Afyon, Eskişehir, Aydın, Denizli, İzmir İstanbul, Ankara, Samsun, Urfa, Diyarbakır, Erzurum ve Ağrı vilayetlerini içine alan Orta Batı ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Nurcuların daha kesif durumda bulundukları tahmin olunmaktadır.”

*

Devletin gizli belgeleri, İktidarlar değişse de değişmeyen politikaları açığa çıkarıyor. Tek parti ve onu izleyen DP iktidarı dönemlerindeki fişlemeler güncelleniyor. Hukuk askıda. Bir inanç grubunu yok etme çabası bütün hızıyla sürüyor.