YUSUF DERELİ | HABER İNCELEME
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı ‘İlk Evim İlk İş Yerim’ sosyal konut projesine başvuru sayısı dün itibariyle 2 milyonu aştı. TOKİ’nin kasasına iki günde 1 milyar TL’nin üzerinde para girdi. Ancak proje tartışmaları da beraberinde getirdi. İktidar yandaşlarına göre söz konusu proje ev sahibi olmayan dar gelirliler için büyük bir fırsat. Muhalefete göre ise iktidar seçim yatırımı yapıyor ve projede çok ciddi tuzaklar var.
TOKİ’nin ‘başvuru formunda’ yer alan bazı ifadeler de ‘muğlak’ ve sorunlu. TOKİ’nin konuyla ilgili açıklamasına göre memur maaş zammı oranına göre sadece taksitler değil, ‘kalan borç bakiyesi’ de artırılıyor. Bu durumda taksit ödedikçe borcunuz artacak demektir!
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nca (TOKİ) inşa edilecek Sosyal Konut Projesine başvurular 14 Eylül’de gece saatlerinde e-Devlet üzerinden başladı. TOKİ’nin açıklamasına göre, ‘İlk Evim İlk İş Yerim’ projesine başvuru sayısı dün itibariyle 2 milyon 4 bin 435 oldu. Önümüzdeki hafta bu rakamın 4 milyonu aşması bekleniyor. Başvurular 31 Ekim’e kadar sürecek.
Sosyal konut projesine katılan herkesten 500 TL başvuru ücreti alınıyor. Dolayısıyla dün itibariyle TOKİ’nin kasasına giren para 1 milyar TL’yi aştı.
FİYATLAR BİR GECEDE ARTTI!
İlk etapta 250 bin konut olarak planlanan projede yüzde 40 indirimli satışa sunulacak evlerin fiyatları metrekareye ve bulunduğu ile göre değişecek. 50 bin konutla İstanbul en fazla konutun yapılacağı il olurken, onu 18 bin konut ile Ankara, 12 bin 400 konut ile İzmir takip ediyor.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, proje kapsamında yapılacak konutların fiyatlarının 2+1’de 608 bin, 3+1’deyse 850 bin lira olacağını söylemişti. Erdoğan’ın açıklamasına göre taksitler de sırasıyla 2 bin 280 lira ve 3 bin 187 liradan başlayacaktı. Ancak bunun doğru olmadığı bir gün sonra ortaya çıktı.
TOKİ Başkanı Ömer Bulut, “İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde 2+1’in en küçük olanının fiyatı 780 bin lira olacak. Bunların dışındaki büyükşehirlerde de 608 bin lira ile 780 bin lira arasında olacak.” dedi. Büyükşehirlerde 3+1’ler ise 950 bin lira olacak.
MEMUR MAAŞ ZAMMINA GÖRE TAKSİTLER ARTACAK
İktidar temsilcilerine göre söz konusu proje ev sahibi olamayan dar gelirli vatandaşlar için büyük bir fırsat. Ancak muhalefet tam tersini söylüyor. TOKİ’nin başvuru formundaki bazı ifadeler ve geçmişte yaşanan sıkıntılar da muhalefeti doğrular nitelikte.
TOKİ Başkanı Ömer Bulut, Erdoğan’ın 2 bin 280 bin liradan başlayacağını söylediği taksit fiyatlarının memur maaş zamlarına göre artacağı kaydetti.
İşte bu noktada işler biraz karışıyor…
TOKİ’nin sitesinde yer alan ‘Başvuru Bilgilendirme Formu’nda şöyle deniliyor;
- “Hak sahiplerine konutlar; %10 peşinat ve 240 ay vade ile satılacaktır. Hak sahiplerinin konutlarına ait kalan borç bakiyesi ve aylık taksitler her yılın Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki kez, bir önceki 6 aylık dönemdeki Memur Maaş Artış Oranı dikkate alınarak idarece tespit edilen oranda artırılacaktır. İlk dönemsel artış sözleşme tarihine göre İdarece belirlenecektir. Taksit ödemeleri, sözleşme tarihini takip eden ay itibariyle başlatılacaktır.”
DAR GELİRLİ AİLELER HEM KİRA HEM TAKSİT ÖDEYECEK!
Kur’aya girdiniz ve 2+1 evi almaya hak kazandınız. 78 bin TL ödemek yapmak zorundasınız. Yetmiyor; sözleşme imzaladıktan hemen sonra 2 bin 925 TL’den (702.000/240 ay) taksitleri ödemeye başlamanız gerekiyor. Zaten kirada oturan dar gelirli vatandaşlar hem ev kirası ödeyip, hem evini geçindirecek ve üzerine bir de iki yıl boyunca ev taksitlerini aksatmayacak!
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, bu sorunun ‘eşten dosttan borç alınarak’ çözülebileceğini düşünüyor. Muhalefet ise taksit ödemelerinin evlerin tesliminden sonra başlaması gerektiğini söylüyor ki bu seçenek Murat Kurum’un açıkladığından daha makul ve mantıklı görünüyor…
İkinci sorun ise borç bakiyesi ve taksitlere gelecek olan zammın oranı. Taksitler memur maaş zamlarına göre ve yılda iki kez artacak. Enflasyonla birlikte memur maaşlarında da toplu sözleşme zammının üzerinde artış yapılıyor. Zam, enflasyon farkıyla birlikte hesaplanıyor.
TAKSİTLER İKİ YILDA YÜZDE 100’ÜN ÜZERİNDE ARTABİLİR
2022 yıl başında memur maaşlarında enflasyon farkıyla birlikte yüzde 30.5, temmuzda ise yüzde 41,6 oranında artışlar yapıldı. Orta Vadeli Planda bu yılın sonunda beklenen enflasyon oranı yüzde 65. Dolayısıyla bugün 2 bin 925 TL olan taksit tutarının; 6 ay sonra 3 bin 900 TL, 13. taksit ödemesinde ise 5 bin TL’yi aşması muhtemel. İki yılın sonunda, 25. taksitte ise rakam 7 bin TL’nin üzerine ulaşabilir…
KALAN BORÇ NASIL GÜNCELLENECEK?
Sözleşmedeki bir diğer ayrıntı da ‘kalan borç miktarının’ da aynı oranda artırılacağı ifadesi. Somut örnek üzerinden anlatalım; İstanbul’da 780 bin TL’ye bir ev aldınız. 78 bin TL’sini peşin ödediniz. Geriye 702 bin TL borcunuz kaldı. 6 ay boyunca 2 bin 925 TL ödeme yaptınız. Toplam yaptığınız ödeme 17 bin 750. Kalan borcunuz 684 bin 450 olmalı.
Ancak şartnameye göre öyle olmuyor!
TAKSİT ÖDEDİKÇE BORCUNUZ ARTACAK!
6 ayın sonunda memur maaş zammı yüzde 35 olarak açıklandı diyelim. Taksit miktarınız 3 bin 948 liraya, kalan borç bakiyeniz ise yüzde 35 artırılırsa 924 bin liraya çıkıyor! Sonraki 6 ay aylık 3 bin 948 TL ödediniz, borcunuz 900 bin liraya düştü. Ancak yeni bir zamla (mesela yüzde 30) birlikte taksit miktarınız 5 bin 132 liraya çıkarken; borç miktarınız 1 milyon 170 bin lirayı aşıyor!
Evi aldığınızda toplam borcunuz 702 bin liraydı. 12 ay toplamda 41 bin lira civarında taksit ödediniz ve borcunuz 1 milyon 170 bin liraya düştü!
- TOKİ kalan borcu da bu şekilde mi hesaplayacak?
- Değilse ‘kalan borç’ nasıl ve hangi oranda artırılacak ya da artıracak mı?
- ‘İdarece tespit edilen oranda’ ifadesinden ne anlamalıyız?
- Yarın idare, ‘inşaat girdi maliyetleri beklenenin çok üzerinde arttı. Bu nedenle zam oranını yüzde 30 değil, yüzde 45 yapıyorum’ derse; ne olacak?
- Madem TOKİ’nin para sorunu yok (rejim temsilcileri öyle diyor); o halde taksit ödemeleri neden evlerin tesliminden sonra başlamıyor?
Rakam uçuk gelebilir; ancak sosyal medyada daha önce TOKİ’den ev alma hakkı kazanıp, yıllarca ödeme yapmasına rağmen borcunu azaltamadığını söyleyen yüzlerce mağdur var. Aynı sorunu yaşayan bizzat tanıdığım insanlar vardı. Nihayetinde evini satmak zorunda kalmıştı.
Dolayısıyla bu konunun da açıklığa kavuşturulması gerekiyor. Kalan borç da memur maaş zammı oranında artırılacak mı, artırılmayacak mı konusu sıkıntılı. Eğer başvuru formundaki ifade doğruysa, dar gelirli ailelerin bu borcu bitirebilme imkan ve ihtimali yok!