ZAFER ÖZSOY | HABER İNCELEME
Belçika 11 milyonluk nüfusuyla ve Konya kadar yüzölçümü ile Avrupa’nın en küçük ülkelerinden biri olmasına rağmen yaşlı kıtanın en itibarlı üniversitelerine sahip. 2025 yılında 600. yaş gününü kutlayacak olan KU Leuven üniversitesi, Avrupa’da 7. Dünya genelinde 58. Sırada yer alırken Benelüks (belçika-hollanda-lüksemburg) ülkelerinin arasında ise birinci sırada bulunuyor.
Fransızca, İngilizce ve Hollandaca dillerinde eğitim veren Belçika üniversitelerinde 300’den fazla lisans programı bulunuyor. Kızı bu sene üniversiteye başlayacak biri olarak son bir yılımız üniversite ve lisans programları arasında araştırmakla geçti. Dürüst olmak gerekirse Türkiye’de kendim üniversite sınavına hazırlanırken bu kadar stres yaşamış mıydım hatırlamıyorum.
ÜNİVERSİTE VE YÜKSEKOKUL
Belçika’nın her şehrinde bir veya birkaç üniversite veya yüksekokul bulunuyor. Başkent Brüksel’de Hem Fransızca hem de İngilizce-Felemenkçe eğitim veren 4 üniversite var. Ülkenin kuzeyindeki Vlanderen’deki üniversiteler hem ingilizce hem Flemenkçe eğitim verirken, ülkenin güneyindeki Waloni’deki üniveriteler daha çok Fransızca eğitim veriyorlar. Belçika’daki hem üniversiteler hem de yüksekokullarda eğitim süresi 3 yıl. Sonrasında “Bacheler” diploması alıyorsunuz. Devamında 2 yıl master yaparak lisans diploması alabilirsiniz. Üniversite ile yüksekokul arasındaki tek fark üniversiteler, daha fazla geleneksel akademik yaklaşım ile teorik bir eğitim verirken, yüksekokullar ise pratiğe yönelik bir eğitim imkanı sunuyor.
TIP-DİŞÇİLİK HARİÇ SINAV YOK
Türkiye ve Avrupa’nın diğer ülkelerinin aksine Belçika üniversitelerinde sınav yok. İstediğiniz üniversiteye kaydınızı yaptırıyorsunuz. “Ne güzel!” dediğinizi duyar gibiyim. Üniversiteye kayıt yaptırmak kolay ama bitirmek çok ama çok zor. Arkadaşımın kızı hukuk okuyor. Başladıkları sene sınıfta 800 öğrenci varken son sene bu sayı 120’lere kadar düştü. Senede 70-80 kişi mezun oluyormuş. 300 kişi başlayan bir müdendislik fakültesi 40-50 öğrenci mezun ediyor yılda.
Belçika üniversitelerini Avrupa’nın en iyi üniversiteleri arasına işte bu akademiz zorluk getiriyor. Gerçekten bir akademik kabiliyetiniz, çalışma disiplininiz yoksa ünivesiteye kayıt olsanız da mezun olamıyorsunuz. Kendi mezun olduğum 85 milyonluk Türkiye’nin en eski üniversitesi İstanbul Üniversitesi Avrupa’da ilk 500’e giremezken Belçika’nın 7 üniversitesi Avrupa’da ilk 50’de kendine yer buluyor.
ELENEN ÖĞRENCİLER NE OLUYOR?
Peki hukuk ya da mühendislik ya da başka bir branşa başlayan ancak devam edemeyen, elenen öğrenciler ne yapıyorlar? Genelde daha kolay olan ve pratik eğitim veren yüksek okullara geçiş yapıyorlar. Mühendisliğe başladınız ama zorlanıyorsunuz yüksekokula geçerek hem işin pratiğini öğreniyorsunuz hem de size farklı alanların kapılarını açacak bir diploma sahibi oluyorsunuz.
TIP VE DİŞÇİLİK SINAVLA
Bütün bölümlerde sınav yokken neden tıp ve dişçilikte sınav var. Sebebi çok basit; planlama. Her sene Belçika Sağlık Bakanlığı 6 yıl sonrası için ne kadar doktor-diş hekimi ihtiyacı olduğunu belirterek üniversitelere ona göre kontenjan veriyor. Bu kontenjanın yüzde 20’si de yabancı öğrencilere ayrılıyor. Mesela bu sene Frankofon Üniversiteler bin 546 öğrenci alırken, Flemenkçe eğitim veren üniversitelere verilen kontenjan sayısı bin 767 idi.
Açıkçası Türkiye, her yere üniversite açmak yerine neden böyle bir planlamaya gitmiyor bilmiyorum.
BELÇİKA ÜNİVERSİTE FİYATLARI NE KADAR
Belçika’da oturumu olanlar ve AB vatandaşları için Belçika üniversiteleri ücretsiz. Sadece yıllık 900 € civarında bir katkı payı ödüyorsunuz. Türkiye gibi AB üyesi olmayan bir ülkeden geliyorsanız, üniversitedeki programa bağlı olarak yıllık 4.000 ile 9.000 Euro arasında bir bedel ödüyorsunuz. Türkiye’de yıllık 400-500 bin TL bedelli üniversiteleri görünce Belçika’nın hem Eğitim kalitesi hem de fiyat olarak mukayese kabul etmeyeceğini söyleyebilirim. Tıp, Diş hekimliği ve MBA gibi alanlarda bu rakam 15.000 Euro’ya kadar çıkabiliyor.
KAYITLAR
AB vatandaşı olmayan, (AB’de oturumu olmayan) öğrenciler için başvuru süreci, Aralık ayında başlıyor ve Nisan ayında sona eriyor. AB vatandaşları öğrenciler (AB’de oturumu olan) öğrenciler ise okulların kontenjanı ölçüsünde eylül ayının ortalarına kadar başvurabiliyorlar. AB vatandaşı olmayan veya AB’de oturumu olmayan öğrencilerden başvuru için, özgeçiş (CV), niyet mektubu, dil yeterlilik belgesi (Fransızca için DELF/DALF, İngilizce için TOEFL), lise diploması ve notların transkripti gibi belgeler isteniyor.
ÖĞRENCİLER ÇALIŞABİLİR Mİ?
Belçika’da student-job olayı çok yaygın. Bu konuda devletin de bir teşviki var ve öğrenci gelirleri aylık 800 Euro’ya kadar vergiden muaf. Bu yüzden özellikle satış ve gıda sektöründe hizmet veren firmalar part-time öğrenci çalıştırmayı seviyor. Saat ücreti 10-13 avro arasında değişiyor. AB ülkesi vatandaşları için süre sınırlaması yokken, Türkiye gibi AB üyesi olmayan ülkelerden gelen öğrenciler için bu süre haftada 20 saati geçemiyor.
