ZAFER ÖZSOY | HABER İNCELEME
Belçika’ya yeni geldiniz ya da yerleşmeyi düşünüyorsunuz. Çocuğunuzu okula kaydettireceksiniz veya yurtdışında eğitim almasını istiyorsunuz fakat nereden başlayacağınızı bilmiyorsunuz. Gelin Belçika’da eğitim sistemine biraz daha yakından bakalım…
Çocuğunuzu Belçika’da bir okula göndermek yeni bir dil öğrenme, kaliteli ve ucuz bir eğitime ulaşmanıza olanak sağlar. Ancak Belçika’nın merkezi olmayan eğitim sistemi, ülke dışından gelenler için biraz zorlayıcı olabiliyor.
12 YILLIK ÜCRETSİZ ZORUNLU EĞİTİM
Belçika’da 12 yıllık ilk ve ortaöğretim (uluslararası ve Avrupa okulları hariç) mecburi ve ücretsizdir, hükümet tarafından finanse edilir. 6+6 denen bir sistem uygulanır çocuklar 5 ya da 6 yaşında ilkokula başlarlar. Belçika’nın eğitim sistemi genellikle Avrupa’daki en iyi derecelendirilen eğitim sistemleri arasındadır. OECD’nin Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) sıralamalarında birçok alanda iyi performans gösterir.
ÇOK DİLLİ EĞİTİM – DİL AYRIMI
Belçika’nın çok dilli bir eğitim sistemi var. Ülkenin 3 resmi dili olduğu için okulların eğitim sistemi de bu dillere göre ayrılmıştır. Fransız topluluğu; Valoni ve Brüksel’deki Fransızca konuşan okulları denetler. Flaman topluluğu; Vlanderen ve Brüksel’deki Felemenkçe (Hollandaca) konuşulan okulları denetler. Alman Topluluğu; Almanca konuşulan okulları düzenler.
HANGİ DİL – OKUL NASIL SEÇİLİR
Eğitim dili Belçika’ya gelen ebeveynlerin seçiminde en büyük rolü oynar. Oturduğunuz bölge, çocuğunuz veya kendiniz için kariyer planlarınız bu dil seçiminde sizin kararlarınıza etki edecektir. Flanders’te yaşayan insanlar çocuklarını Felemenkçe konuşulan bir okula gönderirken, Valonya’da yaşayanlar Fransızca konuşulan okula gönderirler. Brüksel çift dilli bir bölge olduğu için burada yaşayan ebeveynler Fransızca ve Felemenkçe okullar arasında seçim yapabilirler, ancak Brüksel’de Frankofon okulların sayısı daha fazladır.
Belçika’da yaşıyorsanız eğitim dili seçiminin tek bir cevabı yok maalesef. Çocuğun dil becerileri, üniversitelerde eğitim görme, Belçika’da ya da başka bir ülkedeki kariyer fırsatları gibi gelecek beklentileri bu dil seçiminizde etki edecek faktörlerden bazıları. Ayrıca okula yakınlık, okulun eğitim kalitesi, çocuğun veya ailenin özel ihtiyaçları bu kararınızı etkileyecektir.
Hangi dile seçerseniz seçin, Belçika’da yaşayacaksanız çocuklarınız 3 dil öğrenerek büyüyecekler. Benim çocuklarım 5’er saat Fransızca, Felemenkçe ve İngilizce olmak üzere haftada 15 saat dil dersi alıyorlar. Kızım bazen şaka yollu, “Baba başka ülke bulamadın daha çok dil konuşulan!” diye isyan etmiyor değil!
EĞİTİM BİÇİMLERİ
İLK ÖĞRETİM
İlkokula çocuklar 5 ya da 6 yaşında başlar ve 12 yaşında mezun olurlar. Belçika’da eğitim ücretsiz olmasına rağmen seçtiniz okul yasal olarak katkı payı alabilir. Okullar müfredata dahil olarak kendi kitaplarını seçtikleri için kitap ve kırtasiye masraflarınız olacaktır. Oğlumun okulu (spor okulu) yıllık 198 Euro katkı payı alırken; kızımın okulu (general-genel orta öğretim) 72 Euro katılım ücreti alıyor. Kızımın okulunda ders notları fotokopi olarak verilirken oğlumun okulunun vermiş olduğu kitapların alım maliyeti 250 Euro’yu buluyor.
ORTA EĞİTİM
Orta eğitim, Fransızca konuşulan okullar, General (genel orta öğretim Fen Bilimleri-Ekonomi-Latince ) Teknik okullar (somut teknik dersler ve teorik eğtim) Sanat-Spor okulları ve Profesyonel okullar (mezun olduklarında direkt bir meslek edinmiş olarak okuldan ayrılırlar) olmaz üzere 4’e ayrılır. 6. ve 8. sınıflarda öğrenciler sınava girerler ve başarı oranlarına göre bu okullara yerleştirirler.
Flaman Topluluğunun ortaöğretim sistemi de Frankofon okullar gibi dört eğitim biçimine ayrılmıştır. Genel ortaöğretim, teknik okullar, mesleki eğitim okulları ve sanat-spor okulları.
Belçika genelinde genel ortaöğretime gitme oranı yüzde 38 civarındadır ve her geçen yıl bu sayı biraz daha azalmaktadır. İkinci sırayı Teknik okullar alırken 3. sırayı Profesyonel okullar alıyor.
Bu noktada kısa bir açıklama yapalım; Belçika’da genel orta öğretim’e gitme oranı yüzde 38 iken meslek edinmeleri kolaylaştıran Teknik ve Profesyonel okullara giden öğrenci oranı yüzde 58 civarındadır. Sanat ve Spor okullarına giden öğrencilerin oranı ise yüzde 4’lerde. Aileler ve öğrenciler daha çabuk hayata atılabilmek için daha çok teknik ve profesyonel okulları tercih etmektedirler bu yüzden her sene genel ortaöğretime gitme oranı düşmektedir.
SONRADAN GELEN ÖĞRENCİLER İÇİN DASPA VE OKAN SINIFLARI
Hem Fransızca hem de Felemenkçe eğitim veren okullarda, ana dili başka olan öğrenciler için bir dil hedefi belirler. Eğer Belçika’ya sonradan geldiyseniz ve çocuğunuz 5-11 yaş grubunun içerisinde ise direkt sınıfa alırlar. Çocuğunuz bu sınıfın içinde dile maruz kalarak öğrenir. Beden, resim, müzik gibi derslerde dili yeni öğrenen çocuklar özel bir sınıfa alınarak ekstra dil dersi verilir. Biz Türkiye’den geldiğimizde benim oğlum 4. Sınıfa direkt kaydedildi. Ve ek derslerle kısa sürede sınıfına uyum sağladı.
Ancak, daha sonraki yaşlarda okul sistemine giren çocuklar için bu geçişi daha sorunsuz hale getirmek için özel sınıflar var. Belçika’nın ulusal dillerine henüz hakim olmayan yeni gelenlere odaklanan, Hollandaca konuşulan eğitimde OKAN ve Fransız Topluluğunda DASPA olmak üzere kabul sınıflar. Kızım Belçika’ya taşındığımızda 13 yaşında ve Türkiye’de 7. Sınıf öğrencisi idi. 1 sene DASPA sınıfında eğitim gördü. Sonrasında çocuğunuzun dil becerisine ve uyumuna göre öğretmenler kurulu kararı ve sizinle yapılan görüşmeler sonucunda ya sınıfı tekrar ediyor ya da bir üst sınıfa alınabiliyor.
SINAV SİSTEMİ
Öğrenciler, her iki eğitim sisteminde de hem ilkokul hem de ortaokulda sınavlara giriyorlar. İlkokuldaki final sınavlarının sonuçları, ortaöğretime geçiş için önemli. Eğer çocuğunuz bu sınavda başarısız olursa general yani genel orta öğretime devam edemez. Teknik veya profesyonel okullara devam eder.
Ortaokulda, sonuçlar özellikle son sınıfta (6.sınıf) önemlidir, çünkü Yüksek öğrenime yani üniversiteye kabulü belirler.
General (genel orta öğretim) okullarında, her yılın sonunda alınan sonuçlar bir öğrencinin hangi dersleri okuyabileceğini, sınıf tekrarı yapıp yapmayacağını veya hatta okul değiştirip değiştirmemesi gerektiğini belirler. Yani General’de okuyan bir öğrenci derslerin durumu kötü ise başarı ortalamasına göre ya sınıf tekrarı yapar ya da Teknik veya profesyonel okula yönlendirilir.
Belçika eğitim sisteminde Türkiye’deki gibi bir test sistemi yok. Öğrenciler açık uçlu sorulara muhatap olurlar. Öğrencinin yolu doğru ancak sonucu yanlış olsa bile puan alır.
