YUSUF DERELİ | HABER YORUM
Saray rejiminin ‘enflasyonla mücadele’ gibi bir gündemi yok; zaten hiç olmadı. Bunu bizzat AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati açıkladı. “Bizim için önemli olan büyüme.” dediler; ‘büyüyelim de nasıl olursa olsun!
Türkiye 1 yıldır sözde ‘büyürken’ fakirleşiyor. Rakamlarla sabit; yoksullaştıran bir büyüme var. Önceki gün TÜİK, enflasyon verilerini açıkladı. TÜİK’e göre bile enflasyon yıllık yüzde 85,51 oldu. Yılbaşından bu yana yaşanan enflasyonu ise yüzde 57,80 olarak açıkladı TÜİK.
Akademisyenlerden oluşan ENAG’a göre ise yıllık enflasyon yüzde 185,34! Bu oranan yüzde 200 olması hiperenflasyon anlamına geliyor! ENAG, 10 aylık enflasyonu ise yüzde 115,82 olarak ölçtü. İTO’ya göre ise İstanbul’da yıllık enflasyon yüzde 108’in üzerinde.
ENFLASYON EN ÇOK DAR GELİRLİLERİ VURUYOR
Bu arada TÜİK’in verilerinde gıda enflasyonu yıllık yüzde 99,05. Bu oran esasında ‘dar gelirliler’ için yıllık enflasyonun TÜİK’e göre bile yüzde 100 olduğunu gösteriyor. Zira yapılan araştırmalara göre yoksullar/asgari ücretle geçimini sağlayanlar, gelirlerinin yüzde 70’ini gıda, ulaştırma ve konuta harcıyor.
NE DEMİŞTİ, NE OLDU?
Ne demişti Erdoğan; “Politika faizleri inince enflasyon da düşecek. Çünkü enflasyonun sebebi faizlerin yüksek olmasıdır.”
Geçtiğimiz yıl eylül ayında yüzde 19,25 olan enflasyon, Erdoğan’ın talimatıyla politika faizinin indirilmeye başlanmasıyla TÜİK’in tartışmalı verilerine göre ile 1 yılda yüzde 85’in üzerine çıktı. Geçtiğimiz yıl eylülde 8,50 civarında olan dolar bugün 18,60 seviyelerinde. TL’nin 13 aylık değer kaybı yüzde 54! Alım gücü eridi.
Ekimde yıllık açık 40.9 milyar dolara ulaşarak, 4 yılın zirvesine çıktı. Dış ticaret açığı, ekimde yüzde 430 artışla 8 milyar dolara yükseldi. 10 aylık açık 90 milyar doları aştı. 12 aylık açık ise 104 milyar dolara çıktı. Son 10 yılın rekoru…
Halbu ki Erdoğan’ın tezine göre ‘politika faizi’ indirilince cari açık ve dış ticaret açığı da kapanacaktı! O da olmadı…
Önümüzdeki altı ay enflasyonu düşürücü yönde "baz" etkileri devreye girecek. Yeni bir kur şoku olmazsa Mayıs'a kadar resmî TÜİK enflasyonu kabaca böyle bir seyir izleyecek.👇 pic.twitter.com/GTm0Tp625p
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) November 3, 2022
ENFLASYON BAZ ETKİSİYLE DÜŞECEK
İktidar temsilcileri son dönemde enflasyonla mücadele gündeme geldiğinde sürekli baz etkisine atıf yapıyor. En son Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Kastamonu’da benzer ifadeler kullandı. KKM ile döviz kurundaki oynaklığın minimum seviyeye indirildiğini söyledi. “Enflasyon, aralık ayından itibaren baz etkisiyle de olsa hızlı bir şekilde düşmeye başlayacak ve hedefimiz olan tek rakamlı enflasyonu yakalayacağız.” dedi.
Enflasyon yıl başından sonra ‘baz etkisiyle’ düşecek mi, evet düşecek. Zira TÜFE geçen yıl aralıkta yüzde 13,58 olarak açıklanmıştı. Ocak ayında ise yüzde 11.10 oldu. İki ayda toplam artış 26,19 olarak kayda geçti. Önümüzdeki aralık ve ocak aylarında bu oranda bir artış olmayacağı için enflasyonun ‘rakamsal’ olarak düşecek.
- Peki fiyatlar düşecek mi?
Diyelim ki enflasyon ocak ayında baz etkisiyle yüzde 65-70’lere düşmüş olsun; bugün marketlerde 17-18 lira civarında olan 1 litre sütün fiyatı 10 liraya inecek mi? 3 kiloluk yoğurt 45 liradan, 30 liraya mı düşecek? 1 kg tereyağının kilosu 180 liradan 120 liraya inecek mi? Bir koli yumurtanın fiyatı 75 TL’den değil de 50 liradan mı satılacak? 5 litrelik ayçiçek yağı 150-200 liradan değil de 100 liradan mı fiyatlanacak? Unun kilosu 6-7 lira olacak mı?
Bunların hiç birisi olmayacak; aksine bugün 150 lira olan ayçiçek yağı gelecek yıl sonunda kuvvetle muhtemel 220 liranın bile üzerinde satılacak. Enflasyonun düşmesi fiyatların düşmesi anlamına gelmiyor. Sadece fiyatların artış oranı yavaşlayacak.
Bir örnekle anlatalım; 2022 yılının başında yumurtanın kolisi 30-35 lira civarındaydı. Bugün 70-75 lira seviyelerinde. Yıl sonuna kadar hiç zam olmadığını varsayalım; yumurtanın fiyatının 2022 yılında yüzde 115 civarında arttığını görüyoruz. Diyelim ki enflasyon 2023 yılında yüzde 50’ye düşmüş olsun; bu durumda ocak ayında 70-75 TL olan yumurtanın kolisi, yıl sonunda 110 liranın üzerine çıkacak demektir.
Enflasyon oranı düştü mü; düştü… Ancak fiyat düşmedi; arttı… Düşen sadece fiyatların artış hızı oldu.
