HABER ANALİZ | YUSUF DERELİ
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi’nin milletvekilliği düşürülen Enis Berberoğlu hakkında verdiği ‘yeniden yargılama’ kararını tanımadı. AYM’nin, Berberoğlu hakkında verdiği kararının ‘yerindelik denetimi kapsamında kaldığı’nı öne süren mahkeme, Berberoğlu’na verilen 5 yıl 10 aylık hapis cezasında direndi. Yerel mahkemenin, AYM’nin kararını tanımadığını açıklaması kamuoyunda büyük yankı buldu.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, “Üst mahkemenin verdiği karara alt mahkeme uymayacağım diyorsa orada bir sorun var. Orada bir çürüme var. O zaman AYM’yi kapatalım!” dedi. CHP Sözcüsü Faik Öztrak ise yerel mahkemenin Anayasa’yı çiğnediğini savundu.
BU KARAR, HUKUK SİSTEMİNİN ÇÖKTÜĞÜNÜN İLANI
KHK’lı eski Cumhuriyet Savcısı Hasan Dursun, “Yerel mahkeme, AYM’nin ihlal kararı doğrultusunda yeniden yargılama yapmak ve AYM’nin gerekçeleri doğrultusunda yeniden karar vermek zorundaydı. Ancak bunu yapmadı. Gerekçesiz olarak AYM kararına uyulmaması demek, oluşturulan bir hiyerarşinin yok olması, yani devletin hukuk sisteminin çökmesi demektir.” ifadelerini kullandı. Milletvekilliği düşürülen Berberoğlu, MİT TIR’larının durdurulması hakkındaki dava kararını Anayasa Mahkemesi’ne taşımıştı.
Özellikle son dönemde iktidar temsilcileri ve küçük ortağı MHP’nin hedefinde olan Anayasa Mahkemesi, yerel mahkeme eliyle fiilen ‘bypass’ edildi. Akın Gürlek’in başkanı olduğu İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi’nin milletvekilliği düşürülen Enis Berberoğlu ile ilgili verdiği ‘yeniden yargılama’ kararını tanımadığını açıkladı. Mahkeme kararında, AYM’nin Berberoğlu ile ilgili kararının ‘yerindelik denetimi’ kapsamında olduğu değerlendirmesi yaptı. AYM’nin böyle bir yetkisi olmadığı görüşüyle, yeniden yargılama ve durma kararı verilmesine yer olmadığına, hükmün aynen ifasına oy birliğiyle karar verildi.
Kararda, “Anaysa Mahkemesi esas inceleme sonunda başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi halinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir. Ancak yerindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez.” denildi.
KEMAL KILIÇDAROĞLU: ORTADA BİR ÇÜRÜMÜŞLÜK VAR
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, karara sert tepki gösterdi. Meclis Genel Kurulu’nda konuşan Kılıçdaroğlu, “Anayasa’da diyor ki: AYM kararları Resmi Gazete’de hemen yayınlanır. Yasama yürütme ve yargı organlarını bağlar. Şimdi AYM’nin aldığı bir karara yasama uyuyor ama bir alt yargı organı diyor ki ‘AYM kararlarına uymayacağım.’ Bir üst mahkemenin verdiği kararı alt mahkeme uymayacağım diyorsa orada bir çürüme var. Tuz kokar arkadaşlar. Bir kaosa zemin hazırlanır. Biz adaleti ayaklar altına alan bir karar olduğunda sessiz mi kalacağız? Bir hakim çıkacak ben senin kararına uymayacağım diyecek. O zaman AYM’yi kapatalım, yargıyı da kapatalım,” ifadelerini kullandı.
AYM, MAHKEME ELİYLE BYPASS EDİLDİ
KHK’lı Cumhuriyet Savcısı Hasan Dursun, yerel mahkemenin kararının Türkiye’de ‘hukukun çöktüğünü’ göstermesi açısından önemli olduğunu söylüyor. TR724’e konuşan Dursun, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluş Kanunu’nun 50/2.maddesini hatırlatıyor: “Madde gayet açık. Yerel mahkeme AYM’nin ihlal kararı doğrultusunda yeniden yargılama yapmak ve AYM’nin gerekçeleri doğrultusunda kararını yeniden vermek zorunda. Bir mahkemenin AYM’nin kararını kabul etmemesi için çok somut gerekçelere sahip olması lazım. Bu gerekçelerini kararında işlemesi ve AYM’nin kararına neden uymadığını ortaya koyması gerekir. Olayımızda 14. ACM’nin kararının tamamen gerekçesiz ve soyut olduğu aşikar. Konu aslında hukuk devletinin ilkesel anlamda yaşadığı bir kriz. Anayasa Mahkemesi’nin kendisinin Anayasa’ya uymadığı bir ortamda, 14. ACM’nin bir yasa maddesine uymamış olmasını tartışmak abes alında. Gerekçesiz olarak AYM kararına uyulmaması demek, oluşturulan bir hiyerarşinin yok olması, yani devletin hukuk sisteminin çökmesi demektir.”
NE OLMUŞTU?
Enis Berberoğlu, durdurulan MİT tırları görüntülerini Cumhuriyet gazetesine verdiği iddiasıyla yargılandığı davada, ‘siyasi ve askeri casusluk maksadıyla devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından gizli kalması gereken bilgilerini açıklamak’ suçundan 5 yıl 10 ay hapis cezası aldı. Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 20 Eylül 2018’de Berberoğlu’nun hapis cezasını onadı, milletvekilliği sona erinceye kadar cezasının infazının durdurulmasına ve salıverilmesine karar verdi. Yargıtay kararı üzerine tahliye edilen Enis Berberoğlu hakkındaki kesinleşmiş ceza, TBMM Genel Kurulu’nda 4 Haziran 2020’de okunmuş ve CHP’li Berberoğlu’nun milletvekilliği düşürülmüştü. Ertesi gün gözaltına alınan Berberoğlu, yeniden tutuklanarak cezaevine gönderilmiş, aynı gün koronavirüs tedbirleri kapsamında izinli olarak cezaevinden çıkarılmıştı. Bu gelişmeler ardından ise Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Berberoğlu’nun, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine oy birliğiyle hükmetmişti.