Avrupa Birliği üye devletlerin 27 Devlet ve Hükümet Başkanı, bugün Belçika’nın başkenti Brüksel’de savunma ve Ukrayna konulu özel bir toplantı için bir araya geliyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’yi de davet eden Avrupalıları meşgul edecek çok şey var. Bir yandan Eski Kıta’nın savunmasını sağlarken diğer yandan da Kiev’e Amerikan yardımının askıya alınmasına ortak bir yanıt bulmaları gerekecek.
Franceinfo’da yer alan habere göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın hamlelerinin ardından Avrupa ortak savunma ve Kiev’e yardım konularında çalışmak için bir araya geliyor. Henüz 27 AB üyesi arasında ortak bir zemin bulunamasa da Birliğin ağır topları durumun ciddiyetinin farkında.
Müstakbel Alman Şansölyesi Friedrich Merz Pazartesi günü yaptığı açıklamada Avrupa’nın “gece yarısına beş dakika kaldığını” söylerken, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise “Avrupa’nın açık ve yakın bir tehlikeyle karşı karşıya olduğu” uyarısında bulundu. Çarşamba günü yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında konuya değinen Emmanuel Macron, Avrupa’nın Rus tehdidi altında olduğunu söyledi.
Macron ayrıca, “Avrupa savunması bir gerçeklik haline geliyor” diyor. Ancak ileriye dönük yol konusunda herkes hemfikir değil. Görünürde bir barış anlaşması yokken, Avrupa birliklerinin Ukrayna’ya gönderilmesi gibi hassas bir konu resmi olarak gündemde değil.
Kiev’e yardımın arttırılması
ABD Başkanı Donald Trump’ın Pazartesi günü aldığı kararla ABD’nin Ukrayna’ya yaptığı yardımı askıya alması herkesin gündeminde. Cephe hattında hemen bir sonuç doğurmasa da, orta vadede Kiev için bir zorluk teşkil ediyor. Bazı Avrupalı liderler AB’yi Washington’dan görevi devralmaya çağırıyor. Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna Pazartesi günü yaptığı açıklamada Avrupa’nın “boşluğu doldurmak için Ukrayna’ya yardımını arttırması ve hızlandırması” gerektiğini söyledi.
Kiel Enstitüsü tarafından yapılan hesaplamalara göre Washington, 2022 ile 2024 sonu arasında Ukrayna’ya 114.2 milyar Avro mali, insani ve askeri yardımda bulundu. Bu rakam AB ve Avrupa ülkeleri için 132.3 milyar Avro’ya denk geliyor. Avrupa savunma uzmanı ve ABD merkezli bir düşünce kuruluşu olan German Marshall Fund’da araştırmacı olan Gesine Weber, “Mevcut araçlarımız ve harcama düzeylerimizle boşluğu doldurmak muhtemelen karmaşık olacaktır” dedi.
Dondurulmuş Rus varlıklarının kullanımı
Savaşın başlamasından bu yana AB tarafından dondurulan Rus varlıkları konusu 27 Üye Devlet arasında çözüm olarak görülüyor. Büyük kısmı Rus devletine ait olan yaklaşık 210 milyar Avro dondurulmuş durumda. Bunun yaklaşık yüzde 90’ı Belçika’daki Euroclear’ın dijital kasalarında bulunuyor. Şimdiye kadar AB tarafından Kiev’e yardım için sadece bu varlıklardan elde edilen faiz kullanıldı. Bu miktarın yılda 2.5 ila 3 milyar Avro arasında olduğu tahmin ediliyor.
Bazıları bu varlıkların Kiev’i silahlandırmak için kullanılmasını istiyor. Fransa şu anda bu fikre karşı çıkıyor. Ekonomi Bakanı Eric Lombard bunun “uluslararası anlaşmalara aykırı” olduğunu söyledi. Öte yandan Polonya, Baltık Devletleri ve Avrupa diplomasisinin başındaki isim Kaja Kallas bu fikre sıcak bakıyor.
Araştırmacı Gesine Weber “Yasal argümanın yanı sıra, bazı insanlar bu varlıkların Rusya ile müzakere durumunda bir pazarlık kozu olarak kullanılabileceğini düşünüyor. Ancak bu parayı kullandığımızda, artık elimizde para kalmaması riskiyle karşı karşıya kalırız,” diye vurguluyor.
Savunma bütçesindeki artış nasıl finanse edilecek?
Amerika’nın Avrupa’dan uzaklaşması karşısında AB devletleri savunma bütçelerini önemli ölçüde arttırma arzusunu paylaşıyor. Salı günü Almanya gibi bazı ülkeler harcamalarında önemli bir artış yapacaklarını açıkladılar. Emmanuel Macron da Çarşamba günü yaptığı konuşmada aynı şeyi söyledi. Ancak yatırım yapılması gereken miktarlar önemli ve koordineli bir çaba gerektiriyor.
Araştırma kuruluşlarına göre Avrupa’yı ABD olmadan savunmak yılda en az 250 milyar Avro ek yatırıma mal olacak. Çarşamba günü yaptığı konuşmada Emmanuel Macron, “Avrupa topraklarında en yenilikçi mühimmat, silah ve teçhizatlardan bazılarını satın almak ve üretmek” için “büyük bir ortak finansman” istediğini söyledi.
