Aşı krizi bitmiyor: Türkiye, Çin’e mahkum mu?

HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ 

Dünyada bir çok ülkede aşılama çalışmaları başladı. Tüm dünyada 50’den fazla ülkede yaklaşık 17 milyon doz aşı uygulandı. Pfizer/BioNTech, AstraZeneca, Sputnik V onay alınıp kullanılan aşılar. Çin’den henüz onaylanmamış aşıyı 70 dolara alan Türkiye ise faz 3 çalışmalarının sonuçlanmasını bekliyor. Bu arada Avrupa İlaç Ajansı’nın tavsiye kararının ardından AB Komisyonu da Moderna aşısına kullanım izni verdi. Aşıların önümüzdeki haftadan itibaren dağıtımına başlanması bekleniyor. İtalya Moderna aşısının acil kullanımına onay verdi. AB Komisyonu, Moderna ile 80 milyon doz aşı alımı konusunda bir anlaşma imzaladı. Anlaşmada, AB’nin buna ek olarak 80 milyon doz daha satın alma seçeneği yer alıyor. Şimdi bütün kamuoyu şu soruya cevap arıyor: Türkiye neden aşı çeşitliliğine gitmiyor? Neden BioNTech ve Moderna gibi onaylanmış aşılar sipariş edilmiyor?

AKP rejiminin şeffaf olmayan aşı stratejisi insanların ölümüne neden oluyor. İktidarın ne yaptığını, ilaç konusunda neden çeşitlenmeye gitmediğini amacının ne olduğunu, aşılama çalışmalarının ne zaman başlayacağını, onaylanmamış bir ilacı neden aldığını kimse bilmiyor. Bu konuda ikna edici tek bir açıklama da yok.

Dünya genelinde koronavirüs salgınına karşı yürütülen aşılama çalışmaları ise tüm hızıyla sürüyor. İngiltere’de geçtiğimiz hafta ikinci aşının da devreye girmesi ve dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi Hindistan’ın ilk aşıya onay vermesiyle aşılama çalışmaları da hızlandı. ABD’de uygulanan aşının dozu 5 milyonu aştı.

İngiltere, geçtiğimiz hafta AstraZeneca firmasının Oxford Üniversitesi’yle ortak geliştirdiği aşıyı kullanmaya başlayan ilk ülke oldu. Aşının fiyatı 4 dolar! Türkiye’nin Çin’den aldığı onaylanmamış aşının fiyatı ise 70 dolar… Mutasyona bağlı olarak salgının hızla yayıldığı İngiltere’de böylelikle ulusal çaptaki aşılama kampanyası da ivme kazandı.

Hindistan ise geçtiğimiz hafta iki aşıya onay verdi. Bunlardan biri AstraZeneca-Oxford, diğer ise Hint firması Bharat Biotech’in geliştirdiği aşı. Nüfusu 1 milyar 400 milyon olan Hindistan, böylelikle dev bir aşılama kampanyasının yolunu açmış oldu. Hindistan, 10,5 milyonla dünyada vaka sayısı sıralamasında Amerika’nın ardından ikinci sırada yer alıyor.

AB’DEN MODERNA İÇİN ‘ACİL KULLANIM’ ONAYI

ABD ve AB’de ise aşılama çalışmaları beklenenden yavaş ilerliyor. Ancak Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) tavsiye kararının ardından AB Komisyonu da Moderna aşısına kullanım izni verdi. Aşıların önümüzdeki haftadan itibaren dağıtımına başlanması bekleniyor. Dolayısıyla AB’de de aşılama çalışmalarının önümüzdeki haftalarda ivmelenmesi bekleniyor. Bu arada Moderna’nın fiyatı da 35-40 dolar seviyelerinde.

MODERNA: BİRKAÇ YIL KORUMA SAĞLAYACAK

EMA tarafından ‘acil kullanım onayı’ alan Amerikan biyoteknoloji şirketi Moderna tarafından geliştirilen aşının hastalığa karşı birkaç yıl koruma sağladığı açıklandı. Moderna’nın CEO’su Stephane Bancel, koronavirüse karşı geliştirilen mRNA aşısına ilişkin, “Potansiyel olarak birkaç yıl boyunca koruma sağlayacağına inanıyoruz,” ifadelerini kullandı.

HEDEF 600 MİLYON DOZ ÜRETİM

Moderna aşısı, BioNTech’in aksine eksi 70 derece gibi aşırı soğuk ortamda muhafaza gerektirmediği için daha kolay korunabilir özellikte. Moderna, Pazartesi günü yaptığı açıklamada dünya geneli için 2021’de planlanan üretim hedefini 500 milyon dozdan 600 milyon doza çıkardıklarını duyurmuştu.

TÜRKİYE, NEDEN BEKLİYOR?

Aşı konusunda yaşanan gelişmeler gözleri yeniden Türkiye’ye çevirdi. AKP rejimi 70 dolarlık yüksek maliyetine rağmen inatla Çin’in kendi ülkesinde bile onaylanmamış Sinovac’ta ısrar ediyor. Oxford’un kar amacı gütmeksizin ürettiği ve bir kaç ülkede uygulanmaya başlayan AstraZeneca’nın fiyatı 4 dolar. Ancak Türkiye almıyor. Moderna dün itibariyle AB tarafından da onaylandı. Ancak Türkiye yine hiç bir girişimde bulunmuyor.

BU SORULAR CEVAP BEKLİYOR

Türkiye neden Çin’e mahkum ediliyor? Daha ucuz ve onaylanmış aşılar varken, Çin’in onaylanmamış aşısı konusunda neden ısrar ediliyor? Çin’den 3 milyon doz aşı geldi. Sipariş edilen 50 milyon doz aşının tamamı ne zaman gelecek? Avrupa başta olmaz üzere bir çok ülke nüfusundan fazla dozda aşı sipariş etti. Türkiye, bütün vatandaşları için gerekli aşıyı neden almıyor? Çin aşısı için ne kadar ödenecek? Aşılar için aracı firmaya ödeme yapılacak mı? 50’den fazla ülke aşılama çalışmalarına başladı, Türkiye’de aşılama çalışmaları ne zaman başlayacak? Aşıların dağıtımı nasıl yapılacak? Belki de en önemlisi; Türkiye BioNTech, Moderna ve AstraZeneca gibi onaylanmış aşılar konusunda neden hiçbir girişimde bulunmuyor?