Çin, Bulgaristan ve Romanya’yı müteakip en düşük asgarî ücreti Türkiye veriyor.
HABER-ANALİZ | SEMİH ARDIÇ
Asgarî ücretin 2018’de kaç TL’ye çıkarılacağı henüz belli değil. Hal-i hazırda asgarî geçim indirimi (vergi iadesi/AGİ) ve aile yardımları dahil net asgarî ücret 1.404 TL. İşveren, işçi ve hükûmet masaya oturacak. Aralık sonuna kadar brüt ve net ücret tespit edilecek.
Müzakere masası yaklaştıkça hükûmet, artık aşina olduğumuz ‘olsa dükkân sizin’ beyanlarına sarılmaya başladı. Vermeye gelince cimrilikleri nüksediyor. Vergileri bin küsur odalı Saray veya milyonluk lüks makam arabaları için harcarken ‘itibardan tasarruf edilmiyor. Asgarî ücrete ise para bulunamıyor. Maaşlar artırılamıyor, zira memleketin kaynakları kıt! Bu iki yüzlü siyaseti de adil düzen fetvasıyla vicdanlarında aklıyorlar.
GAZOZ VE LİMONATAYA YÜZDE 10 ÖTV
Vermekte cimri olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), vatandaştan almak bahsinde mâni tanımıyor. Sıkışınca vergiye, akaryakıta, köprüye, otoyola, otobüs biletine, harçlara basıyor zammı.
Üstelik bunu yaparken sesi çıkmayan dar ve orta gelirlinin sırtına binmekten haz duyuyor. Zenginden az, fakirden çok nasıl alınırmış cümle âleme ders veriyor. Elmas, pırlanta, yat ve lüks teknelerde tek kuruş Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) yok. 1 Ocak 2018’den itibaren gazoz, enerji içeceği, limonata ve meyve suyundan yüzde 10 Özel Tüketim Vergisi tahsil edilecek. Neyse ki insafa geldiler(!) ve gazozdan lüks vergi oranını son anda yüzde 20’den yüzde 10’a indirdiler.
ASGARÎ ÜCRET BİR SENEDE 75 EURO ERİDİ
Ahval-i umumî böyle iken asgarî ücret yüzde 10 bile artsa ne ifade eder! Daha zam gelmeden döviz kurları ve enflasyon artışı yüzünden maaşlar eridi.
2017 başında 1.404 TL net asgarî ücret, 380 Euro’ya tekabül ediyordu. Bugun ise 305 Euro. Sadece Türk Lirası’ndaki kıymet kaybından mütevellit kayıp 75 Euro. Yüzde 12’yi aşan TL enflasyonu (sokaktaki zamların üçte biri bile değil) ilave olunduğunda refah artışından bahsedilemeyeceği gibi hükûmetin çalışanların alım gücünün mum gibi eridiğini görmesi elzemdir.
EN DÜŞÜK MAAŞTA TÜRKİYE DÖRDÜNCÜ
Yüzde 20’nin altında kalacak her oran kayıpların telafisine imkân vermeyecektir. Asgarî ücretin en düşük olduğu Çin (101 Euro), Bulgaristan (235 Euro) ve Romanya’dan (275 Euro) halliceyiz (308 Euro). Yüz kızartıcı unvandan kurtulmak için yeni zam müzakerelerinde işverenler de hükûmet de samimi tekliflerle masaya oturmalıdır.
Türkiye Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) tertip ettiği toplantıda bir hanımefendinin, “Asgarî ücret niçin 1.500 lira?” suâline muhatap olan Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin verdiği cevaba bakılırsa böyle bir samimiyet ufukta görünmüyor. O salonda bulunduğuna göre ticaretle iştigal eden hanımefendi, işçisine kaç lira ödediğini bile bilmiyor. Zeybekci, “1.404 TL demek isteniz herhalde.” diyerek bilgi hatasını düzeltme ihtiyacı bile hissetmedi. O kadar işadamının ve kameraların önünde 1.500 TL’nin de kâfi gelmediğini anlatırken de bir ağlamadığı kaldı.
Al birini vur ötekine…
ALMANYA’DA EN DÜŞÜK MAAŞ 1.498 EURO
İşlerine gelince ‘Türkiye’yi kıskanıyor’ hamasetinde hedef tahtasına koydukları Almanya’da asgarî ücretin 1.498 Euro olduğunu ‘ağlama’ faslında Bakan Zeybekci’nin hatırına bile getirmedi. Amerika’dan Kanada’ya, İngiltere’den Arjantin’e dünya ortalaması alınsa o ortalamanın bile altında kalan bir maaşı müdafaa ederseniz haliyle sözleriniz sırıtır, iğreti kalır.
Türkiye’nin aynı kulvarda yer aldığı memleketlerin çok gerisinde kaldığını bile bile, “Asgarî ücret sadece bizde değil her memlekette az.” sözlerinin özrü kabahatinden büyüktür. Zeybekci akabinde, “Asgarî ücret 4 kişilik ailenin geçim ücreti değildir.” ifadelerini kullansa da mevzuyu şöyle kör düğüm yapıyor: “Kaynaklarımız ve imkânlarımız öyle bir noktada olsun ki refah yüksek olsun ama hayatın gerçekleri var. Ülkemizin gerçekleri ve gelirleri var.”
Sözü eğip bükmeyelim. Bunun mânâsı şu: İtibardan tasarruf olmasa da alın terinin karşılığını vermemekte beis yok!
MADEM ELİNİZİ TUTAN YOK, BUYURUN ZAMMA
Zeybekci’nin konuşmasından şu satırları da iktibas ettim ki AKP’nin asgarî ücreti insanî bir seviyeye çıkarmak gibi bir derdi olmadığını artık görelim: “Arkadaşlar, asgarî ücreti kim ödüyor? Siz ödüyorsunuz. Eğer gönlünüze hoş gelecekse, elinizi tutan yok. Şuna prim verdirtmeyin; ‘Onlar ne veriyorsa 5 fazlası benden’ var ya. Cebinden verdiğini mi sanıyorsunuz, bir yere sefere çıktık da ganimet mi temin ettik zannediyorsunuz.”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu 7 Haziran 2015 seçiminin arefesinde ‘asgarî ücreti 1.500 TL’ye çıkaracağını’ vaat etmeseydi çalışanlar 1.404 TL’yi en iyi ihtimalle 2019’da görebilecekti.
İŞVERENE 100 TL DESTEĞİ KALKIYOR
Hükûmet, Kılıçdaroğlu’nun verdiği 1.500 lirayı fazla buldu ve 2016 için 1.300 liraya imza attı. Geçen sene de 1.404 lirada mutabık kalındı. Tek şartla. O da işverene 100 TL destek verilecekti. Hükûmet bütçede para kalmadığı için 2018’de bu desteği kesmeye hazırlanıyor. İşverenlerin hem yeni zammı hem de bu maliyeti kabul etme ihtimali sıfıra yakın.
Patronların da AKP’lilerin de içi rahat olsun. Yerli araba masalını şehir şehir anlatmakla vazifelendirilmiş Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nda hükûmeti rahatlatacak formülden fazla ne var!
Hisarcıklıoğlu ile Çalışma Bakanı ne yapıp edip o 100 lirayı da asgarî ücretlinin cebinden almanın formülünü bulacaklardır.
AVRUPA’DA AYLIK ASGARÎ ÜCRET (EURO)
1)Lüksemburg: 1.999
2)İrlanda: 1.563
3)Hollanda: 1.552
4)Belçika: 1.532
5)Almanya: 1.498
6)Fransa: 1.480
7)Büyük Britanya: 1.397
8)İspanya: 825
9)Slovenya: 805
10)Malta: 736
11)Yunanistan: 684
12)Portekiz: 650
13)Estonya: 470
14)Polonya: 453
15)Slovakya: 435
16)Hırvatistan: 433
17)Macaristan: 412
18)Çek Cumhuriyeti: 407
19)Letonya: 380
20)Litvanya: 380
21)Türkiye: 305
22)Romanya: 275
23)Bulgaristan: 235
DİĞER BAZI DEVLETLERDE AYLIK ASGARÎ ÜCRET*
Avustralya: 2.296
Kanada: 1.447
Japonya: 1.200
ABD: 1.064
Güney Kore: 644
Arjantin: 641
Tayvan: 563
Çin: 102
(*)Mukayeseyi kolaylaştırmak maksadıyla aylık asgarî ücret güncel Euro/Dolar paritesi esas alınarak göre Euro olarak gösterilmiştir.
