HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a göre ‘alım gücümüz bir parça düşmüş’ olabilir. “Maalesef ülkemizde bazı kesimlerde bir şükürsüzlük, tatminsizlik hali aldı gidiyor. Halbuki önce elimizdekilere şükredeceğiz.” diyen Erdoğan, “Hayat pahalılığı sebebiyle alım gücümüz bir parça düşmüş olabilir.” ifadelerini kullanıyor.
Türkiye’de alım gücü eridikçe, iktidar temsilcileri ‘dini ve milli’ kavramları daha çok kullanıyor. Evinin kirasını, faturalarını ödeyemeyen insanlara sabır; bir kilo peynir alamayan vatandaşlara ‘şükür’ tavsiye ediliyor. Kendisi bin 100 küsur odalı sarayda oturan, manda yoğurdu, Medine hurması ve kestane balıyla günlük sağlık kürü uygulayan Erdoğan’a göre alım gücü ‘bir parça’ düşmüş.
Türkiye’de çalışanların alım güçleri gerçekten ‘bir parça’ mı düşmüş; rakamlarla anlatalım…
ÇEYREK ALTIN ÜZERİNDEN ERİME YÜZDE 42,5!
2020 yılında asgari ücret 2 bin 234 liraydı. Aynı dönemde çeyrek altın 470 liradan satılıyordu. Bir asgari ücretli, maaşıyla neredeyse 5 çeyrek altın alabiliyordu. Çeyrek altını baz alırsanız bugün asgari ücretin 7 bin 400 lira civarında olması gerekiyor. Ancak asgari ücret 4 bin 253 lira. ‘Bir parçacık’ erime miktarı yüzde 42,5! Neredeyse maaşın yarısı uçmuş…
DOLAR BAZINDA ERİME YÜZDE 25!
2020 yılı mart ayında asgari ücret 380 dolara civarındaydı. Bugün ise 285 dolar! Asgari ücret dolar bazında artmış olsaydı bugün 5 bin 650 lira dolayında olması gerekiyordu. Dolar bazında asgari ücretteki ‘bir parçacık’ erime yüzde 25! Maaşın dörtte biri gitmiş ancak Erdoğan’a göre ‘bir parça’ erime var!
KİRA ENDEKSİNE GÖRE ERİME YÜZDE 38!
Kira giderleri de son dönemde fahiş oranda arttı. Somut örnek üzerinden gidelim; 2020 yılı mart ayında 3 bin TL maaş alan Abdullah K. isimli vatandaş 1.500 lira kira ödüyordu. Yani maaşının yüzde 50’si kiraya gidiyordu. Bugün aynı vatandaş 5 bin 500 lira maaş alıyor. Evinin kirası ise 4 bin lira. Maaşın yüzde 72’si kiraya gidiyor.
Abdullah K. maaşından kalan 1.500 lirayla faturalarını ödeyip, gıda, eğitim, sağlık ve ulaşım gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak zorunda! Bu arada Abdullah K. bugün evden çıksa, bulunduğu semtte 5 bin liraya 2+1 daire bulamaz!
2020 yılı başında 1.500 lira olan evlerin kirası bugün en iyi ihtimalle 4 bin 500 lira! Asgari ücret aynı oranda armış olsaydı bugün 6 bin 900 lirayı aşması gerekiyordu. Bu açıdan baktığınızda asgari ücretteki erime yüzde 38!
Bu arada İstanbul’da ortalama kira ücretleri 4 bin lira civarında. Emlakjet.com’un son verilerine göre ise Türkiye genelinde ortalama kira 3 bin 100 TL olurken, İstanbul’da 6 bin 500 TL’yi buldu.
DOKTORLAR/MÜHENDİSLER AÇLIK SINIRINA YAKLAŞIYOR
AKP’nin yeni ekonomi modelinin en önemli sonuçlarından biri de ‘orta gelir’ grubununa ‘alt gelir’ grubuna dahil etmesi oldu! Artık Türkiye’de doktorlar, öğretmenler, mühendisler de alt gelir grubuna yaklaştı.
SGK’nın Ocak-Şubat verilerine göre bugün Türkiye’de 16 milyon kayıtlı çalışanın ortalama net ücreti 6 bin 167 lira. Türk-İş verilerine göre, nisan ayında açlık sınırı 5 bin 323 TL’ye yükseldi. Yoksulluk sınırı ise 17 bin 340 TL’ye ulaştı. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu’na göre ise nisan ayı için dört kişilik bir ailenin açlık sınırını yani sadece gıda masrafları 6 bin 170 TL. Yoksulluk sınırını ise 18 bin 474 lira.
Bütün bu rakamlar şunu gösteriyor; Türkiye’de ortalama ücret bile açlık sınırının altına düşmek üzere!
ENFLASYON YÜZDE 100’ÜN ÜZERİNDE, MAAŞ ARTIŞI YÜZDE 50!
Türkiye’nin temel sorunu hayat pahalılığı. TÜİK’e göre bile yıllık enflasyon yüzde 61,14. Nisan ayında bu oranın yüzde 67 civarında gelmesi bekleniyor. Hemen herşeyin yüzde 100’ün üzerinde arttığı bir ortamda TÜİK, enflasyonu yüzde 65’lerde açıklıyor. Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu ENAG’a göre ise yıllık enflasyon yüzde 142,63!
Asgari ücretteki artış oranı ise yüzde 50! Geçtiğimiz yıl ilk iki ayına kıyasla bu yıl ortalama brüt ücret artşı ise yüzde 41,2!
EN İYİ İHTİMALLE İKİ KİŞİDEN BİRİ ASGARİ ÜCRETLİ
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre 2020 yılında kayıtlı çalışan işçilerin yüzde 42’si asgari ücret aldı. Elimizde asgari ücretli çalışanların oranıyla ilgili güncel bir veri yok. Ancak son asgari ücret zammının ardından bu oranın yüzde 60’ın bile üzerine çıktığı tahmin ediliyor. DİSK’in ‘Asgari Ücret Gerçeği-2022’ başlıklı raporuna göre bugün Türkiye’de 10 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor.
Türkiye, asgari ücretlilerin çalışanları oranı konusunda açık ara lider ülke! İkinci sıradaki Slovenya’da asgari ücretli oranı yüzde 15,2. Onu yüzde 14,1 ile Bulgaristan takip ediyor. Ardınan Romanya (% 13,3), Polonya (% 12,1), Fransa (% 11,6) ve Yunanistan (% 8,9) geliyor. Asgari ücretle çalışan oranının en düşük olduğu ülke ise yüzde 0,8 ile İspanya ve yüzde 0,9 ile Belçika. Almanya’da ise bu oran yüzde 6,6…
