YORUM | SEMİH ARDIÇ
Talimatla iktisadî krize son verilemeyeceğini Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri Recep Tayyip Erdoğan da gayet iyi biliyor.
Komaya girmiş hastanın arada bir parmaklarını hareket ettirmesi ile hasta yakınları nasıl yeniden umutlanıyorsa Erdoğan’ın verdiği ara gazları ile de vatandaş krizin bittiği hissiyatına kapılıyor.
YENİ BİR 2008 KRİZİ Mİ?
Akabinde yeniden komaya girilse de insan fıtratı icabı tek tercih hakkını umuttan yana kullanıyor.
Erdoğan’ın Merkez Bankası (TCMB) başkanını gece yarısı darbesi ile değiştirdiği ve yeni başkana talimatla faizi indirttiği dönemde Arjantin başta olmak üzere pek çok gelişmekte olan piyasalar peşi sıra sarsılıyor.
Çin, Almanya, İngiltere ve Japonya gibi lokomotif ekonomilerin daralmaya başlaması ya da büyüme oranların gerilemesi “yeni bir 2008 krizi mi?” tartışmasını alevlendirdi.
Merkez bankalarının alelacele faiz indirimine geçmesi ile kontrolün piyasalara geçtiğine “Piyasalarda yangın an meselesi” (https://www.tr724.com/piyasalarda-yangin-an-meselesi/) başlıklı makale ile işaret etmiştim.
PİYASALARDA OTORİTE BOŞLUĞU
Piyasada otoritenin karışık mesajlar vermesi, mütereddit davranması veya hatalı karar vermesi risk hassasiyetini artırır.
Halihazırda dünyada altın fiyatları otorite boşluğu ve kaos sebebiyle tırmanışa geçti. “Güvenli liman” talebi arttıkça altın fiyatı yükseliyor. Otorite boşluğu ile serbest piyasa kavramı birbirine karıştırılmamalı.
Merkez bankaları kararlı duruşları ile piyasanın ihtiraslarını da dizginleyebilirse kararları deniz feneri misyonunu eda eder.
Ekonomileri bileşik kaplar misali olduğu bir dünyada Erdoğan’ın Saray’da yazıp çizdiği talimatlarla Türkiye’nin krizi atlatacağını zannetmek en hafif tabirle saf dilliktir.
O KADAR KAMPANYAYA RAĞMEN İNŞAATÇI KRİZDE
Belli bir sektöre ya da menfaat grubuna matuf iyileştirmelerin veya teşviklerin krizden çıkış reçetesi olmadığını anlamak için uzağa gitmeye lüzum yok.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temmuz ayına ait konut satış rakamlarını ilan etti. Konut satışı geçen senenin aynı dönemine kıyasla yüzde 17,5 azaldı.
Daha çarpıcı olan kısmı ise ipotekli satışlarda. Bu kalemde düşüş yüzde 57. Temmuzda sadece 13 bin 64 mesken, banka kredisi mukabilinde satılabildi. Her 100 konuttan sadece 12’sinin ödemesi bankalar tarafından finanse edildi.
Hani Merkez Bankası ve kamu bankaları faiz indirmişti? Konutta büyük kampanya başlatmıştı bankalar. Kredi olmadan 3 milyona yakın yeni mesken nasıl satılacak?
EVVELA ENFLASYON VE İŞSİZLİĞE ÇARE BULUN
Her seferinde söylüyorum: Talimat vererek, verileri sansürleyerek krizi bitirilemez. Türkiye’nin son bir senesi kur şoku ve akabinde gelen iktisadi kriz şartlarında geçti. İşsizler ordusuna 1,7 milyon kişi daha ilave olundu.
Mevcut krizde yapışık ikize dönen enflasyon patlaması ve işsizliğin yıkıcı sarsıntılarına karşı AKP iktidarı inkârcılığı seçti.
Kolonlardaki çatlakları alçıpanla kaplamayı marifet sayan hükûmetin 31 Mart Mahallî İdareler Genel Seçimi’nde belediyeleri kaybetmemek için havaya savurduğu paraların maliyeti komadaki bünyeye öldürücü darbe oldu.
Temmuz ayında o kadar gürültüye rağmen konut satışları azaldı. Krizin hane bütçelerini delip geçtiği, halkın ekmek bulma derdine düştüğü bir dönemde faizin değil yüzde 0,9’a, yüzde 0,5’e indirilmesinin bir manası yok.
Üstelik gayrimenkul fiyatlarının serbest düşüşe geçti ve yatırımın geri dönüş süresi 17 seneden 22-23 seneye kadar çıktı.
ACİL İHTİYACE BİNAEN ALİ AĞAOĞLU’NDAN SATILIK BENTLEY
Gelinen noktaya bakın ki Ali Ağaoğlu gibi lüks harcamaları ile meşhur bir müteahhit bile pahalı oyuncakları” Rolls Royce ve Bentley’i satılığa çıkarmış. Acil ihtiyaca binean…
Büyük İstanbul depremini yerin altında bekleyen jeologların ihtisas sahasına girmek istemem. Depremin tarihine veya muhtemel hasarlarına dair her deprem mütehassısı ayrı tahminlerde bulunuyor.
Amma velâkin malî deprem yerin üstünde taş üstünde taş koymuyor. Ali Ağaoğlu müteahhitlerin içinde arsa zengini olanıydı.
O bile garajdaki pahalı oyuncaklarını haraç-mezat sattığına göre krizin artçıları başka grupları da yıkacak demektir.
Erdoğan’ın bin küsur odalı sarayı için “9 büyüklüğünde depreme mukavemet edebileceği” söyleniyordu. Muhtemelen Erdoğan o yüzden kendisinin emin ellerde olduğunu düşünüyordur.
Saray’ın hangi noktaya kadar mukavemet edeceği şimdilik meçhul olsa da Saray’a yaslanmış kâğıttan kuleler gümbür gümbür yıkılıyor.
